Rys historyczny
Najważniejszym wydarzeniem w dziejach polskiej bieżącej bibliografii ogólnej było założenie w 1878 roku przez Władysława Wisłockiego miesięcznika „Przewodnik Bibliograficzny. Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, jako też czytających i kupujących książki”.
do śmierci redagował „Przewodnik Bibliograficzny”, Notowało druki zwarte, czasopisma naukowe i popularnonaukowe, nuty, serie wydawnicze i tytuły tomów podserii. Do bieżącego rejestru dodawano roczny skorowidz alfabetyczny. P
Po śmierci Władysława Wisłockiego „Przewodnik Bibliograficzny” stał się bibliografią łączącą cechy ogólnej bibliografii narodowej i księgarskiej.
Od 1901 r. do rozpoczęcia wojny w Warszawie ukazywał się miesięcznik „Książka”, który bywa wymieniany jako źródło informacji komplementarne do „„Przewodnika Bibliograficznego”. Wydawcą „Książki” była księgarska firma E.Wende i Spółka, założona przez Edwarda Wendego i Ferdynanda Hoesicka.
„Książka. Miesięcznik poświecony krytyce i bibliografii polskiej” (1901 - 1914) prezentowała swą zawartość w działach: Krytyka, Nekrologi ,Z życia księgarskiego oraz Bibliografia (spis druków w układzie działowym).
Po zamknięciu rocznika „Książki” dodawano doń dwa alfabetyczne skorowidze.
Po wybuchu wojny kontynuacją „ była bieżąca „Bibliografia Polska” (1914 - 1919) redagowana przez Jana Czubka. Wydawnictwo to było nadal związane z firmą Gebethnera i Akademią Umiejętności. „Bibliografia Polska.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 aż do 1928 ,mimo rozproszenia organizacyjnego, bibliofile oraz bibliotekarze- miłośnicy książki wykonali w pierwszym dziesięcioleciu wiele cennych zadań bibliograficznych. W 1922 r. zainicjowano Serię II „Przewodnika Bibliograficznego” za rok 1920 i kontynuowaną ją do 1928 r. włącznie. Redaktorem był Władysław Tadeusz Wisłocki ,bratanek założyciela pierwszego „Przewodnika”.
Wisłocki dopełnienil spisy bibliograficzne z lat wojny, ogłoszonych przez J. Czubka. Do jego osiągnięć należy Bibliografia Polska. Uzupełnienia za lata 1914 - 1917 (Kraków 1918). Jako kustosz Biblioteki Zakładu Narodowego Im. Ossolińskich redagował od 1920 r. „Przewodnik Bibliograficzny”, wydawany we Lwowie nakładem Księgarni Gubrynowicza i Syna.
. Ponieważ w 1920 r. Polska Akademia Umiejętności odmówiła dotacji, „Przewodnik Bibliograficzny” wychodził w trudnych warunkach. Ograniczono więc jego zawartość do spisu bibliograficznego z indeksem rzeczowym w układzie działowym.
. Od 1924 r. „Przewodnik Bibliograficzny” by
Działania bibliograficzne związane z publikacją „ Przewodnika Bibliograficznego” zawieszono w 1928 r., gdyż rozpoczęła się wówczas rejestracja urzędowa.
Zasadnicza bieżąca rejestracja urzędowa polskiej produkcji wydawniczej rozpoczęła się dopiero w 1928 r., gdyż zaczął działać Instytut Bibliograficzny. Dzięki staraniom Stefana Dembego, w 1927 r. wprowadzono prawo o egzemplarzu obowiązkowym. Na podstawie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej, Instytut Bibliograficzny stał się częścią Biblioteki Narodowej. Od 1928 do 1939 r. ukazywał się staraniem IB BN „Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej i Druków Polskich lub Polski Dotyczących Wydania za Granicą”. Bibliografia ta nie miała układu rzeczowego; stosowano w niej układ alfabetyczny, co utrudniało korzystanie z niej przez użytkowników. Pierwotnie ukazywała się z częstotliwością kwartalną. Uwzględniała druki polskie i polonika, co zostało uwidocznione w tytule. Do 1939 r. rejestrowała wyłącznie druki zwarte, gdyż osobno publikowano „Urzędowy Wykaz Czasopism Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej”. W jego miejsce zaczęto od 1931 roku wydawać „Urzędowy Wykaz Czasopism Nowych, Wznowionych i Zawieszonych, Wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej”.Z tej odrębnej formy rejestracji książek w jednym spisie, a prasy w drugim, zrezygnowano w 1936 r. Stan ten utrzymał się do wybuchu II wojny światowej.
