System polityczny RP

1 - 3.Władza ustawodawcza - sejm i senat

Powrócenie do istnienia senatu w roku 1989, do 1992 sejm był najwyższa władzą w państwie.

Pozycja prawno ustrojowa:

Bikameralizm asymetryczny - wg konstytucji izby parlamentu są równorzędne pod względem legitymizacji i reprezentacji narodu. Jednak różni je rodzaj kompetencji, - które większe posiada sejm

Art. 95.

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Skrócenie i wydłużenie kadencji:

Kadencja - od pierwszego zebrania się sejmu przez 4 lata (na 90 przed upływem 4 lat zarządza się nowe wybory - muszą się odbyć 30 dni przed) Prezydent musi zwołać nowe posiedzenie w ciągu 30 dni od wyborów

Skrócenie kadencji:

1. Władza wykonawcza skraca kadencje - 2 przypadki

- obligatoryjny - niepowodzenie 3 prób powołania rządu po niewiążącej konsultacji z Marszałkiem S.

- fakultatywny - Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu - art. 225

2. Władza ustawodawcza same się

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Art. 98 ust. 3.

Następnie: Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów. Art. 98 ust. 5

Wydłużenie kadencji:

W przypadku stan nadzwyczajnego - 3 przypadki - s. wojenny, s. klęski żywiołowej, s. wyjątkowy

W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, , nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, , a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Art. 228 ust. 7

- poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.

Status prawny posła i senatora

"Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej." Art. 104 ust. 2

Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców. Art. 104 ust. 1

Mandat przedstawicielski - cechy;

a)generalny - mandatariusz wyraża wolę całego narodu, kierując się jego dobrem i interesem, a nie interesem i dobrem swego okręgu

b)niezależny - brak obowiązków prawnych wobec ludzi co go wybrali

c)nieodwołalny - nie może być cofnięty przed wyborców w czasie kadencji

Nietykalność posła i senatora

Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. Art. 105 ust.5

Immunitety:

1. Formalny - Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej. Art. 105 ust 2

Ponadto w przypadku prowadzenie sprawy karnej przeciwko posłowi wybranemu do sejmu zawiesza się postępowanie do czasu wygaśnięcia mandatu (także przedawnieni się wydłuża). Poseł sam może wyrazić zgodę na pociągniecie do odpowiedzialności karnej

2. Materialny - Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu. Art 105 ust.1

3. Uprawnienia szczególne - Prawo do zatrudnienia na tym samym stanowisku, bądź równorzędnym po zakończeniu posłowania, bezpłatne przejazdy komunikacją, środki na biuro poselskie itp.

Struktura - organy wewnętrzne sejmu i senatu:

Organami sejmu i senatu są (wg. ich regulaminów):

A)Marszałek sejmu

Stoi na straży praw i godności Sejmu, reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia Sejmu, przewodniczy obradom Sejmu, czuwa nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów, kieruje pracami Prezydium Sejmu i przewodniczy jego obradom, zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym oraz wnioskom organów państwa skierowanym do Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, nadaje bieg dokumentom przedkładanym w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Senatem, prowadzi sprawy z zakresu stosunków Sejmu z parlamentami innych krajów, prowadzi sprawy z zakresu stosunków Sejmu z instytucjami oraz innymi organami Unii Europejskiej, przedstawia okresowe oceny wykonania przez organy administracji państwowej obowiązków wobec Sejmu i jego organów oraz posłów; wnioski w tym zakresie przekazuje Prezesowi Rady Ministrów, prezydiom komisji sejmowych oraz posłom, udziela posłom niezbędnej pomocy w ich pracy, w tym czuwa nad wykonaniem wobec posłów przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz inne jednostki organizacyjne sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu oraz wydaje stosowne zarządzenia porządkowe, w tym o użyciu w razie konieczności Straży Marszałkowskiej, nadaje, w drodze zarządzenia, statut Kancelarii Sejmu, ustala projekt budżetu Kancelarii Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Prezydium Sejmu, oraz nadzoruje jego wykonanie, powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, powołuje i odwołuje zastępców Szefa Kancelarii Sejmu, po zasięgnięciu opinii Szefa Kancelarii Sejmu, podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Sejmu.

