W zdrowych rodzinach wiele uwagi poświęca się rozwojowi dzieci. Gdy zarówno fizyczne, jak i emocjonalne potrzeby dziecka są zaspokajane, czuje się ono bezpieczne, doceniane i otoczone miłością. Dziecko na stuprocentową pewność, że zawsze obok będzie ktoś, kto o nie zadba. Wie, że zostanie wysłuchane, a to, co powie, będzie uznane za ważne. Może ufać, że rodzina zawsze przyjdzie mu z pomocą. Dom jest schronieniem przed światem, a jednocześnie miejscem, gdzie wiele energii poświęca się temu, aby świat uczynić bezpiecznym.
Rodzice są pierwszymi nauczycielami i wychowawcami dla swoich dzieci. Warunkiem mądrego i owocnego wychowania jest wzajemna miłość oraz wzajemny szacunek i harmonijna współpraca między rodzicami. Odpowiedzialne wychowanie wiąże się z wymogiem konsekwentnego stosowania odpowiednich metod wychowawczych.
Nieodzowna metoda wychowania polega na rozważnym, ale zdecydowanym wyciąganiu konsekwencji wobec błędów popełnionych przez dzieci i młodzież. Kłamstwo, lenistwo, lekkomyślność, wagarowanie, brak szacunku do dorosłych, wulgarne zachowanie, sięganie po papierosy i alkohol powinno natychmiast powodować określone reakcje rodziców, np. utratę zaufania i wzmożoną kontrolę. Dojrzały rodzic nie pozwala łudzić się swojemu dziecku, że może ono kłamać, być agresywne, wyrządzać zło innym czy ulegać nałogom, a mimo to może stać się kimś wartościowym i szczęśliwym. Ponoszenie przez dzieci i młodzież naturalnych i oczywistych konsekwencji popełnianych przez siebie błędów wiąże się z przeżywaniem stresu i cierpienia. Dojrzały rodzic nie próbuje „ zaoszczędzić” dziecku tego typu doświadczeń, a wykorzystuje je by otworzyć dziecku oczy, uczy odróżniania dobra od zła, prawdy od kłamstwa, dojrzałości od słabości. Trzeźwe myślenie i wyciąganie wniosków z codziennego życia to podstawowe warunki, by być odpowiedzialnym rodzicem i mądrym wychowawcą.
Brak wiedzy o tym, jak tworzyć sprzyjającą atmosferę domową, oraz dobre chęci nie zwalniają nikogo od odpowiedzialności. Jeżeli nie dołożycie starań, by zachowywać się inaczej niż wasi rodzice to błędy z waszego dzieciństwa powtórzą się. W zdrowej rodzinie zadaniem rodziców jest opieka nad dziećmi. Dojrzały rodzic ma świadomość tego, iż jego celem jest opiekowanie się przez kilkanaście lat swoim dzieckiem. W tym czasie rodzic wyposaża swoją pociechę w poczucie własnej wartości, poczucie bezpieczeństwa, samodzielność, wiadomości i umiejętności konieczne do odnalezienia się w świecie. Dba o stworzenie dziecku najlepszych warunków wychowawczych. To z rodziny dziecko czerpie wzorce zachowań, które rzutują na jego późniejszy rozwój i zachowanie. Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu człowieka, które czasami rzutuje w decydujący sposób na całe jego przyszłe życie. Rodzina dzięki swej stałości daje dziecku oparcie i poczucie bezpieczeństwa. Stabilność ta stanowi ważny czynnik jego równowagi emocjonalnej i zdrowia psychicznego. O poczuciu bezpieczeństwa, o tym czy dziecko czuje się kochane i akceptowane, decyduje wzajemny stosunek rodziców do siebie i do dzieci - to wszystko się składa na atmosferę wychowawczą.
