Wykład 10; ostatni

Obszary współcześnie zlodowacone kuli ziemskiej

- rozmieszczenie; kriosfera

-warunki powstawania lodowców

-linie wieloletniego śniegu

-klasyfikacja morfologiczna lodowców

-współczesne lodowce i lądolody

Formy lodu

-lód morski

-lodowce (lód lodowcowy)

-lód gruntowy (wieloletnia zmarzlina)

-lód rzeczny

Krążenie wody w przyrodzie

Obieg wody

-obszary lodowe 2,3%

-oceany i morza 97,2%

Ponad 76% wody słodkiej zgromadzonej jest w lodowcach

Warunki powstawania lodowców

Do powstawania lodowców górskich, a następnie zlodowacenia muszą być spełnione następujące warunki:

-klimatyczne: cyrkulacja atmosferyczna, suma opadów, wiatry opadonośne, średnie roczne temperatury, układ prądów morskich,

-pozaklimatyczne: rozkład oceanów i kontynentów, wysokość n.p.m., ukształtowanie terenu, ekspozycje, zwarcie masywu górskiego, przebieg pasm górskich

-czynniki lokalne: trzęsienia ziemi, wulkanizm (działąnie czynników endogenicznych)

Linie wieloletniego śniegu

Linia wieloletniego śniegu- oddziela obszar akumulacji od obszaru ablacji, ma charakter strefowy;

około 4400 - 5000 m n.p.m. na równiku

około 6500 m n.p.m. w strefie zwrotnikowej, (półkula S: 18 - 25⁰ np. Andy; półkula N:30 - 35⁰ np. Tybet)

0 m n.p.m. na półkuli południowej od 65⁰, a na półkuli północnej od
82⁰

ASYMETRIA

Islandia - na południu 650 m n.p.m., wewnątrz lądu 1500m n.p.m., na północy 1200 m n.p.m.

Góry Skandynawskie - na płn od strony morza na wys 700 m n.p.m., od strony lądu 1000 m n.p.m.;

na płd od strony morza na wys 1200 m n.p.m., od strony lądu 1800 m n.p.m

Klasyfikacja morfologiczna lodowców z zależności od ilości lodu i rzeźby terenu

1. Niezależne od rzeźby (pokrywowe)

-kontynentalne tarcze lodowe (lądolody)

-pola i czasze lodowcowe

-lodowce fieldowe (Patagonia)i wyżynne

-lodowce szelfowe i pływające jęzory lodowcowe

2. Zależne od rzeźby

-półpokrywowe (spitsbergeńskie,

-odpływowe (wypływowe)

-przedgórskie (piedmontowe)

-górko-dolinne (odmiana alpejska i himalajska)

-kraterowe i kalderowe

-cyrkowe i wiszące (odmiana pirenejska)

-fartuchowe i wiszące

-lodowczyki (lód lodowcowy który się porusza) i pola śnieżne

-lodowce gruzowe

Współczesne lodowce i lądolody

-około 11% powierzchni lądów pokrywają lodowce

-występują na wszystkich kontynentach oprócz Australii

EUROPA

-Ziemia Franciszka Józefa, wyspy: Ziemia Jerzego, Wilczka, Grahama, Bella, Aleksandry;

-Nowa Ziemia: lodowiec Nordenskjolda (62 m dłg)

-Jan Mayen: lodowiec Welprechta

-Svalbard: Spitsbergen Zach. , Ziemia płn-wsch., lodowiec Lillenk, l. Hansa, l. Torlello, l. Wrenskiolda, l. Ebba, l.Nama

-mało dynamiczne obszary o małej miąższości lodowców

-sieciowe, dolinne, fieldowe;

Spitsbergen Zach.

-l. karowe, wiszące

-l. sieciowe- wypełniają doliny i poprzez przełęcze łączą się z innymi lodowcami dolinnymi

-klify lodowe, zjawisko cielenia się lodowców

• fiord Monsund - polska stacja polarna

• fiord Petuniabukta (każdy powinien już go znać)

-Islandia (12 tys km²) - czasze lodowe: Vatna (1 km miąższości lodu), Hofs, Lang, Myrdal,

-czasze wypustowe np. Skeidhararjkull, Jokulsarlon (pływające góry lodowe s spływają daleko na ocean)

-Góry Skandynawskie (3800 km²) - lodowce fieldowe: lodowiec Jostedal, Svartisen

-lodowce alpejskie w masywie Kebnekaise,

-Alpy (granica wieloletniego śniegu na wysokości 2500 - 3200m n.p.m., powierzchnia 3200 km²)

Alpy zachodnie, Alpy Pennińskie, Mont Blanc (Mer de Glace, Argentiere), Alpy Bemeńskie (Aletsh, Grindewald, Rochem, Silrrethe, Fischer, Unterer)