B)Prezydium Sejmu

Naczelny organ kierowniczy Sejmu. W skład Prezydium Sejmu wchodzi Marszałek Sejmu + wicemarszałkowie (rózna liczba - kompozycja sejmu, wola partii najsilniejszej) Zadania:

ustalanie planu pracy Sejmu, przygotowywanie wykładni Regulaminu Izby, ustalanie zasad doradztwa naukowego i ekspertyz, zajmowanie się kwestiami prawnymi posłów, przekazywanie poszczególnym komisjom sejmowym odpowiednich spraw do rozpatrzenia. Zmalała rola w 97 na rzecz Marszałka. Nie można prezydium jako całości odwołac, jedynie poszczególnych członków

C)Konwent Seniorów

Konwent Seniorów - w sejmie organ zapewniający współdziałanie klubów poselskich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu. W jego skład wchodzą: Marszałek Sejmu, wicemarszałkowie, przewodniczący / wice klubów poselskich przedstawiciele porozumien reprezentujących co najmniej 15 posłów

Zadania:

opiniowanie m.in. projekty planów prac Sejmu, projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy, wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu, wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów, zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu lub inne sprawy przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.

W Senacie - organ zapewniający współdziałanie klubów senackich i kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. W jego skład wchodzą: Marszałek Senatu, wicemarszałkowie oraz senatorowie - przedstawiciele klubów senackich oraz klubów parlamentarnych jeżeli skupiają co najmniej 7 senatorów

D) Komisje sejmowe \ senackie - powołane do:

- rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu,

- wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu.

- Komisje sejmowe są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami.

a) komisje stałe - tyle ile ministerstw (25 - 28, senat ok.14), ale nie więcej niż 30. również komisje wyjątkowe - komisja etyki, integracji europejskiej itp.

Skład komisji powołuje sejm ( proporcjonalnie do mandatów partii, jeden poseł w nie więcej niż 2 komisje stałe, każda partia ma reprezentacje w komisjach) komisja wybiera ze swego grona prezydium.

Senat powołuje i odwołuje przewodniczących komisji senackich (także są posiedzenia przewodniczących komisji zwoływane przez marszałka senatu.)

b)komisje nadzwyczajne (śledcze i legislacyjne) - Sejm może powoływać i odwoływać komisje nadzwyczajne; powołując takie komisje, Sejm określa cel, zasady i tryb ich działania. Senat brak komisji śledczych

Senat - struktura:

Marszalek i wicemarszałkowie (liczba wyznaczona regulaminem, w sejmie uchwałom)

Tryb funkcjonowania sejmu i senatu

Tryb permanentny (nie sesyjny) - cały rok parlament w stanie gotowości - zwołuje posiedzenia Marszałek sejmu w ramach planu ustalonego przez prezydium sejmu.

Zasada jawności prac - Posiedzenia Sejmu (a także komisji stałych) są jawne. Jeżeli wymaga tego dobro państwa, Sejm może bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, uchwalić tajność obrad. Art. 113

Kompetencje:

Art. 95.

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

W różnym stopniu obydwie izby sprawują funkcję kreacyjną.

Funkcja ustawodawcza:

Stanowienie ustaw - aktów prawnych uchwalanych przez Sejm i Senat ze współdziałaniem Prezydenta, przyjmowanych w szczególnym trybie, zawierających normy prawne o charakterze ogólnym, zajmujących miejsce zaraz za konstytucją

Prawo inicjatywy ustawodawczej:

Art. 118.

1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.

2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa.

Posłowie - wg konstytucji co najmniej 2.wg regulaminu sejmu 15 bądź komisja sejmowa.

Senat - jedynie cała izba a inicjatywa w formie uchwały na wniosek 10 senatorów \ komisji

Praktyka ( kadencja 97-01) RM- 553( 456 ustawy były z tego), posłowie - 469 (211), k. sejmowe - 82, Senat - 27, prezydent - 16, obywatele - 5 (3) na 1152 zgłoszonych projektów

Postępowanie legislacyjne:

1. Złożenie do laski marszałkowskiej z uzasadnieniem:

a)potrzeba i cel wydawania ustawy

b)przedstawienie rzeczywistego stanu rzeczy, który ma być unormowany

c)wskazanie różnic między stanem aktualnym a projektowanym stanem prawnym

d)określenie przewidywanych skutków społecznych, prawnych, gosp., ekon,

e)wskazanie źródeł finansowania, jeżeli ma obciążać budżet

f)założenie podstawowych aktów wykonawczych

g)oświadczenie o zgodności z normami UE, bądź że nie leży to w jej kompetencji

Marszałek jeżeli ma zastrzeżenie czy to zgodne z konstytucją po zasięgnięciu rady prezydium może wniosek skierować do Komisji Ustawodawczej - która 3/5 głosów może go odrzucić

2. Pierwsze czytanie

Przeprowadza się na posiedzeniu sejmu bądź komisji s. na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się w odniesieniu do projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu i Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. Bądź innych jeżeli zarządzi tak Marszałek ( ważne względy)

Jeżeli odbywa się w izbie obejmuje - uzasadnienie, pytania posłów, odpowiedzi wnioskodawców, ogólne uwagi