W takiej zdrowej rodzinie komunikaty są jasne i zrozumiałe, nie wprowadzają zamieszania czy domysłów. Dzieci muszą wiedzieć, że mogą wierzyć swym rodzicom, że dane przez nich słowo ma wartość, że zawsze dotrzymają obietnicy. Dziecko musi też wiedzieć, że pewnym ludziom ufać nie wolno, że oczekiwania czasem się nie spełniają. Ale rodzice powinni być dla nich źródłem pociechy i siły, szczególnie w trudnych chwilach. W każdej sytuacji niezwykłą wagę ma pewność, że zawsze na miejscu jest ktoś, kto pocieszy, ukoi ból, przytuli i wysłucha dziecko.
Inną niezwykle ważną sprawą jest to, by dziecko zawsze czuło, że jest kochane, nawet jeśli jego zachowanie jest nie do przyjęcia. Akceptacja dziecka wyraża się w miłości, dostrzeganiu i zaspokajaniu jego potrzeb fizycznych i psychicznych. Dziecko takie rozwija się prawidłowo, jest aktywne, pewne siebie. Akceptacja dziecka oznacza przyjmowanie go takim, jakim ono jest, z jego uosobieniem, możliwościami, cechami fizycznymi. Rodzice są życzliwi względem dziecka i są z niego zadowoleni. Kontakt z dzieckiem przynosi im zadowolenie i satysfakcję. Rodzice jednak zauważają i krytykują niewłaściwe postępowanie i zachowanie dzieci, nie przekreślają jednak jego osobowości. Czynią to na osobności, a nie publicznie przy osobach drugich.
W zdrowej rodzinie szanowane są granice prywatności. Granice prywatności obejmują prawo jednostki do własnych myśli, uczuć, rzeczy, przestrzeni i ciała. Rodzice uznają prawa dziecka jako równe w rodzinie, bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Ustosunkowują się prawidłowo do przejawów jego aktywności, nie ograniczają jej, lecz uczą je odpowiedzialności za własne postępowanie. Nie są wścibscy i dyktatorscy. Kierują dzieckiem przez podsuwanie mu sugestii. Nie narzucają, nie wymuszają, lecz stosują także wyjaśnienia i tłumaczenia. Dziecko wie czego oczekują od niego rodzice i wie, że te oczekiwania są na miarę jego możliwości. Kontakt rodziców z dzieckiem jest aktywny. Przyjemnością dla rodziców jest nie tylko wspólne wykonywanie czynności, ale i wzajemna wymiana uwag, zdań, obserwacji. Pomaga również swoim dzieciom odkrywać świat ich własnych emocji poprzez nazywanie uczuć, których doświadczają.
W zdrowej rodzinie każde uczucie ma prawo zaistnieć. Dziecko musi się nauczyć wyrażania uczuć i panowania nad nimi. Dzieci od początku reagują emocjonalnie. Płaczą, krzyczą, podskakują, chichoczą spontanicznie. Trzeba je nauczyć, jak i gdzie wyrażać swe uczucia. Uczucia dzielą się na cztery podstawowe kategorie: złość, smutek, zadowolenie i lęk. Nie wolno ignorować uczuć dziecka, lecz wychodzić im naprzeciw. Rodzice powinni zachęcać dziecko do mówienia, co czują. Nie muszą zaraz tego demonstrować, ale powinny mieć możliwość wypowiedzenia się.
Rodzice są pierwszymi nauczycielami i przewodnikami swych dzieci. Dojrzały rodzic dba o siebie i swój rozwój. W ten sposób daje swojemu dziecku ważną lekcję życia dotyczącą tego, jak się realizować. Warto przyjąć praktyczną zasadę - starać się utrzymywać równowagę między zachęcaniem dziecka do samodzielności a zapewnianiem mu takiego wsparcia, żeby nie czuło się sfrustrowane. Pozycja dziecka w rodzinie zależy w dużej mierze od postaw rodziców względem niego. Rodzice oddziałują na rozwój dziecka, wpajają mu normy współżycia i zachowania, dostarczają wzory zachowania i reagowania w różnych sytuacjach. Rodzice powinni dać sobie możliwość do popełniania błędów, do nie znania odpowiedzi na każde pytanie dziecka. Przyznawanie się do błędów albo niewiedzy jest prawidłowym zachowaniem ze strony rodziców. Ważne jest też, aby dzieci znały historię swojej rodziny. Muszą znać obyczaje rodzinne, poprzez które wyraża się kultura. Daje to mocne poczucie korzeni, swojego miejsca w świecie oraz tożsamości etnicznej. Jest to ważna rzecz ich kulturowego i życiowego zaplecza. Zaznajamianie dzieci z tradycją rodzinną, uczenie przebywania w towarzystwie, wprowadzanie w tajniki literatury i sztuki, wpajanie szacunku dla grup etnicznych sprzyja formowaniu mocnego fundamentu życiowego.