Alpy wschodnie:Wysokie Taury (Pasterze), Alpy Oetzalskie, Salzburskie (Dachstein,) i Bawarskie

-Pireneje - lodowiec Aneto

-G. Betyckie - Sierra Nevada (już nie istnieje)

-Apeniny (w masywie Gran Sasso) - lodowce Calderone

-Ural Polarny i Północny

-Tatry (lwś 2500m n.p.m.) lodowczyk Mięguszowiecki w Bańdziochu (0,6 ha, 200 m.n.p.m.), lodowczyk w Miedzianej Dolinie

• wiek: kilkaset lat, budowa warstwowa, zróżnicowana gęstość, drenaż lodowcowy, wykazywanie ruchu prostego i złożonego, własna cyrkulacja powietrza, morena usypiskowa;

AZJA

-wyspy M. Arktycznego: archipelag Ziemi Północnej, Wyspy Nowosyberyjskie, wys. Wrangla

-Półwysep Tajmyr: Góry Byrranga

-Syberia NE: G. Czerskiego, G. Stanowe, G. Kodar, G. Wierchojańskie

- Kamczatka: lodowiec Żółty (16 km długości)

-Góry Koriackie

-Ałtaj i Sajany (krajobraz alpejski, lodowce dolinne,

Góry Azji centralnej

-Tien-Szan- lodowiec Inylczek Południowy

-Pamir- lodowiec Fedczenki (77km, 127 rozgałęzień, miąższość 1km), Garmo, Zerawszański

-Hindukusz

-Karakorum - lodowiec Siachen, Baltoro-Godwin-Austen, Biafo, Hispar, Batura, (40% pokrycia przez lodowce)

-Kunlun

-Tybet

-Transhimalaje- lodowce fartuchowe (lodowce na stromych stokach górskich)

-Himalaje- lodowiec Kanczendżenga, Nanga Parbat, Czomolungmy (Kanczung)

-źródło Gangesu - lodowiec Gangotri

-Taurus

-Wyżyna Armeńska

-Kaukaz: lodowce stożków wulkanicznych: Elbrusze, Kazbek, lodowce Dych-Su, Kanegom, Alibek, Dżankuat,

-Elburs

-Zagros

AFRYKA

-masyw Ruwenzori 5km² - lwś 4100m n.p.m.

-masyw Kilimadżaro 5-7tys km²

-masyw Kenline - 12 lodowców (lodowiec Lewis), pow 1km², lwś 4700m n.p.m.

OCEANIA

• Nowa Zelandia

-wysp. Północna na wulkanie Ruapehu

-wysp. Południowa: Alpy Południowe, wokół g. Cooka; lodowiec Tasmana, Franciszka Józefa, Foxa, Murchisona

• Nowa Gwinea

-w Górach Śnieżnych: lodowce Carstenesz, Meren

AMERYKA PÓŁNOCNA - najbardziej zlodowacony kontynent

-Grenlandia: lądolód grenlandzki, lodowce wypustowe (Upemarik, Humboldta, Jakobshaven);zatoka Disco; fiord Ilulisat

-Kanadyjski Archipelag Arktyczny: wyspy Królowej Elżbiety, w. Axel - Heiberg, w. Deron, w. Bylota, Ziemia Baffina, w. Ellesmere (lodowiec szelfowy Wand Hunt)

-Labrador

-Kordyliery (Kordyliery w stanie Alaska): G. Wrangla, G. Brooksa, G. Św. Eliasza, G. Alaska- lodowce Hubbarda, Malaspina, Beringa, Columbia;

Półwysep Alaska - najwyższe opady śniegu, w tych górach znajdują się najwyższe lodowce świata;

-piedmontowy np. Malaspina

-fieldowy

-himalajskie

-dolinne Hubarda (kończy się w fiordzie) i Beringa (najdłuższy do 200km)

Zatoka Glacier Bay - cielenie się lodowca

-Kordyliery kanady i USA: G. Kaskadowe (Mt. Rainier), G. Skaliste, Sierra Nevada, G. Olympic

-Meksyk: wulkany Popocatepetl, Iztaccihuatl, Orizaba,

AMERYKA POŁUDNIOWA

-Andy: Kolumbia (wulkan Nevada del Ruiz, Tolima), Ekwador (wulkan Chimborazo, Cotopaxi), Chile, Peru, Argentyna (lodowiec na wulkanie Aconcagua), lodowiec Bismarcka

-Andy Patagońskie (20 tys km²) lodowce fieldowe:

-czasza N: lodowce San Tadeo, San Rafael, Nef, Colonia, Steffen

-czasza S: lodowce Upsala, Moreno, Darwina, Viedma

-Ziemia Ognista

Zjawiska cielenia się mogą się kończyć w fiordach lub jeziorach.

---