Jeżeli w sejmie - kończy się skierowaniem do komisji odpowiedniej( trwa ile chcą) bądź fiaskiem

3. Drugie czytanie - forum sejmu: (ostateczny termi wycofania projektu przez wnioskodawce

Sprawozdanie komisji, debata, zgłaszanie poprawek i wniosków(RM, posłowie, wnioskodawca)

Jeżeli zgłoszone poprawki / wnioski- do komisji z powrotem - sprawozdanie o przyjęciu / odrzuceniu poprawek

4. Trzecie czytanie

Jeżeli nie było poprawek to od razu po drugim, jeżeli były to po ogłoszeniu sprawozdania dodatkowego

Wpierw głosuje się nad: a) odrzucenie projektu w całości (jeżeli takowy pomysł zgłoszony), b)nad poprawkami,

c) nad całością

Sejm uchwala ustawę zwykła większością głosów przy co najmniej połowie ustawowej liczby posłów (min. 230)

5. Praca w senacie

Senat ma 30 dni na zajęcie się ustawą ( bo tak się już ją nazywa po opuszczeniu sejmu) Może:

a)przyjąć bez zmian, b)wprowadzić poprawki, c)podjąć uchwałę odrzucającą ustawę

Jeżeli b lub c to do sejmu (a tam do komisji i sprawozdanie) next głosowanie nad sprawozdaniem (odrzucenia / przyjęcie poprawek bądź części poprawek, lub przyjęcia / oddalenia uchwały o odrzuceniu ustawy) wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów - Uchwalę senatu o odrzuceniu ustawy bądź poprawkę musi ta większość odrzucić - głosowanie tak zwane negatywne.

6. Prezydent:

Ma 21 jeden dni na swą decyzję i 3 opcje:

1. podpisać i zarządzić ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP

2. Wystąpić do TK o zgodność

3. Z umotywowanym wnioskiem przekazać z powrotem do sejmu - veto ustawodawcze

Aby przeforsować veto potrzebne jest 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (nie ma veta przy ustawie budżetowej i konstytucyjnej)

Pilne projekty ustaw:

Art. 123.

1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów..

2. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.

Marszałek ma 3 dni na doręczenie uchwalonej ustawy marszałkowi senatu i prezydentowi

1. Pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu Sejmu lub komisji. Marszałek Sejmu może zarządzić przeprowadzenie pierwszego czytania bez zachowania terminu 7 dni (by posłowie Se przeczytali)

2. Marszałek Sejmu, kierując pilny projekt ustawy do komisji, ustala im jednocześnie termin przedstawienia sprawozdania, nie dłuższy jednak niż 30 dni.

Uchwalanie budżetu

Art. 222.

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.

Art. 223.

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.

Art. 224.

1. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5.

2. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.

Zmiana konstytucji

Art. 235.

1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.

2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.

3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

5. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.

6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.

7. Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Funkcja kontrolna:

Sejm współuczestniczy wraz z Prezydentem w procedurze tworzenia rządu spełnia kontrolę nad jego działalnością, a za pośrednictwem Rady Ministrów kontroluje działalność administracji rządowej. Do działań kontrolnych należą posiedzenia sejmu, prace w komicjach, interpelacje i zapytania poselskie. Senat tylko w ramach ZN i przy KRRiT

Wotum zaufania - udzielanie inwestytury:

Powołany przez prezydenta rząd musi uzyskać votum zaufania od sejmu

W ciągu 14 dni od powołania rządu przez Prezydenta premier musi wygłosić expose i przedstawić gabinet - następnie odbywa się nad tym debata

- Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

- nieudzielanie RM wotum zaufania powoduje, że Sejm w ciągu 14 dni wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

- Wypadek szczególny- przy braku stabilnej większości w parlamencie i niepowodzeniu trzech prób powołania RM (trzeci należy do Prezydenta) Sejm udziela wotum zaufania zwykła większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

- kolejną odmianą funkcji kontrolnej jest udzielenie absolutorium przez Sejm - zadowolenia ze sprawozdania z wykonania budżetu państwa (jeżeli nie ma to RM powinna się zdymisjonować)

- kontrola konstytucyjności

- kontrola legalności - działan Ministrów i wyższych urzędników - wisek do TS może złożyć

Odpowiedzialność konstytucyjna:

Ma ona charakter prawno - karny - naruszenie konstytucji lub ustaw (delikt), a także popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem ( sprawy takowe rozpatruje Sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej) Sejm w ZN może pociągnąć prezydenta do TS, bądź 115 posłów członków RM do TS.

