W1

Mobilizacja manualna jest częścią Ortopedycznej Terapii Manualnej (OMT), która zajmuje się dysfunkcjami somatycznymi (zaburzeniami w układzie kostno - stawowym).

W przypadku dysfunkcji stawu możemy mieć do czynienia z ograniczeniem ruchomości (hypomobilizacja) lub jej zwiększeniem (hypermobilizacja). Jeżeli przypuszczamy, że przycyna ograniczenia tkwi w stawie, to korzystamy z mobilizacji stawu, jeżeli w leżących wokół tkanek miękkich, to mobilizację tkanek miękkich.

Aby ocenić czy ograniczenie ruchomości jest spowodowane zaburzeniem w stawie czy w innych strukturach tkankowych prowadzone jest badanie gry stawowej, która powinna występować we wszystkich prawidłowo ukształtowanych stawach. Oprócz tego badany jest ruch czynny i bierny w stawie. Do translatorycznych (postępowych) ruchów biernych zalicza się trakcję, ślizg oraz kompresję. Trakcja i ślizg mogą być zastosowane jako test diagnostyczny lub sposób leczenia. Kompresja może być użyta tylko jako test diagnostyczny.

POWIERZCHNIE STAWOWE

Żadna powierzchnia stawowa nie jest w pełni płaska, cylindryczna czy też stożkowata lub kulista. Powierzchnie stawowe opisane są jako jajowate lub siodełkowate. Jajowate powierzchnie stawowe są albo wypukłe (np. głowa kości udowej) albo wklęsłe (np. panewka stawu biodrowego) we wszystkich kierunkach. Siodełkowate powierzchnie stawowe posiadają powierzchnię wklęsłą oraz wypukłą, które są ustawione względem siebie pod kątem prostym.

POŁĄCZENIA KOŚCI

1. Połączenia konwencjonalne (pod względem morfologii)

Dzielą się na połączenia ścisłe - synarthroses oraz stawy, czyli połączenia wolne - disarthroses.

Połączenia ścisłe ze względu na tkankę łączną zostały podzielona na: więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty.

Połączenia wolne są stawami rzeczywistymi (z kompletną, przebiegającą miedzy członami szparą stawową) lub półstawami (z niekompletna szparą stawową). Stawy rzeczywiste zostaną podzielone na anatomiczne i mechaniczne, proste i złożone. Staw prosty mechaniczny ma jedną, dwie lub trzy osie, które są ustawione względem siebie pod kątem prostym.

• jednoosiowe: staw zawiasowy, staw obrotowy

• dwuosiowe: staw elipsoidalny staw siodełkowy

• trzyosiowe: staw kulisty

połączenia ścisłe połączenia wolne (stawy)

więzozrost

kościozrost staw rzeczywisty półstaw

chrząstkozrost

amphiartroses stawy

prosty złożony

mechaniczny anatomiczny mechaniczny anatomiczny

jednoosiowy tylko jedna jama wieloosiowy więcej niż

dwuosiowy stawowa jedna jama

trzyosiowy stawowa

Staw anatomiczny: dwa kostne człony stawów z torebka stawową, więzadłami oraz tkanką śródstawową

Staw fizjologiczny: staw anatomiczny i leżące wokół niego, należące do niego tkanki miękkie oraz unerwienie i ukrwienie.

2. Podział wg. McConailla

Opisał on cztery strukturalne typy stawów, które wydzielił na podstawie rodzajów ruchów oraz na podstawie ilości stopni swobody w pojedynczym stawie.

1. niezmieniony jajowaty: staw kulisty, trzyosiowy (staw biodrowy, staw ramienny)

2. zmieniony jajowaty: staw elipsoidalny, dwuosiowy (stawy śródręczno - paliczkowe II - V)

3. niezmieniony siodełkowy: staw siodełkowy, dwuosiowy (staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka)

4. zmieniony siodełkowy: staw zawiasowy, jednoosiowy (stawy międzypaliczkowe)

POJĘCIA PODSTAWOWE

Pozycja zerowa - zwana neutralna pozycją wyjściową, od niej mierzy się zakres ruchu kości goniometrem

