Pojęcie prawa

I koncepcja:

Prawo jako zespół norm, wyodrębnionych z ogółu norm społecznych (moralne, etyczne, religijne, obyczajowe) dominująca

Powstaje problem przy takim ujęciu prawa - nie ma jasnego kryterium oddzielenia norm prawnych od innych norm. Nakaz płacenia podatku - norma prawna , ale nie zabijaj nie wiadomo jaka norma.

1. NURT prawno-naturalny teoria prawa - normy prawne pochodzą od istoty wyższej, od istoty nadprzyrodzonej lub przynależą każdej osobie ze względu na to że jesteśmy ludźmi. Nie pochodzi od prawodawcy. Prawo do życia. Niezależnie od tego czy będzie norma nie zabijaj to i tak prawo do życia mamy.

2. NURT pozytywistyczny normy pochodzą jedynie od ustawodawcy i są zagwarantowane przymusem państwowym.

II koncepcja

Prawo - są to nienormatywne fakty społeczne, czyli zachowania, przeżycia lub wartości i normy prawne odzwierciedlają jedynie te fakty społeczne.

Skutek przyjecia jednej i drugiej koncepcji jeżeli przyjmiemy koncepcje pozytywistyczna to obowiazuje nas to co wynika z przepisow prawa.

Jeżeli stanowisko prawno naturalne to nawet jeśli prawo tego nie mowi to my się odnosimy do wyższych wartości natury możemy mowic ze pewne prawa SA zabronione lub SA możliwe

Prawo autorskie powstało po rewolucji francuskiej bo wierzono, że talent pochodzi od Boga, system copyright - jest chroniony bo można go sprzedać.

Prawo - jest to ogół swoistych norm postępowania ukształtowanych w ramach organizacji państwowej, i pochodzących bądź uznanych przez odpowiednie organy państwowe. czyli państwo tworzy prawo!

Prawo jako zjawisko kulturowe - jest wytworem i równocześnie czynnikiem kultury danego społeczeństwa,

Było prawo zwyczajowe - hustka na gore - wolność dla skazanego.

Prawa zwyczajowego teraz nie ma ale mamy jeszcze resztki zwyczaju , zwyczaj nie może być źródłem prawa.

Umowa która się nazywa umową dożywocia , polega na tym że jeżeli jest ktoś właścicielem nieruchomości to może przenieś ja na kogos wnuka syna itp. A dzieci zobowiązują się do dożywotniego utrzymywania tej osoby , dawania jej wszystkiego co potrzebuja. Trzeba napisac do czego się zobowiązują dokładnie. Ustawodawca w cywilnym ustala ze obowiązki musza być zgodne z panującymi w okolicy zwyczajami. Zwyczaj tutaj funkcjonuje w prawie ale sam nie jest źródłem prawa.

Prawo- wypowiedź językowa o charakterze normatywnym, która tworzy rodzaj więzi społecznych:

1. wypowiedzi opisowe - powstają na podstawie obserwacji danego fragmentu rzeczywistości - np. dzisiaj pada deszcz - wypowiedź opisowa. Weryfikowane przez doświadczenie, są obiektywne

2. wypowiedzi ocenne - określają stosunek emocjonalny do danego zjawiska, subiektywne, nie poddają się do weryfikacji

3. wypowiedzi normatywne (normy prawne) polegają na formowaniu określonych wzorców zachowań na podstawie określonych wypowiedzi ocennych , wyróżniamy tutaj:

-normy zasadnicze odwołujące się do wartości

-normy instrumentalne - celowościowe, skonstruowane dla osiągnięcia celu

4. wypowiedzi dokonawcze dostarczaja informacji i kreują bądź zmieniają określone zjawiska lub relacje społeczne.

Mamy pewien wzór zachowania - jeżeli ktos znajdzie się w określonej sytuacji to musi zrobic tak i tak. Tych przepisów musimy przestrzegac. To nie jest truizm. Art. 405 bezpodstawne wzbogacenie.

Wzorzec postępowania - trafia się korzysc , kasjerka wyda wiecej reszty niż powinna , listonosz się pomyli wrzuci cos wartościowego do skrzynki , my tego nie chcieliśmy a uzyskaliśmy pewna wartość. Okazuje się ze taka korzysc należy zwrócić.

Dziekanat wypłaca stypendium za nauke , wypłacili za wysoką kwotę , student wydał , a ma zwrócić.

Jeżeli przeje te kase to nie musi zwrocic , jeżeli np. kupi zegarek za te nadpłate z dziekanatu to zwroci zegarek .

Prawo cywilne - prawo dotyczące każdego na codzien , jakie mamy dobra osobiste , miejsce zamieszkania imie nazwisko , stosunki w małżeństwie to wszystko co jest nam na codzien potrzebne

Prawo - jako element systemu kontroli społecznej, jedyny system który jest wsparty przymusem państwowym (grozi kara)

Czemu służy prawo? - utrzymaniu ładu w społeczeństwie. Tylko w odniesieniu do norm prawnych możemy iść do sadu.

Relacja PRAWO-PAŃSTWO - źródła prawa związanie są z typem systemu prawa:

1. stanowione (kontynentalne) ustawowe - prawo pochodzące od ustawodawcy, obowiązuje gdy jest ogłoszony ustawą pisaną, musi być konstytucyjne i legalne

2. powszechne (precedensowe, common law) - sądy nie muszą odwołać się do aktu prawnego, adwokaci szukają precedensu (innego wyroku w podobnej sprawie)

Konstytucyjność - zgodność z konstytucja

Legalność - zgodność z ustawą

Międzynarodowy porządek prawny

- bilateralne - dwustronne

- wilaterlane - jeśli jest ich wiecej

REALIZOWANIE PRAWA:

Realizowanie prawa - jest to postępowanie zgodnie ze wzorem zachowania zawartym w normie prawnej,

Stosowanie prawa -wykonujemy uprawnienia, realizujemy obowiązki, stosują je organy uprawnione: (My nie stosujemy prawa tylko organy stosuja prawo)

1. sądowe - stosuje prawo za pomocą wyroków, orzeczeń, postanowień kończących sprawę, wyrok musi się uprawomocnić, jeśli upłynie odpowiedni czas, można się odwołać do wyższej instancji jak nie to się uprawomocnia i jest wykonywany

SĄD - musi być niezawisły, bezstronny, niezależny, a postępowanie sądowe cechuje jawność postępowania, tajność orzekania (w przeciwieństwie do administracyjnego)

2. administracyjne - stosują prawo poprzez wydawanie decyzji administracyjnych, można się odwołać

Cecha: nadrzędność organu (organ wydaje decyzję na która nie mamy wpływu)

Funkcje prawa:

• zapewnienie ładu społecznego.