W zdrowej rodzinie obowiązują rozsądne ograniczenia i zależności. Ograniczenia są dyktowane względami bezpieczeństwa, potrzebą wyznaczenia odpowiednich relacji międzyludzkich, a także koniecznością nauczenia dziecka odróżniania dobra od zła. Zakazy i nakazy uczą dzieci, jak żyć. Bez tego nie wiadomo, co jest słuszne, a co nie. Dzieci potrzebują zasad, które nadadzą ich życiu czytelną strukturę. To rodzice muszą ustalić, jakie zachowania są dopuszczalne. Muszą tez wyznaczyć zakres obowiązków dziecka. Kiedy ustanawiają zasady, powinni być konsekwentni w egzekwowaniu ich. Muszą też brać pod uwagę wiek dziecka. Rodzice rozumieją, że wraz ze wzrastaniem dziecka potrzebuje ono coraz bardziej niezależności i swobody. Darzą je zaufaniem i powinni słuchać, co mają do powiedzenia. Mimo, że przyznają dziecku dużą swobodę, potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem. Troszczą się o jego zdrowie i bezpieczeństwo, dążą do unikania fizycznych zagrożeń i emocjonalnych urazów.
Wymagania stawiane przed dziećmi powinny być dostosowane do ich wieku i stopnia rozwoju; Współdziałanie z dzieckiem przejawia się w zaangażowaniu rodziców w sprawy dziecka. Rodzice wykazują zainteresowanie jego aktywnością, wciągają dziecko we własne działania. Zawsze jeśli tego potrzebuje - służą mu pomocą. Dopasowują swoje zachowania do poziomu rozwoju i potrzeb dziecka. Nie przedstawiają mu gotowych rozwiązań - jedynie doradzają. Utrzymują stały kontakt z dzieckiem, śledzą uważnie wszystko, co wymaga ich interwencji. Współdziałających rodziców cechuje aktywność w nawiązywaniu wzajemnych kontaktów. umiejętność wycofania się w niektórych sytuacjach i dania przestrzeni dziecku. Wymaga to utrzymywania przez cały czas delikatnej równowagi między zależnością a niezależnością. Różne etapy rozwoju dziecka wymagają odmiennych reakcji rodzicielskich.
Inną ważną rzeczą jest to, by stale dawać dzieciom odczuć, że są cenione. Bagaż doświadczeń wyniesionych z dzieciństwa ma duży wpływ na to, jak postrzegamy siebie. Gdy dziecko jest doceniane i dostrzegane, w przyszłości będzie bardziej ufne i pewne siebie. Jego poczucie własnej wartości będzie wysokie, będzie miało dobre zdanie o sobie i otaczającym świecie. Dzieci uczą się przez obserwację. Jeżeli, na przykład, rodzice zatrzymują swe myśli i uczucia dla siebie, dzieci uczą się, że tak należy się zachowywać. Dobrze jest dać dzieciom prawo do działania, dociekania, próbowania. Z chęcią będą one próbowały nowych rzeczy i poszerzą granice swojego świata. Dzieci chcą uczestniczyć w pracach domowych i należy im to umożliwiać. Dzięki temu czują się częścią rodziny. Dziecko musi czuć, że jest ważne, że zaspokajanie jego potrzeb jest zadaniem domu rodzinnego. Świadomi rodzice muszą uznać fakt, że dzieci mają swoje prawa i należy je akceptować.