Jak wynika z przedstawionego zestawienia tytułów, bieżąca bibliografia narodowa rozwinęła się z bibliografii niezbędnej wydawcom i księgarzom, stając się rejestrem o znacznie szerszych funkcjach.
Na system ogólnej bieżącej bibliografii narodowej, realizowanej po II wojnie światowej, złożyły się cztery podstawowe człony, z których każdy rejestruje wybrany tym dokumentów, pełniąc określoną funkcję dokumentacyjną. Nowelizacji podlegał zbiór uzupełniających dodatków i wkładek, weryfikowano również kryteria doboru dokumentów.
Podstawowym członem polskiej ogólnej bieżącej bibliografii narodowej jest „Przewodnik Bibliograficzny”. Do 1952 roku „Przewodnik Bibliograficzny” ukazywał się z podtytułem „Urzędowy wykaz druków wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej”, następnie jako „Urzędowy wykaz druków wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej Ludowej”, a od momentu oficjalnej zmiany nazwy państwa jest to ponownie „Urzędowy wykaz druków wydawanych w Rzeczypospolitej Polskiej”. Jako bibliografia prymarna „Przewodnik Bibliograficzny” został wznowiony przez Instytut Bibliograficzny w 1946 r. i najpierw wychodził nieregularnie, a od 1948 r. ukazuje się systematycznie jako tygodnik. Luki dokumentacyjne uzupełniono wstecznie, wydając tom za lata 1944 - 1947.
„Przewodnik Bibliograficzny” powstaje w zasadniczej części na podstawie egzemplarzy obowiązkowych i sygnalnych, przesyłanych przez wydawców na podstawie specjalnych przepisów prawnych. Jego zdaniem jest dostarczenie informacji bibliograficznej o publikacjach, które ukazały się jako druki zwarte, dokumenty życia społecznego, pojedyncze zeszyty lub tomy wydawnictw ciągłych. Kwalifikacja materiałów przeprowadzona jest na podstawie kryteriów formalnych. Nie stosuje się kryteriów wartościujących.
Do rejestrowanych druków należą książki i broszury samoistne wydawniczo z tekstem słownym, zapisem muzycznym, w postaci albumów grafiki bądź atlasów geograficznych. „Przewodnik Bibliograficzny” stanowi wykaz produkcji wydawniczej powstałej w granicach Polski oraz poza granicami Polski, o ile publikacja ukazała się we współpracy instytucji krajowych z zagranicznymi lub z inicjatywy placówek zagranicznych, będących agencjami instytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Spośród dokumentów życia społecznego uwzględnia się wyłącznie druki o trwałej wartości kulturowej, związane z ważnymi wydarzeniami o znaczeniu ogólnopolskim lub wartości naukowej. Rejestracja dokumentów życia społecznego odbywa się od 1959 roku. Pojedyncze zeszyty lub tomy wydawnictw ciągłych o częstotliwości wyższej od półrocznika podlegają rejestracji w „Przewodniku Bibliograficznym” wyłącznie wówczas, gdy zawierają indywidualne prace autorskie lub materiały z konferencji, sympozjów i zjazdów naukowych. Muszą one ponadto mieć indywidualną tytulaturę. Uwzględnia się też dokumenty kartograficzne (mapy i atlasy z wyjątkiem map konturowych), druki muzyczne (wydawnictwa nutowe, nuty z tekstem czyli śpiewniki i partytury), grafikę (z wyłączeniem pojedynczych grafik), materiały konferencyjne niezależnie od nakładu i postaci (np. skoroszyty i materiały zbindowane), rozprawy doktorskie i habilitacyjne niezależnie od nakładu, postaci edycyjnej oraz przeznaczenia (np. do użytku wewnętrznego), spisy bibliograficzne, wydawnictwa sporządzone alfabetem Braille`a.
Przewiduje się wydawanie odrębnych wkładek do „Przewodnika Bibliograficznego” dla rejestracji:
• wydawnictw kartograficznych;
• druków muzycznych;
• książek wydanych wyłącznie na nośniku elektronicznym (rejestrowane są tylko te publikacje, które uzyskały równoległą postać elektroniczną obok drukowanej, lub które stanowią uzupełnienie publikacji drukowanej).