• Stabilizacji (każdy musi wiedzieć jakie ma prawa i obowiązki, nie może często się zmieniać)

• Innowacyjna (nadąża za rozwojem cywilizacji, wychodzi naprzeciw, stwarza warunki do nowych działań)

• Motywacyjna (zachęcać, udogodnienia dla studentów, zniżki)

• Wychowawcza (promuje określone wzory zachowań)

• Dystrybucyjna (ingeruje w rynek rozdzielając prawa i obowiązki)

• Resocjalizacyjna

• Represyjna (kara za przestępstwa)

Świadomość prawa

Czynniki kształtujące przestrzeganie prawa:

• znajomość prawa przez jego adresatów

• motywy przestrzegania prawa - dlaczego prawa przestrzegamy bezinteresowne albo interesowne (jeździ powoli bo bezpiecznie, bo nie ma kasy na mandat)

• podstawy wobec prawa - trwałe dyspozycje psychiczne określające stosunek adresata do obowiązującego prawa:

• postawa legalistyczna - przestrzega prawa bo uwaza ze tak należy. Zasady są po to by ich przestrzegac. wierzy ze prawo ma sens , zakazy i nakazy czemus sluza.

• postawa konformistyczna - przestrzeganie dlatego ze inni przestrzega.

• postawa oportunistyczna - przestrzegam prawa bo chce uniknąć kary

Zasada państwa prawnego - prawa i obowiązki wynikaja z przepisów prawa , powinny być jednakowe dla wszystkich i powinny go przestrzegac

Przepis prawny - jednostka redakcyjna

Norma prawna - wzór określonego zachowania, który może wynikać z wielu przepisów, ma charakter generalno - abstrakcyjny

Elementy normy prawnej:

• określenie adresata

• określenie wzorca zachowania (nakaz, zakaz, dozwolenie)

• określenie okoliczności w których ma nastąpić realizacja obowiązku lub uprawnienia

Normy dzielimy:

• bezwzględnie obowiązujące - takie co do sytuacji opisanej przez te normy strony nie mogą umówić się inaczej

• względnie obowiązujące- takie co do sytuacji opisanej przez te normy strony mogą umówić się inaczej

Odkodowanie - wykładnia - zinterpretowanie pojęć - ogół rozumowań zmierzających do odkodowania norm prawnych zawartych w obowiązujących przepisach i ustalenia ich znaczenia. Są to procesy myślowe odnoszące się do prawidłowego odczytania informacji zwartych w tekście normatywnym.

gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowe należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych sprawach życia codziennego. Umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby nie zdolnej do czynności prawnych

• wykładnia wiążąca - dokonywana w procesie stosowania prawa przez organy państwowe wyposażone w odpowiednie kompetencje:

• wykładnia praktyczna - sądy powszechne lub administracyjne, podmioty prawa są zobowiązane podporządkować się

• wykładnia autentyczna - dokonywana przez organy władzy publicznej, które ustanowiły dany akt normatywny

• wykładnia legalna - w naszym systemie dokonywana przez Trybunał Konstytucyjny

• wykładnia niewiążąca - szary człowiek sobie przekłada

• wykładnia doktrynalna

Rodzaje wykładni:

• wykładnia językowa - zwracamy się ku zrozumieniu słowa w danym języku etnicznym

• wykładnia systemowa - odwołujemy się przy interpretacji do brzmienia i celu całej ustawy

• wykładnia funkcjonalna - odwołuje się wartości i ocen poza prawnych

Wnioskowania prawnicze, a fortiori:

• argumentum a maiori ad minus (z większego uprawnienia do mniejszego, mam auto to mogę sprzedać, jeździć, pożyczyć itd.)

• argumentum a minori ad minus (z mniejszego uprawnienia do większego, jeżeli nie mogę mniej to tym bardziej nie mogę więcej, nie mogę wejść na czyjś grunt, tym bardziej nie mogę go sprzedać)

• argumentum a contrario ( wszystko co nie jest zakazane, jest dozwolone)

• analogia legis/iuris (prace dyplomowe należą do uczelni, a sa napisane przez studentów)

Klauzule generalne - są to takie zwroty nie dookreślone występujące w przepisach które będą wypełniane odpowiednią treścią podczas rozstrzygania konkretnych sytuacji faktycznych celem jest uelastycznienie prawa

KULTURA PRAWNA

Kultura prawna - jest to zespól cech przypisywanych porządkom prawnym zwykle występujących na w miarę wyodrębnionym terytorium ale przekraczającym granice poszczególnych państw i obowiązujących w nich systemach prawnych. Chodzi o sposób pojmowania prawa jego źródeł, konstrukcji prawniczych, procesów stosowania i powstawania prawa.

KONTYNENTALNA KULTURA PRAWNA - prawo stanowione

Obowiązuje: w Europie (poza Anglią), Ameryce Łacińskiej i w USA w stanie Luizjana

Odłamy: romański, germański, podkultura skandynawska

Cechy:

• pochodzi od prawa rzymskiego

• od czasów średniowieczna na rozwiązania prawne bardzo duży wpływ miała religia chrześcijańska, a także wpływy uniwersalizmu cesarskiego. Silna władza monarsza ukształtowała szerokie kompetencje prawodawcze władzy i ograniczyła istotnie rolę sądownictwa, któremu co do zasady nie przypisano funkcji prawodawczych

• posiłkowe stosowanie zwyczajów początkowo było źródłem prawa, w końcy jednak ustąpiły prawu pisanemu

• system aktów normatywnych jest uformowany hierarchicznie na czele z konstytucją pisaną, niżej mamy ustawy zgodne z konstytucją

• występowanie kodyfikacji - uchwalenie kompleksowych aktów, dla regulacji stosunków danej dziedziny rzeczywistości społecznej

• Traktowanie prawa jako systemu norm powiązanych logicznie niesprzecznych i zupełnych, opartych na jednolitych kryteriach

• teoretyczne i praktyczne rozdzielenie procesów tworzenia i stosowania prawa, zarówno od strony podmiotów podejmujących decyzje w obydwu procesach jak i co do ostatecznego rezultatu

• skutkiem jest to, że przebieg rozumowań prawnych podmiotów stosujących prawo przebiega według zasady „od ogółu do szczegółu”

• zapewnieni swobody decyzyjnej podmiotom stosującym prawo (sądy, organy administracyjne) na drodze tworzenia klauzul generalnych (zwrotów niedookreślonych, których podstawową funkcją jest zapewnienie elastyczności procesom stosowania prawa.