W zdrowej rodzinie życie jest zorganizowane, istnieje planowanie i zdolność do przeciwstawiania się kryzysom. Rodzice muszą kontrolować swą skłonność do krytyki. Powinni raczej uczyć dzieci wywiązywania się z obowiązków domowych i współdziałania. Dobrą metodą organizowania prac domowych jest wspólne ustalenie co, kto i kiedy robi. Każdy może wybrać te zajęcia, za które będzie odpowiedzialny. Chodzi o to, aby każdy członek rodziny miał określone obowiązki, ale nie robił wszystkiego. Wiele kwestii można omówić w gronie rodziny, by każdy mógł się wypowiedzieć na dany temat. Te rodzinne dyskusje mogą dotyczyć zarówno sposobu spędzenia wolnego czasu, jak też problemów czy ważnych decyzji. Ważne jest, by nie lekceważyć zdania i pomysłu drugich, ale brać je pod uwagę. Ostatnie słowo należy do rodziców. Zasady współżycia dotyczą wszystkich. Gdyby każdy postępował tak, jak chce, powstałby chaos.
Należy jednak pamiętać, że ważny jest nie tylko wspólnie spędzany czas, lecz również jakość tego kontaktu, czyli stosunek rodziców do dziecka. Rodzina prawidłowo funkcjonująca, w której panuje właściwa atmosfera emocjonalno - wychowawcza, gdzie wszyscy mają swoje prawa i obowiązki jest tym samym środowiskiem wychowawczym dziecka, w którym kształtują się jego postawy: życzliwości i sympatii. Dziecko otaczane w rodzinie rozumną miłością i umiejętnie wychowywane, rozwija w sobie życzliwość, sympatię, współczucie nie tylko w stosunku do swoich najbliższych, ale i każdego człowieka. Unika złośliwości, zadawania przykrości. Dziecko uczy się współżyć i współdziałać w rodzinie poprzez naśladowanie wzorów dostarczanych mu przez rodziców i starsze rodzeństwo. W rodzinie scalonej miłością, realizacja macierzyństwa i ojcostwa daje wiele radości i pełne uznanie. Dziecko czuje się w niej dobrze: jest kochane i akceptowane, jest bezpieczne, pewne siebie, ufa rodzicom, jest otwarte i ufne także wobec innych ludzi, jest aktywne i wytrwałe w działaniu, zna swoje prawa, ale ma też i swoje obowiązki. Tylko w rodzinach zdrowych psychicznie i moralnie, w których rodzice ustosunkowują się z rozumną miłością do dziecka, dziecko ma zapewnione warunki dla wszystkich potrzeb rozwojowych. Tylko w nich na ogół wychowują się dzieci zdrowe psychicznie: radosne, ufne, z poczuciem własnej wartości, zdolne do powściągliwości, do wysiłku. Daje się w nich wiele okazji do kochania, a także podziwiania i zachwycania się matką i ojcem. Prawidłowe postawy rodzicielskie wpływają korzystnie na rozwój społeczno - emocjonalny dziecka, na wyrabianie postaw i cech koniecznych do dobrego przystosowania w grupie rówieśniczej. Dziecko takich rodziców przejawia inicjatywę, współpracuje i współdziała z innymi.
Dzięki dobrze położonym fundamentom powstaje ów cudowny i pożądany obrazek dobrej, kochającej się rodziny. Skuteczne działanie rodzicielskie przejawia się w tym, iż wiemy, w jaki sposób przeszłość wpływa na teraźniejszość oraz utrzymywać te metody działania, które przynoszą rezultaty, i jak wyzbyć się tych, które ich nie przynoszą.