„Przewodnik Bibliograficzny” nie rejestruje:
• wydawnictw zwartych o objętości poniżej 17 stron (do 1998 r. nie rejestrowano wydawnictw o objętości poniżej 4 stron);
• wydawnictw zwartych o nakładzie poniżej 100 egzemplarzy (do 1998 r. wydawnictwa tego rodzaju były rejestrowane);
• odbitek i nadbitek;
• pojedynczych rycin, nut i map, bez względu na wysokość nakładu;
• dokumentów życia społecznego o charakterze lokalnym czy informacji doraźnej, ani dokumentów przydatnych jednej lub kilku gałąziom życia gospodarczego, materiałów do użytku wewnętrznego;
• norm i dokumentów normalizacyjnych;
• dokumentów patentowych
• książek bez podania w tytulaturze przewidzianych normą danych wydawniczych, tj. takich, na których jest wskazany tylko autor i tytuł, a brak jest adresu wydawniczego;
• dydaktycznych zeszytów ćwiczeń do uzupełnienia, przewidzianych w programie szkolnym powyżej czwartej klasy szkoły podstawowej, a także dydaktycznych materiałów ilustracyjnych w postaci plansz, przewidzianych do ćwiczeń i wykładów;
• programów nauczania, spisów lektur, ksiąg adresowych, informatorów na studia;
• statutów, regulaminów, sprawozdań okresowych różnych instytucji i organizacji, dokumentów do użytku służbowego;
• instrukcji obsługi lub naprawy urządzeń i sprzętu technicznego;
• ofert, cenników, informatorów, afiszy, katalogów, folderów, ofert turystycznych, ksiąg adresowych, prospektów, raportów giełdowych lub bankowych, rozkładów jazdy;
• programów imprez artystycznych, sportowych, naukowych, politycznych, materiałów programowych olimpiad szkolnych, konkursów muzycznych.
• wydawnictw powielanych (fotokopiowanych)
• katalogów księgarskich, składowych i innych.
Porządkowanie opisów w „Przewodniku Bibliograficznym” realizowano pierwotnie z zastosowaniem układu systematycznego, którego strukturę tworzyły trzy działy nadrzędne (społeczeństwo, przyroda, kultura), a w ich obrębie 26 działów. System ten był wzorowany na sposobie porządkowania dokumentacji radzieckiej, przyjętym przez Wszechzwiązkową Izbę Książki w Moskwie. Stosowano go do 1985 r., tj. do momentu wydania zeszytu próbnego uporządkowanego w 62 działach i poddziałach Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej, a w 1986 r. rozpoczęto systematyczny druk „Przewodnika” w tej nowej postaci według Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej 546 z 1978 roku, a następnie kilkakrotnie dostosowanej do nowelizacji tablic Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej. Opis poszczególnych dokumentów sporządzany jest z autopsji zgodnie z normą obowiązującą w danym okresie historycznym. Obecni stosowana jest norma PN-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny. Książki oraz jej nowelizacja, spowodowana zaleceniami ISBD(M) z 1987 roku.
Od 1 stycznia 1986 r. „Przewodnik Bibliograficzny” opracowywany jest w systemie zautomatyzowanym. Pierwotnie dane bibliograficzne zapisywano w formacie MARC-BN autorstwa Zofii Moszczyńskiej-Pętkowskiej. W pierwszym okresie automatyzacji (lata 1986 - 1992) opisy bibliograficzne przygotowywano na formularzach przedmaszynowych, z nich zaś operatorzy wprowadzali dane do dużego komputera z zastosowaniem programu SKRYBA. Od 1993 r. prace prowadzono z zastosowaniem komputerów klasy PC oraz programu MAK. Od 1 stycznia 1998 roku trwa rejestracja danych w formacie USMARC.
Poszczególne pozycje w działach Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej bibliografii szeregowane są alfabetycznie. W tym samym ciągu alfabetycznym ujmowane są także odsyłacze. Od 1998 r. każdy pojedynczy tom wydawnictwa wielotomowego otrzymuje w „Przewodniku” samodzielny zapis i opatrywany jest własnym numerem, stanowiąc samoistną pozycją zbioru bibliograficznego. Na pojedynczy zapis w bibliografii składa się hasło autorskie(osobowe lub korporatywne). Bez hasła rejestruje się antologie, prace zbiorowe, zbiory źródeł historycznych, wypisy tekstów dla szkół. W takim przypadku pierwszy wyraz tytułu uznaje się za jednoznaczny z hasłem tytułowym. Pod hasłem autorskim lub tytułowym umieszczony jest opis bibliograficzny a pod nim figurują hasła przedmiotowe, tworzone zgodnie ze Słownikiem języka haseł Biblioteki Narodowej (Warszawa 1989) i późniejszymi nowelizacjami. Umieszczone w „Przewodniku Bibliograficznym” pod opisami druków symbole Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej charakteryzują treść, formę piśmienniczą i poziom czytelniczy głębiej, niż tytulatura dokumentu i przynależność do działu bibliografii. Symbole te stanowią pomoc w pracy bibliotek różnych typów, służąc zwłaszcza bibliotekom publicznym za wzorzec poprawnej klasyfikacji lub umożliwiając kształtowanie się katalogu rzeczowego. Mogę też być podstawą poszukiwania w zautomatyzowanym zbiorze publikacji na szczegółowy temat. Pod opisem umieszczany jest numer pozycji w rocznej rejestracji. W ogłaszanych drukiem zeszytach, za pomocą symbolu trójkąta było sygnalizowanie do stycznia 1996 r. spóźnione podanie opisu. Następnie przyjęto zasadę, by publikacje, których data wydania jest wcześniejsza o dwa lata od rocznika bieżącej bibliografii, ogłaszać w zeszytach dodatkowych, oznaczonych literą A. Zatem w zeszytach rocznika 1999 wykazywane są publikacje z lat 1997, 1998 i 1999, a starsze dokumenty wykazuje się w ciągu roku w 4-6 specjalnych uzupełniających zeszytach o charakterze retrospektywnym.