CECHY NAUKI PRAWA

- nauka prawa w Europie ma podbudowę filozoficzną (jest pełna konstrukcji teoretycznych)

- nauka prawa nie ma charakteru normatywnego ani nie tworzy wiążących reguł interpretacji teksty prawnego

- nauczanie prawa odbywa się na uniwersytetach

ANGLOSASKA KULTURA PRAWA (common law, case law) - obowiązuje w USA, Anglii, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, RPA, Indiach i Egipcie.

W dużej mierze powstała przez negację cech kultury kontynentalnej.

Cechy:

• w dużej mierze powstała przez negacje cech kultury kontynentalnej

• brak wpływu prawa rzymskiego

• ukształtowane głównie ze zwyczajów społecznych, które stanowiły podstawę treściową decyzji sądowych

• prawo to jest wynikiem decentralizacji zarządzania państwem, przeprowadzanym przez Wilhelma Zdobywcę z Xi wieku i późniejszych reform m.in. Wielka Karta Swobód

• w przeciwieństwie do Europy brak było w Anglii mocnego absolutyzmu monarszego i wpływ innych grup społecznych na kształtowanie się osobowości prawnej był dużo większy

• mniejsza rola religii na kształtowanie treści prawa, co prawda istnieje zhierarchizowany system aktów prawnych, ale konstytucja nie zawsze jest zbiorem praw spisanych i wydanym jako jeden dokument. Ponadto akty normatywne nie są ani jedynym, ani najważniejszym źródłem prawa. Najważniejszym źródłem prawa są precedensy czyli decyzje sądowe dotyczące określonych spraw.

• brak wyraźnego podziału na gałęzie prawa

• normy postępowania budowane są na podstawie przepisów, ale także na podstawie uzasadnienia wcześniejszego precedensu

• rozumowanie przebiega „od szczegółu do ogółu a następnie do szczegółu”

• większy zakres swobody decyzyjnej sędziego

• w XVI wieku w Anglii wyodrębniło się orzecznictwo tak zwanych sądów kanclerskich, które odrzucało orzekanie na podstawie precedensów i prawa pisanego natomiast wprowadzono regułę orzekania na zasadach słuszności

• z equity law wykształciła się praktyka alternatywnego rozwiązywania sporów

• sądownictwo arbitrażowe - strony same wskazują arbitra (mediacja, alternatywne rozwiązywanie sporów)

CECHY NAUKI PRAWA

-zorientowana praktycznie (na funkcjonowanie, prawo w działaniu)

- prawo nauczane w (gildach prawniczych) i szkołach prawa w USA (kliniki prawnicze)

JUDAISTYCZNA ODMIANA zachodniej kultury prawnej, na którą wpływ miała kultura prawa stanowego i kultura anglosaska

Cechy:

• wpływ religii żydowskiej tzn. religii prawa

• jednym w podstawowych założeń jest tożsamość prawa boskiego (w formie przykazań0 oraz prawa państwowego

• jest jeden porządek prawny o różnych aspektach: boskim, narodowym, naturalnym

• uzasadnieniem porządku prawnego jest przymierze Boga z narodem żydowskim; z tego przymierza wynika obowiązek podporządkowania się prawu

• podstawą prawa i religii jest DEKALOG z Księgi Wyjścia Starego Testamentu. Uzupełnienie dekalogu, które jest poszerzeniem religijnych przykazań znajduje się w Księdze Powtórzonego Prawa, która stanowi TALMUD.

• TALMUD to podstawowa skarbnica religii a zarazem tradycji prawnej ukształtowana między II a IV wiekiem n. e. ; Talmud zawiera ogólne nakazy i zakazy dotyczące zachowań pożądanych jednostki; z Talmudem jest związana działalność Rabinów tzn. uczonych w prawie. Rabini zajmują się interpretacją przykazań z Talmudu i udzielaniem instrukcji na zastosowanie reguł talmudu w konkretnym przypadku, ich działalność jest podobna do działalności sędziów w systemie common law

• Tora Księga Praw powstała w III i IV wieku n. e., zawiera przepisy dotyczące konkretnych zachowań, ukształtowana ostatecznie w XIII w; 613 przykazań wiążących każdego Żyda, mężczyzn od 13 roku życia i kobiety od 12 roku życia; za nieprzestrzeganie grozi odpowiedzialność prawna

• XVI w. - kodyfikacja narodu żydowskiego pt. „Nakryty stół”: normy postępowania zgodnie z dekalogiem, nakazy czystości i diety, regulacje małżeństwa, rodziny, rozwodu; w każdej części wyodrębniono przypisy odpowiedzialności cywilnej i karnej.