Motywacja jest bodźcem do działania w pożądanym przez nas kierunku, dostarczanym przez czynniki psychologiczne lub społeczne i nadającym cel lub kierunek zachowaniu. W znaczeniu psychologicznym, motywacje są to te wszystkie popędy i dążenia - biologiczne, społeczne i psychologiczne - które nie pozwalają nam pozostawać w bezczynności i popychają nas, mniej lub bardziej zdecydowanie, ku działaniu. Motywy naszych działań odwołują się do wielu różnych sił: głód należy do motywów biologicznych, potrzeba akceptacji do społecznych, a ciekawość do psychologicznych. Motywacja jest więc złożonym zjawiskiem. Można zatem powiedzieć, że motywacja to czynniki, które nadają energię zachowaniu jednostki i ukierunkowują je, albo stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania. Motywacja stanowi wewnętrzną silę człowieka, która uruchamia i organizuje jego zachowanie skierowane na osiągnięcie zamierzonego celu. Mechanizmem sprawczym takiego stanu są popędy, instynkty, życzenia i stany napięć. Od wielkości i struktury motywacji zależy ogólna aktywność psychofizyczna jednostki, mobilizacja jej sił i energii oraz chęć podejmowania zadań trudniejszych i ponoszenia ryzyka.
Motywacja wewnętrzna to motywacja, w której dana aktywność jest celem samym w sobie, są to bodźce wewnętrzne, dające poczucie, że praca jest ważna, daje swobodę działania i daje możliwość zaspokojenia potrzeb. Motywacja wewnętrzna pozawala na przyswojenie sobie wiedzy, pozwala zmobilizować się do nauki ale i nauczyciel może przyczynić się do rozbudzenia w uczniu motywacji do poznania nowych dziedzin. Motywacja wewnętrzna jest silniejsza i ma duże znaczenie jednak nie umniejsza to wagi motywacji zewnętrznej, która może ją wspierać, ale też prowadzić do korekty motywacji wewnętrznej, gdy jest to pożądane. Motywacja zewnętrzna to tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą, związane z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie zależy od nas. Motywacja zewnętrzna odgrywa znaczącą rolę, gdyż często zdarza się że wewnętrzne siły są nie wystarczające by uczeń wytrwale siedział przed książkami. Nagrody i kary to system wzmocnień, jakim dysponuje nauczyciel. Może to wzmocnić motywację ucznia, może też zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia takich zachowań jakich się po nim oczekuje.
We współczesnej szkole zauważa się coraz więcej uczniów, którzy stracili motywację do uczenia się. W celu uniknięcia podobnych sytuacji ważną rolę powinni odegrać nauczyciele. Aby nauczyciel mógł motywować uczniów do pracy, sam musi tę motywację posiadać. Mogą oni podjąć działania mające na uwadze wzbudzenie i wzmocnienie motywacji uczniów, aby przywrócić im chęć uczenia się, aby mieli pozytywne nastawienie wobec samych siebie i zdolność do kierowania sobą. Jedną z dróg podnoszenia motywacji do pracy jest doskonalenie kompetencji, czyli wiedzy i umiejętności. Jedynie nauczyciel w pełni kompetentny, nie tylko w zakresie nauczanego przedmiotu, ale i psychologii, pedagogiki czy dydaktyki, jest w stanie przyznać się do błędu, zarówno przez sobą, jak i przed uczniem, gdy zajdzie taka konieczność, bo przecież nikt nie jest nieomylny.
Człowiek ma naturalną motywację do nauki, gdy nie musi obawiać się niepowodzeń, gdy przedmiot nauki traktuje jako osobiście dla niego ważny oraz gdy może liczyć na wsparcie ze strony nauczyciela. Aby utrzymywał prawidłowy poziom motywacji, lekcje nie mogą być pełne lęku i stresu. Zachęcanie uczniów do krytycznego myślenia, do odnoszenia sukcesów, a z porażek wyciągania konstruktywnych wniosków jest bardzo ważne. Uświadamianie uczniom, że zła ocena nie jest karą, lecz informacją dla obu stron, co należy uzupełnić. Uczeń powinien znać kryteria oceniania, wtedy będzie miał informację, nad czym należy więcej popracować. William James, wyznający tradycyjny pogląd na motywację, w sposób następujący opisuje zadanie nauczyciela: Nauczając musisz wypracować u swego ucznia takie wewnętrzne zainteresowanie tym, czego masz zamiar go nauczyć, że każdy inny przedmiot uwagi zostaje przepędzony z jego myśli; następnie przedstaw mu temat tak sugestywnie i frapująco, by zapamiętał go aż do śmierci; na koniec wzbudź w nim zżerającą go ciekawość i pragnienie poznania następnych elementów wiedzy związanych z tym tematem. (Ch. Galloway, 1988). Zgodnie z tym poglądem motywowanie uczniów wymaga manipulowania warunkami ich stanów wewnętrznych. Są one określane jako wrodzone skłonności lub potrzeby. Nauczyciel odgrywający rolę osoby motywującej powinien poznać każdego ucznia, jego indywidualne potrzeby i zainteresowania. Wiedzę tę można wzbogacić informacjami o warunkach rodzinnych ucznia oraz obserwacją jego zachowania i osiągnięć. Jeżeli uczniowie przekonają się, że zainteresowanie nimi jest szczere, to można stworzyć z nimi dobre relacje przez indywidualne rozmowy, pomóc uczniom docenić samych siebie i cenić naukę.