Pozycja spoczynkowa - jest to takie ustawienie stawu, w którym torebka stawowa jest maksymalnie rozluźniona, dając dużą przestrzeń śródstawową. Powierzchnie stawowe obu członów stawu mają ze sobą najmniejszy kontakt, a gra stawowa jest największa

Aktualna pozycja spoczynkowa - to pozycja , która uległa zmianie w wyniku działania czynników patologicznych zewnątrz- lub wewnątrzstawowych. W tak zmienionej pozycji spoczynkowej staw jest w danym czasie „najluźniejszy” i posiada największą grę stawową

Pozycja zaryglowana - została określona przy zastosowaniu następujących kryteriów:

1. mała, wklęsła powierzchnia stawowa posiada pełen kontakt z częścią większej wypukłej powierzchni stawowej. W warunkach prawidłowych kontakt ten jest we wszystkich ustawieniach bardzo mały.

2. torebka stawowa oraz więzadła są mocno napięte

Płaszczyzna lecznicza w terapii manualnej - przebiega ona poprzez małą powierzchnię stawową, styczną dwóch członów stawu. Jest ustawiona pod kątem prostym do linii, która przebiega od osi rotacyjnej tej płaszczyzny stycznej. Praktycznie płaszczyzna ta leży na wklęsłej powierzchni stawowej, to znaczy że:

1. płaszczyzna lecznicza przemieszcza się wraz z członem stawowym o wklęsłej powierzchni stawowej

2. płaszczyzna lecznicza stoi nieruchomo, gdy człon stawu o wypukłej powierzchni stawowej porusza się względem nieruchomego członu stawu o wklęsłej powierzchni stawowej

RUCHY KOŚCI I STAWÓW

Wyróżniamy dwa rodzaje ruchów:

1. rotacja - ruch obrotowy

2. translacja - ruch postępowy

Ruchy kości możemy podzielić na:

• anatomiczne (wzdłuż płaszczyzn)

• fizjologiczne (po najkrótszej drodze)

• podstawowe typy ruchów kości wg. McConailla

FIZJOLOGICZNE RUCHY KOŚCI

Większość ruchów odbywa się względem wielu poruszających się osi. Dzieje się tak dlatego, że najwięcej ruchów, które wykonujemy odbywa się po skosie albo po przekątnych. Nie są więc one ograniczone poprzez jedną płaszczyznę anatomiczną.

Toczenie z poślizgiem w stawie

To określenie ruchu, na który składa się ruch ślizgowy i ruch toczenia. Występuje on pomiędzy dwiema nieprzystającymi powierzchniami stawowymi podczas wykonywania wszystkich czynnych i biernych ruchów rotacyjnych.

Toczenie

Jeśli pomiędzy dwiema powierzchniami stawowymi nowe punkty jednej powierzchni wchodzą w kontakt z ciągle nowymi punktami drugiej powierzchni to mamy do czynienia z toczeniem. Może występować tylko pomiędzy powierzchniami nieprzystającymi, to znaczy miedzy powierzchniami o różnym promieniu krzywizny. Wypukła powierzchnie stawu może się toczyć po wklęsłej lub odwrotnie.

Ślizg

Jeśli pomiędzy dwoma ciałami jeden punkt jednego ciała wchodzi w kontakt z ciągle nowymi punktami drugiego ciała to mamy do czynienia z ruchem ślizgowym. Czysty ślizg to jedynie taki rodzaj ruchu, który odbywa się pomiędzy powierzchniami przystającymi. Powierzchnie te mogą być płaskie lub łukowate.

Podczas ruchów czynnych czysty ruch ślizgowy nie występuje, ponieważ żaden staw nie posiada w pełni przystających powierzchni stawowych (zarówno płaskich jak i łukowatych), ale tylko takie, które przystają częściowo. Wszystkie stawy posiadają pewne nierówności, co powoduje, ze ślizg po łuku stanowy jedynie komponentę ślizgową podczas odbywającego się ruchu toczenia z poślizgiem.

W2

Kierunki ruchu toczenia i ślizgu

Komponenta toczenia podczas ruchu toczenia z poślizgiem odbywa się zawsze w tym samym kierunku co ruch kości, bez względu na to czy poruszająca się powierzchnia stawowa jest wklęsła czy wypukła. Toczenie nie może występować w stawie bez ruchu poślizgowego, ponieważ doprowadziłoby to do kompresji czy podwichnięcia. Dlatego podczas mobilizacji stawu komponenty toczenia należy unikać.