KULTURA ISLAMU - PRAWO SZARIAT - kraje arabskie bliskiego wschodu, Pakistan, Bangladesz, część RP, państwa afrykańskie,

Cechy:

• najmłodsza religia monoteistyczna

• najbardziej wpływa na życie jej wyznawców

• na system prawny składają się normy z 4 podstawowych źródeł:

• KORAN - podstawowy dokument prawny i religijny - spis objawień Mahometa ogłoszony po jego śmierci. Nie są to normy postępowania tylko opis rytuałów, pielgrzymek i innych akceptowanych zachowań,

• SUNNA - rodzaj reinterpretacji i wyjaśnienia Koranu a także znajdują się tam przypowieści i uczynki przypisywane Mahometowi i jego bezpośrednim uczniom,

• IGMA - regulacje prawne, które łączą ukształtowane na podstawie zwyczajów grupowych na danym terenie wraz z normami przejmowanymi przez inne grupy żyjące na danym terenie, nie dotyczy tylko zewnętrznych czynów lecz także ingeruje w myśli i uczucia muzułman, zatem za nieprzestrzeganie grożą podwójne sankcje: prawne (dotyczą wszystkich sfer życia, nawet prywatnych) i religijne;

• GIYJAS

• ewoluuje i są 2 tendencje:

• modernizacja tego systemu - przejście pewnych idei zachodnich

• konserwatywny powrót do źródeł i sprzeciw wobec naturalizacji religijnej państwa.

KULTURA PRAWNA HINDU - dotyczy nie tyle państwa co społeczności akceptujących zespół religijnych, filozoficznych i społecznych idei hinduizmu

Cechy:

• różnorodność obrzędów, bogów

• łagodny wpływ na życie wyznawców

Normy prawa pochodzą z 6 źródeł:

• VEDA - księga, w której są tradycyjne przekazy religijne w postaci pieśni i hymnów, pochodzi z II wieku p. n. e.

• SMRITIS - księgi prawne oparte na Vedzie, które zawierają przekazy pochodzące od dawnych księży i uczonych z początku naszej ery

• DHARMA SHUTRAS - mieszanka religijnych, moralnych i zwyczajowych reguł zachowania członków poszczególnych kast w stosunku do bogów, władców, księży, krewnych, zwierząt itd.

• ZBIORY I KOMENTARZE - przepisy rozwijające i interpretujące przepisy ze smriti

• ZWYCZAJE - samodzielne źródła prawa, zwyczaje w danej kaście, klanie, rodzinie

• nie jest to prawo stanowione ani precedensowe, lecz jest to system prawny oparty na pracach prywatnych uczonych interpretujących i uzupełniających stare przekazy religijne, w którym dodatkową rolę odgrywają zwyczaje grupowe

• duży wpływ kultury brytyjskiej

DALEKO WSCHODNIA KULTURA PRAWA - Azja południowo-wschodnia

Cechy:

• podbudową jest filozofia

• system oparty na koncepcji Konfucjusza (550 r p. n. e.)

• jest to oficjalna ideologia państwowa, główne tezy:

• człowiek jest częścią harmonijnie zintegrowanego porządku naturalnego

• harmonia społeczna związana jest i wynika z hierarchii grupowej - na czele władca i jego urzędnicy

• człowiek powinien cierpieć z powodu szkód a nie dochodzić swoich praw

• podstawową rolę odgrywają obyczaje uściślone tradycją

• celem wszelkich działań jest porządek w rodzinie i w państwie

• wykształcone właściwości organizacyjne

• kolektywizm - najbardziej odczuwalny i praktykowany

• każdy powinien mieć potrzebę przynależności i identyfikacji z grupą a ponadto konformizm

• dąży się do harmonii we własnej grupie społecznej a podstawową zasadą jest uznanie hierarchii w grupie

• zasadniczym rysem tej kultury jest rola autonomicznych norm społecznych, każda grupa jest ze sobą związana, najważniejsze są dla niej normy moralne i zwyczajowe wykształcone w tej grupie - są ważniejsze od prawa pisanego

• istnieje prawo pisane i prawo zwyczajowe

• inne rozumienie demokracji i prawa człowieka, podmiotowe, roszczenia obywateli wobec państwa

• nie posługują się pojęciem grzechu ani wstydu

STANY FAKTYCZNE, PSYCHICZNE I PRAWNE

STANY FAKTYCZNE o doniosłości prawnej - takie, które są niezależne od naszej woli i mają doniosłość prawną

zdarzenia sensu stricto - takie które są niezależne od naszej woli np. narodziny, śmierć, osiągnięcie pełnoletności

zdarzenia prawne:

1. czynności prawne

2. orzeczenia sądowe

3. decyzje administracyjne

4. czyny (zgodne lub niezgodne z prawem)

STANY:

1. STANY PSYCHICZNE - dobra lub zła wiara, błąd, niedołęstwo, niedoświadczenie (nie rodzą doniosłości prawnej)

dobra wiara - przekonanie osoby o przysługujących jej uprawnieniach, uzasadnienie okolicznościami

zła wiara - brak przekonania osoby o przysługujących jej uprawnieniach

2. STANY PRAWNE - zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

PODMIOTY PRAWNE

OSOBY FIZYCZNE:

zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego, nabywa się z chwilą urodzin, koniec w chwili śmierci

zdolność do czynności prawnych - zdolność do nabywania praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego przez własne świadome czyny

ZAGINIĘCIE

1. ZAGINIĘCIE PROSTE - wyjazd z domu bezpowrotnie, - w zaginięciu prostym za zmarłego uznaje się po 10 latach od końca roku kalendarzowego po zgłoszeniu, ze zaginął, po 70 roku życia - po 5 latach. Do 23 roku życia uznajemy, że żyje do końca roku kalendarzowego, w którym by ukończył 23 rok życia

2. ZAGINIĘCIE KWALIFIKOWANE - zaginięcie ze szczególnymi okolicznościami, które zwiększają prawdopodobieństwo śmierci np. podróż morska, katastrofa lotnicza, bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia, powódź, lawina, trzęsienie ziemi itp., - w zaginięciu kwalifikowanym następuje skrócenie czasu - w katastrofie podróżniczej uznajemy śmierć po 6 miesiącach, w innych przypadkach rok po dniu, w którym niebezpieczeństwo ustało

3. KOMMORIENCI - osoby, króre zaginęły równocześnie np. rodzice w katastrofie lotniczej

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

a) wiek

- brak zdolności do czynności prawnych do 13 roku życia

- ograniczona zdolność do czynności prawnych - od 13 do 18 roku życia (mogą zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych sprawach życia codzinnego)