Odpowiedzialność parlamentarna (polityczna):

Stosowana gdy między RM a większością parlamentarną są zgrzyty co do realizowanej polityki

Wotum nieufności:

Zgłaszany przez 46 posłów ze wskazaniem nowego prezesa RM - konstruktywne wotum nieufności

Inne formy kontroli:

1. zgoda na ratyfikacje umów międzynarodowych dla Prezydenta

2. Sejm decyduje w imieniu RP o stanie wojny i zawarciu pokoju

3. Wprowadzenie stanu wojennego przez prezydenta które Sejm zatwierdza bądź nie, i je przedłuża

Kontrola bieżąca:

4. Interpelacje - do Prezesa RM / członków RM (zasadniczy charakter)- trza odpowiedzieć w ciągu 21 dni

5. Zapytania poselskie - taki sam tryb - informacje o aktualnych problemach polityki

6. Prawo rżadnia wysłuchania - sugestie, dezyderaty, stanowiska) - rząd musi się jakoś odnieść

7. Prawo żądania informacji - od komisji sejmowych

8. Prawo żadanaia obecności - obligatoryjne zaproszenie na obrady sejmu

Kompetencje kreacyjne:

Najważniejsze to udzielenie wotum zaufania.

1. Samodzielne decyzje sejmu

• 15 sędziów do TK ( na 9 lat, brak relekcji)- bez. wiek. Głosów

• TS 16 i 2 wice (na kadencje, spoza sejmu, 8 muis być sędziami)

• 4 do Krajowej Rady Sądownictwa (kadencja, spośród posłów)

• 2 / na 5 do KRRiT (6 lat) - osoby wybitnie obeznane w dziedzinie mediów (nierespektowane)

• 1/3 składu (3 z 9)Rady Polityki Pieniężnej (6 lat)

Senat sam

• 2 do KRS - senatorowie

• 1/3 RPP

• 1 do KRRiT

• Sejm za zgodą senatu

• Rzecznik Praw Obywatelskich / Dziecka - 5 lat

• Prezes NIK - 6 lat

• Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych -

• Prezes IPN (kwalifikowana 3/5 głosów w sejmie), członków kolegium IPN

Sejm na wniosek prezydenta - Prezes NBP na 6 lat

Zgromadzenie Narodowe - kompetencje:

• Przyjęcie przysięgi nowego prezydenta

• Konieczność uznania trwałej niezdolności prezydenta, ze względu na stan zdrowia

• Postawienie prezydenta w stan oskarżenia (2/3 posłów wszystkich z ZN, na wniosek 140)

• Zwołanie zebrania w celu wysłuchania orędzia prezydenta

4. Powoływanie i odpowiedzialność polityczna Rady Ministrów

Tryb powoływania RM

Rozpoczyna prezydent desygnując premiera - reprezentanta najsilniejszej partii, bądź koalicji, Desygnowany premier przedstawia propozycje składu rządu Prezydentowi ( nie musi uzgadniać swych wyborów)

1. Prezydent powołuje premiera i gabinet w ciągu 14 dni od I -ego posiedzenia sejmu, bądź dymisji poprzedniego

- Odbiera przysięgę od członków nowego rządu i wręcza nominacje

- Prezydent prawnie nie musi powoływać lidera partii / koalicji z większością w parlamencie

- Nowo powołany premier winien w ciągu 14 dni wygłosić expose, przedstawić skład rządu sejmowi i zgłosić wniosek o wotum zaufania. Wymagana jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

2. Jeżeli rząd nie uzyska wotum zaufania inicjatywę przejmuje Sejm. Który na wniosek minimum 46 posłów w terminie wyznaczonym przez marszałka wybiera Prezesa Rady Ministrów, który następnie przedstawia proponowanych przez niego członków Rady Ministrów oraz plan działania. Uchwalę przekazuje się Prezydentowi, a Sejm wciągu 14 powinien dokonać wyboru bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów, odbiera przysięgę i wręczą nominacje( Przypadek Belki z 2004)

3) Rozwiązanie awaryjne: Inicjatywa prezydenta - w ciągu 14 powołuje premiera a na jego wniosek resztę gabinetu i odbiera przysięgę. W ciągu kolejnych 14 dni Sejm udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.( nie liczą się ci co się wstrzymali)

Odwołanie w 3 przypadkach (kiedy Prezydent musi przyjąć dymisje)

1. Na pierwszym posiedzeniu nowego sejmu, by umożliwić ukształtowanie się większości parlamentarnej i powołanie nowego rządu w oparciu o nią

2. Brak wotum zaufania

3. wyrażenie wotum nieufności

Odpowiedzialność polityczna RM

Odmowa wotum zaufania:

Poza głosowaniem o w. zaufania przy powoływaniu nowego zadu, premier w czasie trwania kadencji może odwołać się w każdej chwili do tej instytucji aby ocenić politykę rządu (wtedy zwykła większość głosów wystarcza) odmowa obligatoryjnie kończy funkcjonowanie rządu (Miller 2003, Belka 2004)

Wotum nieufności - warunki:

• co najmniej 46 posłów

• wskazać imiennie kandydata na premiera

• głosowanie nad wnioskiem dopiero po 7 dniach od złożenia

• przyjęcie wniosku wymaga aprobaty większość ustawowej liczby posłów - 231

• po odrzuceniu wniosku ponowna inicjatywna może być podjęta po 3 miesiącach, chyba ze nowy wniosek zgłasza 115 posłów

W przypadku wotum nieufności dla poszczególnych ministrów niewywiązujących się z zadań powierzonych im przez premiera, bądź źle wypełniaj swe ustawowe kompetencje wniosek może złożyć 69 posłów (brak wskazania nowego ministra - wyłączność w tym premiera) Prezydent odwołuje i powołuje nowego

Skład Rady Ministrów:

a)Premier

b)Ministrowie

c)Wicepremierzy - opcjonalne (jedyie w rządzie Olszewskiego nie było)

Wicepremierzy - przyczyny powołania :

1. koalicyjny charakter rządu jak jest

2. Wyodrębnienie sfery gospodarczej i sfery finansów - ważna kwestia

5.Kompetencje Rady Ministrów Art. 146.

1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:

1) zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia,

2) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

3) uchwala projekt budżetu państwa i chroni interesy Skarbu Państwa,

4) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

5) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

6) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

7) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

8) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

9) określa organizację i tryb swojej pracy.

Kompetencje Premiera: Art. 148.

Prezes Rady Ministrów:

1. reprezentuje Radę Ministrów,

2. kieruje pracami Rady Ministrów,

3. wydaje rozporządzenia,

4. zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5. koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6. sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7. jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

6. Administracja rządowa i samorządowa

A)Rządowa

Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda. Art. 152.

Administrację rządową na obszarze województwa wykonują:

1) wojewoda,

2) działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu:

a) wojewody, z ustawowego upoważnienia,

b) własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,

3) organy administracji niezespolonej,

1) Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych,

wojskowi komendanci uzupełnień,

2) Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy

kontroli skarbowej,

3) Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów

górniczych,

4) Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,

5) Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów

probierczych,

6) Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,

7) Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

8) Dyrektorzy urzędów celnych, morskich, statystycznych,

9) regionalni inspektorzy celni.

10) Prezes Agencji Rynku Rolnego

11) Główny Inspektor i inspektorzy dozoru technicznego żeglugi morskiej

12) kierownicy inspektoratów żeglugi śródlądowej,

13) komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci

granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej

Wojewoda jest:

1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

2) zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

3) organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

4) organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,

5) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Wojewodę powołuje i odwołuje premier na wniosek ministra MSWiA, sprawuje też nadzór nad jego działalnością i okresowo dokonuje oceny jego pracy z punktu widzenia zgodności z prawem, polityką rządu a także pod względem rzetelności i gospodarności

Powoływanie i odwoływanie organów adm. Niezespolonej odbywa się na wniosek wojewody albo za jego zgoda. Organy te muszą uzgadniać z Nim projekty aktów prawa miejscowego przez nie stanowione, również składać roczne info o swej działalności.

Zasada domniemania właściwości wojewody- wspomagany jest przez wicewojewodów których powołuje premier na wniosek wojewody. Funkcje wojewodów (służby zespolone):

a)Wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe gdy zagrożenie, życia, zdrowia, mienia itp.

b)zarządzanie policją, strażą i s. graniczną

c)Nadzoruje inspekcje sanitarne, handlowe - np. Państwowa Inspekcja Sanitarna

W skład kolegium wchodzą (ciało doradcze):- wybierani przez wojewodę

1) wicewojewodowie,

2) dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego,

3) komendant wojewódzki Policji - zgoda wojewody

4) komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej- zgoda wojewody

5) inne osoby wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego.

Organizację adm. zespolonej określa statut Urzędu Wojewódzkiego - zajmują się one:

Zagrożeniami bezpieczeństwa, ewidencją ludności, pobytem cudzoziemców, rozwojem regionalnym, o.środ.

B)Samorządowa

Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Art. 163.