Kierunek komponenty ślizgu zależny jest od tego czy poruszająca się powierzchnia stawowa jest wklęsła czy wypukła. Jeśli porusza się wklęsła powierzchnia stawowa to ruch ślizgu i kości odbywają się w tym samym kierunku. Poruszająca się kość oraz jej wklęsła powierzchnia stawowa znajdują się po tej samej stronie osi ruchu.

Jeśli porusza się wypukła powierzchnia stawowa, to ruch ślizgu w stawie oraz ruch kości odbywają się w kierunkach przeciwnych. W tym przypadku kość oraz poruszająca się powierzchnia stawowa znajdują się po przeciwnych stronach osi ruchu.

Hypomobilność stawu likwidowana będzie poprzez wykorzystanie translatorycznego ruchu kości, tzn. za pomocą ślizgu.

Translacja kości - gra stawowa

Translacja lub ruch translatoryczny to prostoliniowe przesuniecie ciała, tak że wszystkie punkty poruszają się wzdłuż linii prostej o tą samą odległość, z taką samą prędkością i w tym samym kierunku. Może występować translacja prostopadła, gdzie między dwoma ciałami dochodzi do oddzielenia.

Trakcja w terapii manualnej

Wyrażenie trakcja oznacza tu bierne działanie translatoryczne, które w wyniku ciągu prowadzi do oddalenia jednej kości od drugiej. Trakcję przeprowadza się prostopadle do płaszczyzny leczniczej.

Stopnie trakcji:

• I - używa się przy tym takiej siły, aby jedynie wyrównać ciśnienie wewnątrzstawowe wywołane przez tonus mięśniowy, bądź przykurczone struktury z ciśnieniem atmosferycznym. Staw jest rozluźniony. I stopień trakcji wykorzystuje się podczas wykonywania testów trakcyjnych, wszystkich testów ślizgowych, wszystkich mobilizacji ślizgowych oraz w celu zmniejszenia bolesności

• II - swoboda ruchu jest zniesiona, tk. miękkie wokół stawu są napięte. II stopień wykorzystujemy podczas wykonywania testów trakcyjnych oraz w celu zmniejszenia bolesności

• III - po tym jak aktualna swoboda ruchu jest zniesiona używa się większej siły trakcyjnej, co powoduje rozciągniecie napiętych struktur. III stopień jest wykorzystywany podczas wykonywania testów oraz mobilizacji

Ślizg w terapii manualnej

Jest określeniem biernego, translatorycznego, paralelnego (równoległego) przesunięcia kości, które prowadzi do prostoliniowego ślizgu pomiędzy powierzchniami stawowymi. Ślizg wykorzystywany jako test stanowi część gry stawowej. Jest on możliwy na krótkim odcinku, we wszystkich stawach człowieka, ponieważ łukowate powierzchnie stawowe nie są w pełni przystające. Ruch ślizgowy powinien być wykorzystywany zawsze przy użyciu małej trakcji. Ślizg jest zawsze wykonany paralelnie do płaszczyzny leczniczej.

Stopnie ślizgu:

• I - następuje poprzez bardzo mały impuls skierowany równolegle do płaszczyzny leczniczej, będący wibracją lub oscylacją przebiegającą bez widocznego ruchu ślizgowego w stawie

• II - następuje poprzez równoległy do płaszczyzny leczniczej ruch kości powodujący napięcie tkanek miękkich w kierunku leczniczym (zniesienie swobody ruchu)

• III - jest kontynuacją stopnia II, w celu rozciągnięcia tkanek miękkich w kierunku leczniczym (do badania stawu)

Aby ustalić kierunek w którym ograniczony jest ślizg w stawie należy to zrobić za pomocą testu ślizgowego lub reguły wklęsło - wypukłej. Badanie ślizgu w stawie to zabieg manualny polegający na przeprowadzeniu ruchów translatorycznych we wszystkich kierunkach badanego stawu. Regułę wklęsło - wypukłą używa się w przypadku, gdy:

• pacjent ma duże dolegliwości bólowe

• staw posiada bardzo mały zakres ruchu

• staw jest bardzo usztywniony

• badający nabiera doświadczenia w wyczuwaniu ruchów ślizgowych

Reguła wklęsło - wypukła brzmi: terapeuta kieruje kość o powierzchni stawowej wypukłej w kierunku przeciwnym, a o powierzchni stawowej wklęsłej w tym samym kierunku, co upośledzony ruch kości.