- pełna zdolność do czynności prawnych - po 18 roku życia

b) ubezwłasnowolnienie

- całkowite - nie posiada zdolności do czynności prawnych

- częściowe - może dokonywać czynności prawnych za zgodą przedstawiciela ustawowego

c) zawarcie małżeństwa

WŁAŚCIWOŚCI OSOBISTE mające wpływ na zdolność do czynności prawnych

a) nazwisko - indywidualne oznaczenie osoby fizycznej (nie jest równoznaczne z tożsamością)

b) tożsamość - data i miejsce urodzenia oraz imiona rodziców

c) miejsce zamieszkania - miejscowość stałego pobytu

- korpus - faktyczne zamieszkanie

- arumus - zamiar pobytu

DOBRA OSOBISTE - zespół cech, które określają pozycję osoby fizycznej w rodzinie a także cech, które charakteryzują jej sytuację osobistą i są to cechy dotyczące integralności psychofizycznej człowieka np. życie, zdrowie, prywatność, wizerunek, intymność, tajemnica korespondencji, nazwisko

DOBRA MAJĄTKOWE -> SZKODA -> ODSZKODOWANIE,

DOBRA OSOBISTE -> KRZYWDA -> ZADOŚĆUCZYNIENIE

Prawo cywilne nie karze sprawcy odszkodowaniem, ma na celu przewrócenie poprzedniej formy, naprawienie szkody. (DM)

OSOBY PRAWNE jednostki organizacyjne (nie mogą być osobami fizycznymi),

którym wyraźny przepis prawny nadaje osobowość prawną umożliwiającą tym podmiotom funkcjonowanie w pewnym obrębie np. spółki kapitałowe

• osoba prawna działa w systemie cywilno-prawnym za pomocą swoich organów (dyrektor, prezes - jego decyzje są wiążące dla całej osoby prawnej)

• odpowiednik zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnej osoby fizycznej

CECHY:

• nazwa i siedziba (w nazwie musi być forma działalności np. sp. z o. o., przedsiębiorstwo, może być imię i nazwisko; siedziba jest odpowiednikiem miejsca zamieszkania osoby fizycznej i najczęściej jest siedziba organu zarządzającego)

• źródło osobowości prawnej - musi wynikać z przepisu ustawy: np. ustawa o szkolnictwie wyższym, ustawa o polskich liniach lotniczych LOT; wpis do rejestru nie jest źródłem osobowości prawnej - służy ewidencjonowaniu, a nie nadawaniu osobowości prawnej

• główną osobą prawną jest Skarb Państwa - jedyna osoba prawna, której źródłem osobowości prawnej jest Kodeks Cywilny (Skarb Państwa działa poprzez państwowe jednostki organizacyjne np. poprzez wojewodę)

PAŃSTWOWE OSOBY PRAWNE

Przedsiębiorstwa państwowe - są powoływane na podstawie indywidualnych ustaw, ich jedynym fundatorem jest Skarb Państwa, fundusz założycielski pochodzi z majątku Skarbu Państwa, działają one niezależnie w obrocie Skarbu Państwa (Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za państwowe osoby prawne i odwrotnie)

komunalne osoby prawne - (samorządowe osoby prawne) - powstały na podstawie ustawy o samorządzie terytorialnym, są osobami prawnymi i ponadto mogą tworzyć swoje, działają przez swoje organy np. wójt powiat

prywatne osoby prawne

korporacyjne osoby prawne - członkowie wnoszą swoje organy, udziały lub składki

fundacyjne osoby prawne - te wszystkie gdzie jest jeden założyciel a potem przystępują inne osoby (fundacja)

MAJĄTEK OSOBY PRAWNEJ - osoba prawna dysponuje swoim własnym majątkiem, osoby prawne ponoszą odpowiedzialność co do wniesionego majątku, czyli jak zbankrutują zgłaszają upadłość

1. odpowiedzialność solidarna wierzyciel może zarządzać spłaty od tylko jednego wspólnika

2. odpowiedzialność subsydiarna - każdy wnosi jakieś wkłady ale wierzyciel żąda spełnienia długów z majątku wspólnego, ale jak ten majątek jest niewystarczający to może żądać pieniędzy z majątku prywatnego każdego ze wspólników (najpierw wspólny, potem osobisty) - w jednostkach nieposiadających osobowości prawnej

DOBRA OSOBISTE OSÓB PRAWNYCH

• prawo do nazwy

• nietykalność siedziby

• dobra sława

• renoma

• tajemnica korespondencji (ochrona przed osobami trzecimi)

PRZEDSIĘBIORCA - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

- przedsiębiorca działa pod firmą (FIRMA - oznaczenie przedsiębiorcy - imię nazwisko, pseudonim, nazwa - jest dobrem osobistym i jest związana z przedsiębiorcą, nie może być zbyta, ale można kogoś upoważnić do korzystania z własnej firmy)

KONSUMENT - osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową

PRZEDMIOTY PRAWNE

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego może być materialny lub niematerialny:

1. przedmioty materialne - rzeczy, stanowią główny przedmiot zainteresowania, obrotu

2. przedmioty niematerialne - nie możemy ich dotknąć ani zobaczyć, nie mają nośnika np. energia, pieniądze i papiery wartościowe, mogą być przedmiotem umowy

ad A. Rzeczy - materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym na tyle wyodrębnione w sposób materialny lub sztuczny, że w stosunku społeczno-gospodarczym mogą być traktowane jako dobra samoistne, nie są rzeczami gazy lub wody ruchome, kopaliny (dopiero jak zostaną wyodrębnione), nie jest rzeczą człowiek, ale jego części tak (a prawo zakazuje obrotem nimi), zwierzęta nie są rzeczami ale mogą być przedmiotem obrotu z zastrzeżeniem, że jest istotą żywą

rzeczy dzielimy na:

• RUCHOME - wszystko co nie jest nieruchomością

• NIERUCHOMOŚCI są to :

części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności tzw. grunt

są to budynki trwałe związane z gruntem

części takich budynków jeżeli stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności

grunty: rolne i niewolne

grunt musi stanowić odrębny wpis do księgi wieczystej, ma właściciela i określony teren

wszystko co jest na gruncie należy do gruntu (budynki, np. sad - obojętnie kto zasiał lub wyhodował to i tak należy do właściciela)