Jest organem władzy wykonawczej - zdecentralizowanym organem władzy publicznej na zasadach względnej samodzielności od państwa. -podlega nadzorowi organów władzy wykonawczej

Reforma samorzadowa zapoczątkowana przez T. Mazowieckiego w 89' - gminy otrzymały osobowość prawną , oraz własny budżet (subwencje i zarobki własne) . Nastepnie nowelizacja w 1995 oraz reforam w 1998

Kompetencje samorządów:

a)sprawy publiczne o lokalnym znaczeniu, niezastrzeżone dla innych organów.

b)zadania związane z zaspokojeniem potrzeb zbiorowych społ. Lokalnej - jako zadania własne

d)zadania zlecone - przekazane ustawą, wynikające z porozumienia z adm. Rządową

Różnica zadań wykonywanych przez samorządy od zadań adm. rządowej polega na:

1. własne środki finansowe

2. gmina przy wykonywaniu zadań własnych jest związana jedynie prawem- żaden organ nie ingeruje

3. zaskarżanie decyzji administracyjnych idzie do samorządowego kolegium odwoławczego

Gmina:

Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Art. 164. ust 3

Zadania gminy:

Własne - mogą mieć charakter obligatoryjny (wynikające z ustawy - np. sprawy z zakresu stanu cywilnego)

Fakultatywny - na podstawie porozumienia z właściwym organem adm. rządowej

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty - przede wszystkim sprawy:

Ładu przestrzennego i ochrony środowiska, gminnych dróg i ulic, wodociągów i kanalizacji, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, oświaty, kultury, zieleni, porządku publicznego itp.

Zlecone - z reguły ogólnokrajowy charakter w imieniu adm. rządowej - np. przeprowadzenie powszechnego spisu

Organy:

Rada gminy - władza stanowiąca i kontrolna.

Kadencja wynosi 4 lata, liczba radnych od 15 do 45 - domniemanie właściwości rad gminnych.

Rada wybiera spośród siebie przewodniczącego, który powołuje komisje stałe bądź doraźne

Wyłączne kompetencje (nie organ wykonawczy):

Organizacja i ustalanie kierunków działania gminy (w tym statutu, budżetu, absolutorium dla zarządu), wybór organów czy obsady stanowisk w gminie, podatków i innych opłat lokalnych

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jednoosobowy organ wykonawczy - urząd gminy - organ pomocniczy

Wybierany większością bezwzględną przez wyborców - można go odwołać w referendum

Zadania - wynikające z uchwały racy bądź ustaw:

Przygotowywanie projektów uchwał rady, sposobu ich wykonywania, gospodarowanie mieniem komunalnym, wykonywanie budżetu , zadań zleconych

Powiat:

Zadania publiczne o charakterze ponad gminnym: Zakres zadań własnych:

Edukacja publiczna, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, transport i drogi powiatowe, gospodarka wodna, rolnictwo i leśnictwo, przeciwdziałanie bezrobociu, kultura, geodezja i kartografia itp. - zadań własnych nie można przekazać gminom czy województwom. Zadania zlecone jak w gminie

Organy:

Rada Powiatu

Kadencja - 4 lata, liczba radnych - 15 -29

Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy:

1) stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu,

2) wybór i odwołanie zarządu,

3) powoływanie i odwoływanie, na wniosek starosty, sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, będącego głównym księgowym budżetu,

4) stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywani sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej,

5) uchwalanie budżetu powiatu,

6) rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu,

7) podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami,

Zarząd powiatu:

Składa się z 5-7 członków wybieranych przez r. powiatu ze swego grona lub nie. W jego skład wchodzą:

Starosta jako przewodniczący a na wniosek jego wicestarosta i członkowie (bez. większością głosów)

Odwołanie zarządu może się dokonać na skutejk nieudzielania mu absolutorium, bądź jeśli zgłosi wniosek 2/5 całej rady a ona przyjmie go w tajnym głosowaniu większości kwalifikowaną 3/5 członków

Dzieli się na :

Powiat ziemski - zarząd na czele ze Starosta

Powiat grodzki - na czele z prezydentem wybieranym w wyborach powszechnych (brak dzielnic i gmin niżej)

Rady osiedli - organ doradczy w powiecie ziemskim

Do zadań zarządu powiatu należy w szczególności:

1) przygotowywanie projektów uchwał rady,

2) wykonywanie uchwał rady,

3) gospodarowanie mieniem powiatu,

4) wykonywanie budżetu powiatu,

5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu

Organem pomocniczym zarządu jest starostwo powiatowe oraz kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży

Województwo:

Zadania:

Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą

w szczególności następujące cele:

1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców

2) pobudzanie aktywności gospodarczej,

3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,

4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,

5) kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą składa się:

1) tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,

2) utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,

3) pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,

4) wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,

5) racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji,

7) wspieranie rozwoju kultury oraz ochrona i racjonalne wykorzystywanie dziedzictwa kulturowego,

8) promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa.