Zależnie od tego czy chodzi o wklęsłą czy wypukłą powierzchnie stawową, której ruchy uległy ograniczeniu badający może za pomocą reguły wklęsło - wypukłej ustalic kierunek ograniczenia ślizgu.

W kręgosłupie możemy wyróżnić:

• ruchy globalne (złożone), a w których odbywa się ruch kilku kręgów pewnego odcinka kręgosłupa lub całego kręgosłupa

• ruchy specyficzne (izolowany ruch jednego kręgu do sąsiedniego)

W przypadku ruchów prostych możemy wyróżnić:

• ruchy rotacyjne (zginanie, prostowanie, skłon boczny, rotacja)

• ruch translatoryczny wykonywany tylko biernie, w małym zakresie ruchu i wzdłuż osi anatomicznej. Zaliczymy tu:

• trakcję

• kompresję

• ślizg (brzuszny, grzbietowy, doboczny)

Ruchy złożone odbywają się jednocześnie wokół wielu osi i wielu płaszczyzn. Wymienić należy ruch sprzężony i ruch niesprzężony. Ruch sprzężony jest wtedy, gdy proste ruchy odbywają się razem ze skłonem bocznym i rotacją. Niezależnie od tego czy kręgosłup jest w zgięciu czy w wyproście skłon kręgosłupa powoduje jednoczesny ruch określonej rotacji.

W kręgosłupie szyjnym (C0 - C1) przy skłonie w jedną stronę ruch rotacji odbywa się w kierunku przeciwnym i to niezależnie od zgięcia czy wyprostu kręgosłupa. Poniżej C2 - Th3 skłon boczny i rotacja sprzężone są w tym samym kierunku niezależnie od zgięcia czy wyprostu kręgosłupa. W kręgosłupie piersiowym w zgięciu skłon boczny i rotacja sprzężone są w tym samym kierunku. Gdy kręgosłup jest wyprostowany w ruchu sprzężonym odbywa się skłon boczny w jednym a rotacja w przeciwnym kierunku. W obrębie kręgosłupa lędźwiowego znajdującego się w wyproście skłon boczny w ruchu sprzężonym odbywa się w jednym a rotacja w przeciwnym kierunku. Gdy zostaje zniesiona lordoza lędźwiowa (zgięcie) to skłon boczny i rotacja odbywają się w tym samym kierunku.

Ruchy sprzężone mają większy zakres uchu oraz są bardziej miękkie.

W przypadku ruchów niesprzężonych są one w mniejszym zakresie oraz bardziej twardym oporze końcowym i odwrotnie do ruchów sprzężonych.

BADANIE RUCHU W STAWIE

Jeśli badamy ruch w stawie to musimy zwrócić uwagę na ilość i jakość ruchów. Ilość ruchów możemy zmierzyć za pomocą goniometru lub manualnie w skali 0 - 6. badając zakres ruchu w stawie możemy rozpoznać wzorzec torebkowy. Jeśli torebka jest całkowicie obkurczona dochodzi do charakterystycznych ograniczeń określonych zakresów ruchu np. dla stawu ramiennego: rotacja zewnętrzna - odwodzenie - rotacja wewnętrzna a dla stawu biodrowego: rotacja wewnętrzna - prostowanie - odwodzenie - rotacja zewnętrzna. Takie ograniczenie występuje przy zajęciu całej torebki. Gdy tylko część torebki jest bolesna i obkurczona to bolesność lub ograniczenie pojawiają się po stronie torebki, która jest rozciągana.

Hypomobilność stawu może być spowodowana przykurczem mięśni. Aby to sprawdzić należy oddalić od siebie maksymalnie przyczepy tego mięśnia. Należy wziąć pod uwagę wszystkie funkcje mięśnia.