WYJĄTKI:

nieruchomość budynkowa - budynki związane trwale z gruntem nalezą do właściciela gruntu (nie można przenieść go bez trwałego ubytku na budynku lub gruncie) , jeśli nietrwale może być inny właściciel (można przenieść, np. przyczepa campingowa)

części budynków - mamy 10 mieszkań i każdy jest właścicielem 1/10 budynku - równocześnie jest właścicielem 1/10 gruntu - wyjątek jest wtedy gdy komuś innemu przysługuje prawo do gruntu a innemu do budynku

nieruchomości można sprzedać, oddać itd. Tylko za pomocą aktu notarialnego, są wpisywane do ksiąg wieczystych niektóre umowy mogą dotyczyć albo rzeczy ruchomych albo nieruchomości.

niektóre czynności prawne (umowy) mogą dotyczyć nieruchomości lub ruchomości

- hipoteka - tylko nieruchomościami

- zastaw - tylko ruchomościami

PODZIAŁY:

oznaczone co do gatunku i co do tożsamości

1. rzeczy oznaczone co do gatunku - rzeczy oznaczone rodzajowo, nie mają żadnych cech szczególnych, można wymienić na inne takie same (większość, cukier w sklepie jak pani ekspedientka zepsuje to da nam taki sam i nic nie tracimy, ona traci, pożyczka takiej rzeczy np. sól, to nie chcemy żeby ktoś oddał tą co zjadł tylko odkupić sól, jakąś)

2. rzeczy oznaczone co do tożsamości - rzeczy zindywidualizowane, posiadają jakieś wyjątkowe cechy np. dzieła sztuki albo suknia ślubna szyta na miarę ( jak ekspedientka zepsuje konkrety naszyjnik który bardzo chciałam a nie ma takiego drugiego to tracę ja, jak coś pożyczam to chcę odzyskać tę samą rzecz, np. rower ktoś jedzie na wycieczkę i pożycza mój rower to liczęna to że go zwróci mi, ten sam rower)

rzeczy podzielne i niepodzielne

1. rzeczy podzielne - takie które można podzielić lub dostarczyć częściami bez ich utraty lub utraty ich wartości np. pieniądze (komuś pożyczam 200 zł a może mi oddać 100 zł + 100 zł)

2. rzeczy niepodzielne - takie których nie można podzielić lub dostarczyć częściami bez utraty ich wartości np. pies, samochód, para butów

Podział umowny, strony mogą ustalić inaczej w umowie, mogą się umówić między sobą i niepodzielne stają się podzielnymi - w salonie kupuję całe auto a np. w Internecie na części

rzeczy zużywalne i niezużywalne

a) rzeczy zużywalne - np. wynajmuję kiełbasę ale nie mogę jej zwrócić, kwiaty, jedzenie

b) rzeczy niezużywalne - przy umowach, w których istnieje obowiązek zwrotu tej samej rzeczy, np. samochód

rzeczy proste i złożone

1. rzeczy proste - jednorodne, ale składają się z jednego elementu albo kilku, ale takich samych np. kartka i zeszyt

2. rzeczy złożone - składają się z części składowych czyli wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia rzeczy odłączonej np. silnik auta jest częścią składową auta

- część składowa nie może być odrębnym przedmiotem własności np. ktoś sprzedaje auto - albo sprzedaje całe albo wyjmuje niektóre części (radio, reflektory) ale objęte prawem własności muszą być, nie można ich zabrać bo nie będzie działał

PRZYNALEŻNOŚĆ - to rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostaje z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi ( nie jest trwale z rzeczą powiązana, jedynie istnieje związek faktyczny - potrzebne do tego np. klucz do szafki - nie może być inny właściciel przynależności niż właściciel główny (np. jeden właściciel nie może mieć TV a inny pilota)

POŻYTKI - wszelkie korzyści w postaci przychodu uzyskiwane z pewnego przedmiotu prawa lub samego prawa w granicach normalnej, prawidłowej gospodarki bez natychmiastowego zniszczenia lub utraty źródła tego przychodu

PODZIAŁ:

Pożytki rzeczy - naturalne - płody rzeczy lub inne odłączne od niej części składowe (kura - jajko, krowa-mleko, grunt-to co na nim rośnie - cywilne - dochody które rzecz przynosi ale na pdst stosunku prawnego (kasa za jajko, mleko umowa kupna sprzedaży, dzierżawa gruntu)

Pożytki prawa - kiedy ktoś ma prawo (np. ktoś napisał książkę i ma do niej prawa autorskie, jeżeli udzieli licencji wydawcy to pieniądze są jego pożytkiem z prawa, obrót wierzytelnościami - ktoś wziął kredyt i go nie spłaca to bank może sprzedać wierzytelność firmie windykacyjnej - te pieniądze są wtedy pożytkiem z prawa)

PRZEDSIĘBIORSTWO - w znaczeniu

1. podmiotowym - ma osobowość prawną

2. przedmiotowym - zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej

czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstw obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa (o ile strony nie postanowią inaczej) - jak ktoś chce wynająć/wydzierżawić przedsiębiorstwo to zamiast 50 umów podpisuje jedną umowę

CZYNNOŚCI PRAWNE

Czynność prawna jest to działanie osoby fizycznej lub prawnej powzięte w celu wywołania określonych skutków prawnych, które bez takiego zamiaru w ogóle nie mogłyby powstać, elementem koniecznym istotnym i minimalnym jest co najmniej jedno oświadczenie woli.

Wywołuje skutki te które są w niej wyrażone, ale także te, które wynikają z ustawy z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów

Gdy jest sprzeczna z ustawą albo ma na celu obejście ustawy, jest nieważna i gdy jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (np. gdy ktoś zatrudni małoletniego na 16 h zapłaci mu za 2zł/h -jest to wykorzystanie)

Oświadczenie woli zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji wywołania określonych skutków prawnych, którego celem jest poinformowanie innych osób, a skutki prawne co do zasady nie mogą nastąpić bez woli ich wywołania (zachowanie, które ma na celu wywołanie czynności, jestem zainteresowany zakupem, wynajmę …., w głowie myślę potem wyrażam, przeważa przejaw zewnętrzny nie to co myślimy a to co robimy, mówimy , bo skąd inni mogą wiedzieć co mamy na myśli)

Oświadczenie woli

• jest ważne i skuteczne jeśli nie jest wynikiem przymusu fizycznego wywieranego w chwili rzekomego oświadczenia woli

• musi być na tyle zrozumiałe, że co najmniej w drodze wykładni da się ustalić jego sens i znaczenie

• dotyczy skutków prawnych

(czynność prawna nie musi być na piśmie!)