Każdy tygodniowy zeszyt „Przewodnika Bibliograficznego” zaopatrzony jest w indeks alfabetyczny. Do 1 stycznia 1987 r. publikowano miesięczne indeksy alfabetyczne oprócz indeksów rocznych, następnie od 1 stycznia 1987 do 1 stycznia 1990 r. wychodziły trzy indeksy kwartalne i ostateczny indeks roczny. Dodatkowym instrumentem aparatu pomocniczego jest roczny indeks przedmiotowy.
W przeszłości ukazywał się „Przewodnik Bibliograficzny. Seria Uzupełniająca. Druki do użytku wewnętrznego”. Był to polski wariant narodowego rejestru druków zwartych „typu B”, tj. udostępnianych poza handlem księgarskim. Jego przedmiotem były publikacje wydane poza cenzurą, zatem w dozwolonym, niskim zakładzie do 100 egzemplarzy, o treści zgodnej z oficjalną polityką ówczesnego ustroju i zasięgiem rozpowszechniania „według rozdzielnika”, najczęściej w obrębie danej instytucji sprawczej lub współpracującego z nią środowiska. Seria ta, rejestrująca druki wydane po 1 października 1968 r., publikowana była od 1969 r. do momentu likwidacji Urzędu Cenzury w 1988 roku.
Do końca 1989 r. oprócz „Przewodnika” publikowanie centralnie drukowane karty katalogowe, zaznaczając ich wykonanie gwiazdką * przy odpowiednich opisach w „Przewodniku”. Tę formę uznano za zbędną.
W roku 1994 Biblioteka Narodowa podjęła decyzję o przeniesieniu danych „Przewodnika” na CD-ROM i jego zawartość informacyjną stale rozszerza o kolejne lata. Można zatem kopiować z nich potrzebne dla lokalnych zasobów opisy lub tworzyć zasób elektronicznych źródeł informacji dla użytkowników. Od 1987 r. w Zakładzie Przewodnika Bibliograficznego IB BN realizuje się program CIP.Należy spodziewać się, że wydawcy zainteresują się w najbliższym, czasie tym pomysłem, zwłaszcza że regulujące realizacje programu CIP Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki nr 9 z 18 maja 1988 r., które obliguje do jego wdrożenia, ma być przedmiotem dalszych zarządzeń wykonawczych w tej sprawie.
Podstawowe uzupełnienie „Przewodnika” stanowi dodatek, którego celem jest rejestracja zmian na rynku wydawnictw ciągłych. Do jego zadań nie należy każdorazowe podawanie wszystkich tytułów gazet, czasopism, magazynów, biuletynów wydawanych mniej lub bardziej regularnie, lecz jego rola na rejestrowaniu wyłącznie danych o publikacjach nowych, zawieszonych i zmieniających tytuł. Taka zasada uwidoczniona została w tytule serwisu, który na początku, a więc od 1976 r., brzmiał „Bibliografia Czasopism i Wydawnictw Zbiorowych. Wykaz czasopism nowych, zawieszonych i zmieniających tytuł”, a od 1983 r. ukazuje się jako jego kontynuacja „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł”. Do 1993 r. owa wkładka do „Przewodnika” była dostępna wyłącznie w formie wydruków. Dołączono ją do numerów 13, 26,39 i 52 każdego rocznika. Od początku 1993 r. przystąpiono do automatyzacji procesu przygotowania rejestru. Podstawą unifikacji formatu tego serwisu jest tekst międzynarodowych zaleceń ISBD(S) International bibliographic description for serials (London 1997) Na podstawie rejestru bieżącego powstała skumulowana wersja retrospektywna za lata 1984 - 1995 na CD_ROM oraz wersja wydana drukiem - „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł 1984 - 1995” (Warszawa 1996). Zaopatrzono ją w indeksy: tytułowy, instytucji sprawczych, osobowy i słów kluczowych.