Przed rozciągnięciem mięśnia należy zbadać staw nad którym przebiega, żeby nie doszło do uszkodzenia tego stawu.

Ilość ruchów a skali 0 - 6:

0 - brak ruchomości (ankyloza)

1 - ruchomość bardzo ograniczona HYPOMOBILNOŚĆ

2 - ruchomość mało ograniczona

3 - ruchomość prawidłowa STAN PRAWIDŁOWY

4 - ruchomość nadmierna bez bólu

5 - ruchomość nadmierna z bólem HYPERMOBILNOŚĆ

6 - pełna niestabilność

Wyczuwanie jakości ruchu odbywa się w dwóch fazach:

1 - od rozpoczęcia ruchu do pierwszego oporu

2 - od pierwszego oporu do oporu końcowego

Jakość ruchu do pierwszego oporu badamy biernie i czynnie. Zakłócenia jakości mogą być spowodowane uszkodzeniem stawu bądź leżących wokół niego tkanek miękkich, mogą też wskazywać na łuk bolesny. Gdy ból, który pojawia się w jakimś przedziale ruchu, po przejściu tego przedziału znika, to mamy do czynienia z łukiem bolesnym.

Wyczuwanie oporu końcowego to bierny ruch od pierwszego zatrzymania do zatrzymania końcowego. Należy rozróżnić fizjologiczny oraz patologiczny opór końcowy.

Opór fizjologiczny - mamy do czynienia z oporem miękkim (tk. miękkie), mocnym, elastycznym (torebka stawowa), twardym, elastycznym (chrząstka stawowa napiera na kość). Wszystkie te opory są bezbolesne.

Opór patologiczny - może wynikać z silnego bólu i w przypadku poważnych stanów zapalnych może dojść do zmiany jakości oporu końcowego testowanego stawu. Am gdzie wcześniej był opór mocno elastyczny możemy trafić na opór bardziej miękki lub bardziej twardy.

TESTY OPOROWE

Za ich pomocą sprawdzamy siłę mięśnia bądź prowokujemy dolegliwości bólowe. Test oporowy musi wywoływać maksymalny skurcz mięśnia, przy ustawieniu mięśnia w zbliżonej do pośredniej pozycji spoczynkowej. Jeśli podczas badania nie wykonujemy ruchu w stawie, to wszystkie pojawiające się dolegliwości bólowe są poza stawem.

Interpretacja testu jest następującą:

• bolesność + duża siła = małe uszkodzenie ścięgnowo - mięśniowe

• bolesność + mała siła = duże uszkodzenie ścięgnowo - mięśniowe

• bezbolesność + mała siła = uszkodzenie neurologiczne

• bezbolesność + duża siła = stan prawidłowy

W przypadku wystąpienia bólu w obrębie synergii mięśniowych należy rozstrzygnąć, który mięsień w danej synergii jest uszkodzony. Zmiana ustawienia stawu nie ma tu znaczenia, ponieważ mięśnie te kurczą się niezależnie od tego.

1) testowanie drugiej funkcji w tym samym stawie - badamy wszystkie ruchy w stawie eliminując kolejne mięśnie synergistyczne. Jeśli ból pojawia się przy zginaniu kolana to należy wykonać test dla rotatorów zewnętrznych i wewnętrznych podudzia.

2) testowanie drugiej funkcji w stawie - mięsień może oddziaływać na dwa stawy, np. mięsień dwugłowy ramienia zgina do przodu ramię, ale jest jednym z wielu mięśni, które wykonują ten ruch. Oprócz tego mięsień tez zgina staw łokciowy. Wykonując test oporowy na ten staw należy się upewnić ze chodzi o m. dwugłowy ramienia.

W3

Schemat badania:

1. Wywiad

• dolegliwości

• przebieg

• wywiad socjalny

• wcześniejsze choroby

• wywiad rodzinny

Oglądanie pacjenta:

• ruch podczas podstawowych czynności

• postawa ciała

• kształt ciała (przykurcze, obrzęki)

• skóra

• środki pomocnicze (sprzęt ortopedyczny)

2. Badanie ruchu

Struktury anatomiczne można podzielić na:

• kurczliwe (mięśnie, ścięgna i miejsca ich przyczepów)

• niekurczliwe (kości, torebki, więzadła, kaletki powięziowe, opona twarda i korzenie nerwowe)

• ruchy czynne - należy zwrócić uwagę na zakres ruchu, na jego wykonanie, odgłosy oraz pytać o ból.