OGÓLNE POSTACIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH

1.

1. jednostronne - jedna strona, jedno oświadczenie woli np. testament, przyrzeczenie publiczne, konkurs, ogłoszenie

2. dwustronne - dwie strony, dwa oświadczenia woli np. wszystkie umowy kupna-sprzedaży.

Wyróżniamy:

- jednostronnie zobowiązujące (darczyńca, tylko darczyńca coś daje, ale musimy się zgodzić że chcemy coś dostać, dlatego umowa, bo nie każda darowizna może być korzystna np. zadłużone mieszkanie)

- dwustronnie zobowiązujące - każda ze stron występuje jako wierzyciel i dłużnik, strony uprawniona i zobowiązana (np. umowa najmu: ktoś płąci czynsz i mieszka sobie, ktoś daje mieszkanie i pobiera opłaty, kupna-sprzedaży, ktoś coś kupuje płąci i ma, ktos coś sprzedaje i dostaje pieniądze, pożyczka itd.)

3. uchwały - czynność prawna wielostronna, dochodzi do skutku poprzez podjęcie decyzji większością głosów

2.

1. między żyjącymi - wywołują skutek od razu(ubezpieczenie

2. na wypadek śmierci - wywołują skutek prawny w chwili śmierci (spadek, testament (testator))

3.

1. odpłatne - zawsze druga strona będzie płacić np. sprzedaż

wyróżnia się:

- wzajemne - świadczenia stron są równoważne, ekwiwalentne

- niewzajemne - druga strona płaci, ale nie musi być to suma ekwiwalentna np. telefony za 1 zł

2. nieodpłatne - darne, druga strona nie płaci (np. umowa darowizny, użyczenia, przechowania)

4.

1. konsensualne - dochodzą do skutku przez zgodne oświadczenia woli dwóch stron ( od momentu dojścia do konsensusu)

2. realne - umowy dla zawarcia których potrzebne jest dodatkowe zachowanie, najczęściej jest to wydanie rzeczy (umowa przechowania, dopiero jak damy płaszcz szatniarce, a nie że umówimy się że za godzinę przyjdziemy jej dać to nie będzie miało skutków prawnych)

ZAWARCIE UMOWY

Mamy trzy tryby zawarcia umowy:

1. ofertowy - oferta - oświadczenie woli zawarcia umowy zawierające istotne postanowienia umowy (np. umowa sprzedaży, wystarczą minimalne wiadomości na temat umowy produkt/usługa i cena, auto za 100 000zł to jest oferta)

OFERENT (daje ofertę) ------------------------------ OBLAT (adresat oferty)

Stan zawiązania ofertą

Stan zawiązania ofertą do czegoś zobowiązuje oferenta, nie może być tak że oferent zmieni cenę gdy znajdzie się kilku oblatów. Jeżeli oferent chce odwołać umowę to ta rezygnacja musi dojść co najmniej w chwili dotarcia z ofertą tzn. jeśli ofertę wysłał pocztą to lepiej żeby zadzwonił lub pojechał ją odwołać,.

Gdy oblat wysunie nową ofertę ( za tyle nie kupię… ale za tyle tak) w tedy oblat staje się oferentem i jest zobowiązany.

Do zawarcia umowy dochodzi w chwili ustalenia jej zawarcia, pisemnie można ją spisać potem.

2. negocjacyjny - negocjacje - polegają na wspólnym ustaleniu okoliczności i przesłanek zawarcia umowy

Umowa dochodzi do skutku w chwili, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich elementów, które były przedmiotem negocjacji (co do koloru auta)

Nie są wiążące aż do chwili porozumienia.

(Auta od 50 000zł to tryb negocjacyjny)

CULPA IN CONTRAHENDO - odpowiedzialność przed umową za rozpoczęcie lub prowadzenie negocjacji z naruszeniem dobrych obyczajów w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy

3. przetarg :

- pisemny - umowa dochodzi do skutku przez wybranie najlepszej oferty - zawarcie umowy pisemnie -

- aukcja - umowa dochodzi do skutku przez przebicie - zawarcie umowy ustnie, potem należy spisać

Cenniki, reklamy to zaproszenia do oferty.

FORMA OŚWIADCZENIA WOLI

FORMA - (czym innym jest treść, a czymś innym forma) zewnętrzne wyrażenie woli, zasadą jest to, ze każde zachowanie się danej osoby będzie uznawane za oświadczenie woli.

OGRANICZENIA ZASADY SWOBODY FORMY

1. forma jest wydawana dla celów dowodowych (czyli w razie jakichś sporów łatwiej dowieść racji) - żeby uchylić wątpliwości czy oświadczenie woli zostało już złożone (gdyby ktoś umarł)

2. ochrona stron przed nieprzemyślanymi decyzjami

3. decyzjami jawność czynności prawnej w stosunku do osób trzecich (np. gdy jest małżeństwo z podpisaną intercyzą i jeden z małżonków zaciąga ogromne kredyty, gdyby bank nie wiedział o intercyzie mogłoby do tego dojść, ale bank wie i nie udzieli, bo wie że sam nie jest w stanie tego oddać)

4. ułatwienie sprawowania kontroli państwa na dokonywanych czynnościach prawnych np. obcokrajowy nie kupują tak samo łatwo ziemi jak tubylcy, ustawa o związkach partnerskich, ilość małżeństw jest kontrolowana przez państwo, przecież się rejestruje je

RODZAJE FORM SZCZEGÓLNYCH

PISEMNA dzieli się na :