Nauczyciel może dostrzec, jak ogólne cele kształcenia w konkretnym przedmiocie odnoszą się do celów i zainteresowań uczniów. Młodzież można włączyć w poszukiwanie sposobów przybliżenia zawartości programu do ich zainteresowań i celów. To, co uczniowie wymyślą, może im pomóc połączyć własne zainteresowania z celami nauki i przyjąć odpowiedzialność za naukę. Jeżeli uczniów zachęcimy do określenia, czego chcą osobiście się nauczyć lub co zamierzają osiągnąć, będą mieli wyższą motywację i większe osiągnięcia. Motywacja i osiągnięcia są wspierane, gdy ucznia namawiamy, aby rywalizował sam ze sobą a nie z innymi i zdobył wiedzę, a nie usiłował wypaść lepiej. Do współzawodnictwa z samym sobą pobudza potrzeba osiągnięć (dążenie do sukcesu). Realizacja tej potrzeby przynosi satysfakcję osobistą. Źródłem tej satysfakcji nie jest nagroda z zewnątrz (pochwała, zapłata), lecz sam sukces odniesiony przez jednostkę w zmaganiu z zadaniem. Podjęcie zadania powoduje stan napięcia. Pomyślne rozwiązanie zadania usuwa to napięcie, wywołuje przyjemny stan emocjonalny. Dzięki temu człowiek mający potrzebę osiągnięć jest wytrwały w pokonywaniu trudności. Motywację do nauki może zwiększyć wiedza o wynikach. Umożliwia ona korygowanie błędów, jej pogłębianie ułatwia przezwyciężenie trudności w nauce i wzrost zainteresowania przedmiotem w rezultacie poprawy wyników.
Dobry nauczyciel nie tylko wskazuje uczniowi błędy, lecz uczy go dostrzegać je i korygować samodzielnie. Aby zachęcić uczniów do rzetelnego i bezpośredniego podejścia do nauki i do tego, aby nie czuli lęku zachęcaj uczniów, gdy tylko jest to możliwe, by sami poprawiali swoje prace. Jest to okazja do kształtowania właściwych zachowań typu: koncentracja uwagi i uczestnictwo. Istotne jest też umożliwienie uczniom poznanie ich zdolności do kreowania postaw pozytywnych oraz do zmiany postaw i poglądów negatywnych na temat samych siebie i nauki.