Organy:

Sejmik Województwa:

Kadencja 4 lata, pracami kieruje przewodniczący i jego zastępcy z radnych (nie łączone z członkiem w zarządzie)

Zadania:

Do wyłącznej właściwości sejmiku województwa należy:

Przyjmuje akty prawa miejscowego, ustala strategie rozwoju województwa, jego budżet, sprawy majątkowe itp.

Zarząd Województwa:

5 członków - Marszałek(z grona radnych wybrany- tylko on, sejmik bez. więk. głosów) zastępcy i reszta

Rozwiązanie zarządu w wyniku nie udzielenia mu absolutorium z wykonania budżetu , bądź gdy wniosek złoży 1/3 radnych sejmiku przy kwalifikowanej większość 3/5 głosów za.

Do zadań zarządu województwa należy w szczególności:

1) wykonywanie uchwał sejmiku województwa,

2) gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,

3) przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,

4) przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, plany zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,

5) organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,

6) kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,

7) uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.

Organem pomocniczym zarządu jest urząd marszałkowski i wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne

Wybory:

Do gmin - do 20 tyś.(1-5 radnych) mieszkańców system większościowy, powyżej proporcjonalny (5-10 radnych)

Do powiatu - system proporcjonalny, 3-10 mandatów w okręgach wyborczych, którymi są gminy

Do sejmiku - proporcjonalny, okręgiem powiat, bądź jego część ( 8 - 15 mandatów)

Kandydatów na radnych mogą zgłaszać: partie polit., stowarzyszenia i organizacje polit., wyborcy

Wybory zarządza Premier nie później niż 30 dni przed upływem kadencji a one w 60 dni po upływie.
7.Kompetencje i pozycja polityczna Prezydenta.

Art. 126.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.

2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

Dzieli on władzę wykonawczą z rządem.Silna parlamentaryzm „zracjonalizowany” - zwiekszona rola prezydenta

Prezydent swe uprawnienia sprawuje głownie samodzielnie - mają one charakter prerogatyw, bez kontrasygnaty premiera. Rozdział o prezydencie w konstytucji jest przed rozdziałem o „Radzie Ministrów i adm. rządowej”

Kompetencje prezydenta w ramach innych organów:

Prezydent - Parlament - kompetencje hamujące:

1. rozwiązanie parlamentu

- nie uchwalenie ustawy budżetowej w terminie 4 mies. - fakultatywne

- 3 tryby wyłonienia nie powołują rządu - obligatoryjne

2. veto ustawodawcze

Wałęsa - 24 razy ( PSL/SLD najwięcej) , Kwachu - 32 razy (19 za Buzka)

3. zwrócenie się d oTK

amo popularne - Wałęsa -5 razy, Kwachu - 22 ( za Buzka większość)

Kompetencje inicjujące

- inicjatywa ustawodawcza

- inicjowanie referendum za zgodą senatu

Kompetencje organizacyjne:

1. na 90 przed upływem 4 lat zarządza nowe wybory - muszą się odbyć 30 dni przed

2. skrócenie kadencji = wybory przedterminowe musza się odbyć w terminie 45 dni

3. zwoływanie pierwszego posiedzenia - normalnie - 30 dni , przed upływem 15.

4. Wniosek o powołanie prezesa NBP

5. Prawo kierowania orędzia do sejmu, senatu, Zgromadzenia Narodowego.

Prezydent - Rada Ministrów

1. Desygnuje premiera

2. na wniosek premiera desygnuje ministrów

3. Prezydent RP, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów. Art. 161.

4. odbiera przysięge i wręcza nominacje członkom RM

5. przyjmuje dymisje - fakultatywnie gdy - rezygnacja premiera nie na I posiedzeniu, nie ma wotum zaufania

6. W sprawach szczególnej wagi Prezydent może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta - nie ma kompetencji RM

Prezydent - Władza Sądownicza:

1. Powoływanie sedziów na wniosek KRS (nie ministra sprawiedliwości)

2. powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,

3. powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,

4. powoływania Prezesa oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

5. powoływania prezesów Sądu Najwyższego

6. wysteruje do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności ustaw i innych aktów prawnych a także o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między centralnymi organami państwa

7. Ustala tryb wyboru ławników w sądach powszechnych, liczbę sędziów SN

8. Prawo łaski, ustal wynagrodzenie sędziów, otrzymuje coroczne sprawozdanie z prac sądów i trybunałów

9. Może zgłaszać wnioski do odpowiedzialność konstytucyjnej przed TS członków RM i inne wysokie osoby

Prezydent - Sprawy zagraniczne

Art. 133.