1. zwykłą formę pisemną nie musi spełniać żadnych dodatkowych wymagań prócz tylko, że musi być opatrzona podpisem własnoręcznym stron (dokument może byś napisany na komputerze czy być gotowcem, jednak podpis własnoręczny, wyjątek stanowi testament który musi być napisany ręcznie) Podpis to imię i nazwisko, wszystko co znajduje się na umowie pod podpisem (zostało dopisane) nie jest brane pod uwagę. Gdy ktoś nie umie pisać i czytać wtedy tuszowy odcisk palca, obok ktoś musi wypisać imię i nazwisko analfabety i swoje (podpis poświadczony musi być przez notariusza czy inną ważną osobę)

2. formę kwalifikowaną - musi spełniać dodatkowe wymagania

*forma z datą pewną tą formę stosujemy przy tych dokumentach prawnych gdy ważna jest data oświadczenia woli (np. praca na konkurs, musi dotrzeć w terminie albo żeby nikt nie splagiatował. Wyróżniamy trzy przypadki

- poświadczenie daty przez notariusza albo inny organ państwowy (np. PIT, dta liczy się jak urzędniczka ją wypisze albo pieczątka pocztowa, gdy wysyłamy)

- wzmianka w jakimkolwiek dokumencie publicznym, że czynność prawna została dokonana

- śmierć jednej z osób podpisanych na dokumencie (przyjmuje się w tedy że umowa została zawarta najpóźniej przed śmiercią jednej ze stron)

* forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu i ta forma jest potrzebna w sytuacji, w której chcemy mieć pewności, ze osoba dokonująca czynności prawnej jest osobą podpisującą się pod umową (czyli potwierdzenie tożsamości, zbycie przedsiębiorstwa urzędnik musi zweryfikować że to on jest właścicielem, no i nikt nie będzie potem mógł się wyprzeć że czegoś tam nie podpisywał, NOTARIUSZ NIE BIERZE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TO CO TE UMOWY MÓWIĄ - mogą być nawet nielegalne, nikt go nie pociągnie do odpowiedzialności karnej)

* forma aktu notarialnego - najwyższa forma - PEŁNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ NOTARIUSZA - notariusz spisuje ją przy udziale stron, po spisaniu odczytuje treść umowy i wszyscy ją podpisują

RODZAJE FORM SZCZEGÓLNYCH PRZEWIDZIANYCH DLA OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

• weksel i czek

• ugoda sądowa - forma zastępcza - jeśli strony zawrą umowę w trakcie rozprawy przed sądem, to umowa staje się wiążąca i nie trzeba spisywać dodatkowych umów, zastępuje formy aktu notarialnego

SKUTKI PRAWNE NIEZACHOWANIA FORMY SZCZEGÓLNEJ (skutki określa przepis, na każdej umowie jest napisane jaka to forma i wynika z przepisów)

• nieważność czynności prawnej - forma zastrzeżona - jeżeli skutkiem niezachowania formy jest jej nieważność to należy odkręcić wszystko o czym mówiła ta umowa (np. kupiłam dom i nie spisałam aktu notarialnego umowa jest nie ważna a sprzedawca już wydał kasę, musi oddać a ja mam opuścić dom).

• Mówimy o nim w formie zastrzeżonej dla celów dowodowych - czynność prawna powinna być w formie pisemnej ale bez rygoru nieważności wówczas skutkiem niezachowania formy pisemnej w ewentualnym sporze nie jest dopuszczalny dowód ani ze świadków ani z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności chyba, ze obydwie strony wydają na to zgodę, czynność jest ważna ale nie ma dowodów to szukamy rachunków, faktur… To jest ważne tylko w przypadku sporu, no bo jak nie ma to nic nie szkodzi (ktoś kupił grunt w formie ustnej no i sobie go uprawiał, ale nie psiał fo ksiąg wieczystych się itd. To po jego śmierci nie odziedziczy nikt z jego rodziny tej ziemi, bo w świetle prawa ona nadal należy do pierwszego właściciela - on jest w księdze)

• Forma zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (będzie ważna, ale wywoła jakieś skutki, np. umowa przedwstępna, ktoś chce nabyć mieszkanie, spisują umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego i jak deweloper nie chce sprzedać pozywamy go do sądu i sąd dokonuje reszty czynności za niego. Niezachowanie formy skutki ponosi deweloper np. wypłaca odszkodowanie). Niezachowanie formy wywołuje słabsze skutki niż w przypadku zachowania formy.

Strony mogą zastrzec w umowie obowiązek zachowania określonej formy PACTUM DE FORMA (umowa o formę) w przypadku gdy strony chcą być pewniejsze (nie ufają drugiej osobie) mogą narzucić formę wyższą czy każdą umowę mogą zawrzeć w formie aktu notarialnego. Nie można zejść na formę niższą. Gdy pierwsza umowa będzie w postaci aktu notarialnego, to wszystkie pod umowy, aneksy itd. będą również musiały być spisane w formie aktu notarialnego (troszkę kłopotliwe).

NA CZYM POLEGA REALIZOWANIE PRAWA?

1. Na czym polega realizowanie prawa? - dana osoba postępuje zgodnie ze wzorem zachowania zawartym w normie prawnej

2. Stosowanie prawa - gry świadomie wykonujemy uprawnienia albo obowiązki

3. Uprawnione organy sądowe - prawo za pomocą:

a) wyroków, orzeczeń, postanowień kończących sprawę

b) wyrok się uprawomocnia jeżeli minął czas i strona się nie odwołała od wyroku ani nie zaskarżyła

c) wyrok staje się wykonalny gdy następuje zainicjowanie przez dwie strony

4. Uprawnione organy administracyjne - prawo poprzez wydanie decyzji administracyjnych - od decyzji można się odwołać

a) nadrzędność organu - organ wydaje decyzje, my jedynie możemy się odwołać

b) sąd musi być niezawisły, bezstronny, niezależny a postępowanie sądowe cechuje jawność postępowania jak i tajność postępowania.

EGZAMIN: ( czwartek 13:15 - 14:15 s. 603D)

- pojęcia prawa

- systemy prawne

- wykładnia prawa

- norma prawna, przepis prawny - podstawowe pojęcia

- podmioty prawa

- osoby fizyczne i prawne

- podmioty prawne

- rzeczy ruchome i nieruchome

- czynności prawne

- sposoby zawarcia umowy

- wady doświadczenia woli

- formy czynności prawnej

- przedstawicielstwo

---