Na motywację do uczenia się mogą wpłynąć relacje między myśleniem a uczuciami. Nauczyciel powinien pokazać uczniom, jak ich myśli wiążą się z ich nastrojami i motywują do nauki oraz wykazać, że myśli można kontrolować. Pomoc polega na przezwyciężeniu negatywnych uczuć i myśli o sobie i nauce. Negatywne uczucia świadczą o tym, że myślimy negatywnie. Gdy czujemy się dobrze, to oznacza, że nasze myśli są pozytywne. Motywując uczących się należy ułatwić im zrozumieć, że niepewność i niska samoocena leżą u podstaw złego zachowania. Badania wykazują, że uczniowie, którzy mają skłonność do złośliwości, zwracania na siebie uwagi - chorobliwie koncentrują się na sobie, zachowują się źle, bo są przestraszeni lub niepewni. Uczeń, który wygłupia się w klasie, może czuć się niepewnie z różnych powodów: czuje się mniej zdolny od kolegów, ma kompleksy związane z pozycją społeczną - lub źródła jego innych problemów tkwią w szkole albo w domu. Gdy ludzie znajdują się w bezpiecznym, sprzyjającym im otoczeniu, zmniejsza się poczucie strachu i niepewności. Dlatego istotną strategią wywoływania motywacji jest tworzenie klimatu wsparcia społeczno-emocjonalnego. Klimat ten jest warunkiem utrzymania lub przywrócenia równowagi psychicznej uczniów. Nauczyciel powinien rozpoznać swoje właściwości osobowościowe i określić, jakie cechy są potrzebne do wspierania klimatu korzystnego dla nauki. Jak długo nie zaspokojone są potrzeby niższe, o wyższych nawet, być może, się nie myśli i tylko te pierwsze stanowią motyw zachowania. Potrzeby fizjologiczne mają podstawowe znaczenie dla przetrwania, gdy jednak uczynić im zadość, uwaga przenieść się może na potrzeby wyższe. Zaspokoiwszy zarówno potrzeby natury fizjologicznej, jak i bezpieczeństwa, ludziom zaczyna zależeć na ciepłych stosunkach z innymi, więc motywem ich zachowania stanie się potrzeba miłości. Jeżeli ta potrzeba zostanie zaspokojona, ludzie mogą zacząć się rozglądać za tym, jak odpowiedzieć na potrzeby szacunku, a w końcu potrzeby samorealizacji.
Poglądy na motywację wskazują, że nauczyciel, który mniej kontroluje, a umożliwia uczniom przejawianie autonomii, inicjatywy i autoekspresji - tworzy lepsze warunki do nauki i motywacji. W takich warunkach uczniowie wykazują większą kompetencję, poczucie własnej wartości. Do czynników warunkujących utrzymanie pozytywnego klimatu w klasie zaliczyć można okazanie uczniom szacunku, poszanowanie różnic kulturowych istniejących między dziećmi, jasne określenie reguł i sposobów postępowania, nauczyciele i uczniowie powinni być zaangażowani w określenie celów i sposobów postępowania, aby powstało poczucie wzajemnie podzielanej odpowiedzialności i wspólnoty, stwarzanie przez nauczyciela uczniom sposobności do inicjowania działań oraz do podejmowania odpowiedzialności przez dawanie możliwości wyboru - np. wybór interesujących tematów, wybór sposobu zademonstrowania czego uczeń nauczył się, nauczyciel nie powinien starać się być zawsze ostatecznym autorytetem, ale dzielić się swoją wiedzą z uczniami, akceptowanie i docenianie uczuć i pomysłów prezentowanych przez uczniów. Ludzie są w większości twórczy, posiadają bogatą wyobraźnie i pomysłowość. W odpowiednich warunkach człowiek taki nie tylko jest odpowiedzialny lecz także oczekuje, że dana mu będzie odpowiedzialność za wykonanie jakiegoś przedsięwzięcia lub pracy.
Posługiwanie się wzorem osobowym dla wykazania uczniom wartości poszczególnych osiągnięć - to kolejny sposób na wzbudzenie motywacji u uczniów. Przykład w życiu jest jednym z najlepszych nauczycieli. Często uczymy się obserwując innych. Jeżeli nauczyciel ukazuje entuzjazm wobec różnych spraw, to ich wartość jest oczywista. Nauczyciel może służyć jako wzór, pokazując młodzieży wartości i korzyści płynące z procesu uczenia się, który to ułatwia osiągnięcie celów osobistych. Jest też wzorem, gdy podkreśla znaczenie zadań niezbędnych do realizacji tych celów.
Aby cieszyć się szacunkiem u uczniów, trzeba ich także szanować. Młody człowiek jest szczególnie wrażliwy na wszelkie przejawy fałszu i niekonsekwencji w postępowaniu dorosłych. Tylko poprzez przyjacielskie postępowanie z uczniami można mieć wpływ na ich prawidłowe zachowanie. Jeśli rozumie się ucznia i jego potrzeby, to tylko wtedy można go prawidłowo kształtować.