1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:

1) ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,

2) mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,

3) przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.

Rada ministrów prowadzi politykę zagr. państwa (art. 146) a prezydent współdziała w tym zakresie z RM

Kompetencje w zakresie obronności:

1. Zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi za pośrednictwem, A)w czasie pokoju ministra obrony, b)Naczelny dowódca sił zbrojnych powołany na wniosek premiera

2. Mianuje szefa sztabu generalnego, dowódcę wojsk lądowych i marynarki wojennej

3. Decyduje o I stopniu oficerskim i stopniu generalskim

4. Decyduje o częściowej , bądź holistycznej mobilizacji

5. Decyzja o użyciu sił zbrojnych do obrony RP

6. Decyzja o udziale wojsk w misjach zagr. (współudział z RM)

7. Powołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego - organ doradczy jego

8. Wprowadzenie stanu wyjątkowego/wojennego (przedstawia sejmowi 2/3 może uchylić)

8.Pozycja ustrojowa, skład i funkcje Trybunału Konstytucyjnego.

Powstał dopiero w latach 80' - 82' zyskał podstawy konstytucyjną - powołany w 1985

Pozycja ustrojowa:

TK jest organem władzy sądowniczej, co zapewnia mu odrębności niezależność od innych władz. Mimo ze jest organem wł. Sądowniczej ale nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości zastrzeżonego dla sądów.

Od sądów różni się:

a)szczególnym trybem powoływani sędziów oraz kadencyjnością urzędu

b)orzeczenia TK są niezależne od SN

c)nie ma dwuinstancyjności postępowania

Skład:

15 członków wraz z prezesem i wiceprezesem (powołani oni spośród kandydatów ZN przez prezydenta)

Kandydatów na członków TK przedstawiają posłowie (min. 50) jak i Prezydium Sejmu a wybór następuje bezwzględna liczbą głosów

Gwarancje niezawisłości : Art. 195.

1. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji.

2. Sędziom Trybunału Konstytucyjnego zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

3. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w okresie zajmowania stanowiska nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Kompetencje:

1. Orzekanie o zgodności ustaw (charakter ostateczny) i umów międzynarodowych z Konstytucją

2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

Pod względem materialnym - czy przepisy nie naruszają konstytucji

Pod względem Formalnym - czy wydane przez kompetentny organ i w dobrym trybie

Charakter abstrakcyjny - w ogóle dotyczy kwestionowanego aktu

Charakter konkretny - odp. Na pytanie prawne lub skarge konstytucyjną

Nie bada prawa miejscowego - robi to NSA

4. Orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii polit.

5. Orzekanie w sprawach skargi konstytucyjnej

Skargę może wnosić każdy, jeżeli inne drogi nie poskutkowały, kogo konstytucyjna wolność lub prawo została naruszona - skarga na akt prawny na podstawie którego sąd lub adm. publ. Orzekł o wolnościach, prawach

6. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między konstytucyjnymi centralnymi organami państwa

7. Rozstrzyganie o stwierdzenieu przeszkody w sprawowaniu urzędu Prezydenta (gdy nie może ten powiadomić Marszałka)

9.Zakres odpowiedzialnosci konstytucyjnej. Trybunał Stanu.

Struktura:

Organ ten jest powoływany przez Sejm a członkowie spoza niego do niego

19 członków - Przewodniczącym jest prezes SN oraz 2 wice powołani przez prezydenta

16 - wybiera sejm na okres kadencji (co najmniej 8 musi być zawodowymi sędziami)

Art. 198.

1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent Rzeczypospolitej, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

2. Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie określonym w art. 107. - W zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.

Postępowanie:

- Postępowanie przygotowawcze odbywa się w sejmie (prezydenta w ZN) - złozenie wniosku do Marszałka, któryt wniosek kieruje do Sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej (wniosek składa prezydent,115 posłów bądź komisja śledcza; w odniesieniu dio posłow również Marszałek, a prezydenta 140 posłów ZN)

- Prace w Komisji zakończone opracowaniem wnioskuo pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej lub nie

- Uchwała w tej sprawie - wobec prezydenta ZN 2/3 ustawoej liczby posłów, reszty Sejm więk. 3/5 ust. l. posłów

Odpowiedzialność konstytucyjna:

Prezydent: Zanaruszenie konstytucji lub ustaw, jak i za przęspępstwo pospolite

Premier i czł. Rządu - za delikt konstytucyjny i za przestępstwo jeśli zostało popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem

Prezes NBP, NIK i członkowie KRRiT wyłącznie za delikt konstytucyjny

Odpowiedzialności podlegają także urzędnicy ci po zakończeniu sprawowania urzędu

---