4.Rodzaje indeksów i ich zawartość:
Indeksy:
Abbott, Angela 5711
Abbott, Megan 5632
Abriszewska, Daria Tł. 5510
Achremowicz, Bohdan (1940- ) 5538
Adamowska, Monika 5789
Adamski, Zbigniew (1932- ) 5665
Adamus, Jolanta 5472-3, 5532
Administracyjne prawo gospodarcze 5368
1. Rys historyczny
2.Klasyfikacja i układ danej bibliografii
3.Rodzaj stosowanego opisu
Opis pełny:
Nazwa autora[imie,przydomek, nazwisko rodowe, pseudonim, nazwisko],tytul wraz z podtytułem, miejsce i rok wydania, instytucja wydawnicza, ilośc stron liczbowanych i nieliczbowanych, ilosc ilustracji, rycin, map; format książki wg arkusza wydawniczego lub w centymetrach
przykład:\
GRABARCZYK, Anna.
Słowa na czasie : podrecznik do kształcenia jezykowego z cwiczeniami
dla klasy pierwszej gimnazjum / Anna Grabarczyk.
- Straszyn k. Gdanska : Wydawnictwo Era, cop. 2008. - 160 s.
: il. kolor. ; 27 cm.
Tyt. okł.: Słowa na czasie 1 : podrecznik do kształcenia jezykowego
z cwiczeniami. Na okł.: Jezyk polski dla klasy pierwszej gimnazjum :
komunikacja jezykowa, nauka o jezyku w praktyce, formy wypowiedzi
krok po kroku.
ISBN 978-83-7547-161-8
1. Jezyk polski - podrecznik dla gimnazjów
821.162.1(091):82(091)](075.3-021.64)
b23399570 5619/2009
4.Rodzaje indeksów i ich zawartość
5.Inne składniki
użycie frazeologizmu w niewłaściwym kontekście, powodującym odżycie znaczenia dosłownego.
Błędy słowotwórcze:
używanie formacji zbudowanej niezgodnie z polskimi modelami słowotwórczymi,
zastosowanie niewłaściwego formantu,
wybór niewłaściwej podstawy słowotwórczej.
np.
Masło maślane to potoczne określenie tzw. pleonazmów, a więc wyrażeń niepoprawnych, w których jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części. Najczęściej pojawiające się pleonazmy to:\
tylko i wyłącznie - używane jest często nieświadomie, w oficjalnej polszczyźnie należy użyć albo pierwszego zwrotu, albo drugiego. Oba oznaczają bowiem to samo. A więc używajmy wyłącznie słowa tylko lub tylko słowa wyłącznie;
okres czasu - pamiętajmy, że okres to miara czasu, a zatem powiązanie okresu z czasem jest masłem maślanym. Zdecydowanie bardziej bezpieczne w kontekście poprawności językowej jest użycie wyrażenia w tym czasie lub w tym okresie;
w dniu dzisiejszym - uważa się, że wyrażenie to upowszechniło się dzięki politykom, którzy chcieli, aby ich wypowiedź brzmiała bardziej oficjalnie i dostojnie. Znacznie lepiej powiedzieć jednak: dziś podejmiemy decyzję w sprawie... Ta sama zasada dotyczy pleonazmu w miesiącu styczniu, marcu itd. Zamiast tego powiemy: w styczniu, marcu itd.
w każdym bądź razie - niniejsze wyrażenie jest uznawane za niepoprawne i należy się go wystrzegać. Jest to skrzyżowanie wyrażeń w każdym razie z bądź co bądź. W języku oficjalnym najlepiej jest używać w każdym razie.
inne, równie często spotykane, błędy pleonastyczne to: fakt autentyczny, potencjalne możliwości, kontynuować dalej oraz cofać (się) do tyłu.
„warty” (wart)
Ten świstek od Antoniego jest niewiele warty.
Poprawnie:
wart
grać mecz” (rozegrać mecz)
Wisła grała mecz w czwartek.
Poprawnie:
rozegrała|rozgrywała
„bynajmniej” (przynajmniej)
Wiersz po prostu śliczny, bynajmniej dla mnie.
Poprawnie:
przynajmniej
„za wyjątkiem” (z wyjątkiem)
Za wyjątkiem powyższych sytuacji, będziemy używać i ujawniać informacje o twoim zdrowiu.
Poprawnie:
Z wyjątkiem