• ruchy bierne - zakres ruchu biernego jest nieco większy niż czynnego, aby sprawdzić czy z badana stroną jest wszystko w porządku porównujemy wyniki z wartościami prawidłowymi bądź z kończyna po drugiej stronie. Pacjent powinien nas informować o rodzaju bólu, jak ten ból się zmienia.

Jeśli ruchy czynne i bierne są ograniczone lub bolesne w tym samym kierunku - uszkodzenie struktur niekurczliwych. Gdy ruchy czynne i bierne są ograniczone lub bolesne w kierunkach przeciwnych to wskazuje to na uszkodzenie struktur kurczliwych. Aby można było porównywać ze sobą zakresy ruchu czynnego i biernego w praktyce muszą być one wykonane w każdym kierunku bezpośrednio po sobie. Najpierw ruch z pozycji zerowej do pierwszego oporu a potem my kontynuujemy ten ruch biernie - test ilościowy. Potem należy wykonać ten sam ruch aby biernie wyczuć kolejne opory - test jakościowy.

Za pomocą ruchów translatorycznych (prostoliniowych) sprawdzamy staw (trakcje, kompresje, ślizg). Test przeprowadza się przy rozluźnionych mięśniach celem sprawdzenia bolesności i ruchomości. W przypadku uszkodzenia stawu wykonanie trakcji będzie prowadziło do złagodzenia bólu, a wykonanie kompresji do jego zaostrzenia. Ślizg polega na przesunięciu równoległym do płaszczyzny leczniczej. Stosując ten test można sprawdzić czy ślizg stawowy jest obecny we wszystkich kierunkach.

3. Palpacja

• badanie ciepłoty, przeczulica

• mięśnie i ścięgna

• pochewki ścięgien i kaletki maziowe (zgrubienie, obrzęk)

• stawy (zmiana kształtu)

4. Testy neurologiczne

5. Badania neurologiczne

Sprawdzanie odruchów - należy sprawdzić, czy są one obecne, symetryczne, zniesione lub wzmożone. Zniesienie występuje w przerwaniu łuku odruchowego (uszkodzenie neuronu ruchowego obwodowego, korzeni tylnych, sznurów tylnych lub samych mięśni)

Do odruchów fizjologicznych zaliczamy:

• z mm. dwugłowego i trójgłowego

• odruch brzuszny

• odruch kolanowy

• ze ścięgna piętowego

• odruch podeszwowy

• z kości piszczelowej

Do odruchów patologicznych zaliczamy:

• Babińskiego

• Oppenheima (z kości piszczelowej)

• Rossolimo (leżenie tyłem, pociągnięcie palca II - V do góry - powinny zgiąć się podeszwowo)

• odruch promieniowy - paliczek I powinien się zgiąć w stawie międzypaliczkowym (przejechać po kości)

Wybrane testy neurologiczne:

• testowanie tętnicy kręgowej

• testowanie nerwu kulszowego w leżeniu na boku i na plecach

• testowanie nerwu kulszowego w pozycji siedzącej lub stojącej

• testowanie nerwu udowego w leżeniu na brzuchu, boku i w pozycji stojącej

• testowanie otworu międzykręgowego w odcinku szyjnym

• testowanie nerwu łokciowego

• testowanie nerwu pośrodkowego lub nerwu promieniowego

6. Badania dodatkowe

Zasady badania kręgosłupa są podobne:

• oglądanie

• badania palpacyjne

• testy neurologiczne (w odciążeniu - leżenie i w obciążeniu - chodzenie, stanie)

• sprawdzenie czy nerwy obwodowe swobodnie się przesuwają (brak zrostów)

• ruchy czynne i bierne

• testy lokalizujące objawy bólowe

• testy oporowe

7. Zasady leczenia

• pozycja rozluźniająca

• unikać napięć

• pozycje spoczynkowe lub aktualna pozycja spoczynkowa

• jeśli działamy prostopadle do płaszczyzny leczniczej to stosujemy trakcje przeciwbólowo lub mobilizację trakcyjną (w przypadku hypermobilności stawu)

• jeśli działamy równolegle - stosujemy mobilizację ślizgową w kierunku upośledzonego ślizgu

• kierunek - test ślizgowy lub reguła wklęsło - wypukła

• mobilizacja ślizgowa i trakcyjna - bezboleśnie

• każda hypomobilność najpierw będzie leczona trakcją a następnie mobilizacją ślizgową w kierunkach ograniczonych zakresów ruchu

• mobilizacja ślizgowa w kierunku upośledzenia ślizgu w przypadku stawu o dużym ograniczeniu zakresu ruchu może być bolesna, należy dalej prowadzić terapię mobilizacjami trakcyjnymi

Wskazania do terapii manualnej:

• odwr. hypomobilności

• utrzymanie posiadanej ruchomości

• zapobieganie postępującym zesztywnieniom

• ostre stany bólowe kręgosłupa

Przeciwwskazania:

• nowotwory

• stany zapalne i infekcje

• osteoporoza

• dysplazja

• patologiczne zmiany naczyniowe

• problemy skórne

• degeneracyjne zmiany w obrębie kręgosłupa

• brak współpracy z pacjentem

• przeciwwskazania/wskazania specjalne dotyczące wykonywania technik mobilizacyjnych

Zespoły korzeniowe:

Ból w narządzie ruchu jest spowodowany stymulacją nonyceptywną receptorów bólowych. Kompresja n. sama w sobie wywołuje porażenie i ubytki czucia, natomiast nie powoduje bólu. W przypadku przepukliny jadra miażdżystego najpierw dochodzi do ucisku opon rdzeniowych i korzeni. Jest tam dużo receptorów bólowych, które są drażnione przez przepuklinę. Korzeń nerwowy nie zawiera włókien pochodzących wyłącznie z jednego segmentu…..łączy włókna z segmentów sąsiadujących. Korzenie różnią się pod względem grubości. Zespół korzeniowy jest połączeniem bólu pochodzącego z receptorów drażnionych a danym segmencie i prom., z neurologicznymi objawami kompresji korzeni (niedoczulica, znieczulica i objawy porażeń)

Należy dobrze sprawdzić wszystkie mięśnie wskaźnikowe.

	Mięśnie wskaźnikowe	Odruch	Dermatom
C1	zginacze, prostowniki C0 - C1
C2	rotatory C1 - C2		tył głowy
C3	mm. pochyłe		„krawat” szyjny
C4	przepona		„stuła”
C5	m. dwugłowy ramienia m. nadgrzebieniowy m. podgrzebieniowy	odruch ze ścięgna m. dwugłowego ramienia	bark, ramię strona boczna
C6	m. ramienno - promieniowy m. prostownik	odruch ze ścięgna m. ramienno - promieniowego oraz z okostnej k. promieniowej	przedramię strona promieniowa, kciuk, palce wskazujący
C7	m. trójgłowy ramienia mm. zginacze nadgarstka m. prostownik palców m. odwodziciel kciuka krótki	odruch z m. trójgłowego ramienia	przedramię strona grzbietowa, palec środkowy i wskazujacy
C8	m. zginacz palców m. przywodziciel kciuka m. odwodziciel palca małego	odruch z m. zginacza długiego kciuka	przedramię strona łokciowa, palec serdeczny i mały
Th1	mm. międzykostne		ramię strona przyśrodkowa
L1 - L2	m. dźwigacz jądra	odruch z m. dźwigacza jądra	linia pasa biodrowego
L2 - L3	mm. przywodziciele	odruch z mm. przywodzicieli	udo strona przednia aż do kolana
L4	m. piszczelowy przedni m. czworogłowy uda	odruch ze ścięgna rzepki	podudzie strona przyśrodkowa aż do kostki
L5	m. prostownik paluch długi m. prostownik palców m. piszczelowy tylny	odruch z m. piszczelowego tylnego	stopa strona grzbietowa, paluch
S1	mm. strzałkowe m. trójgłowy łydki	odruch ze ścięgna Achillesa	stopa strona boczna, podeszwowa, mały palec

Historia terapii manualnej:

• czasy starożytne

• Hipokrates postrzegał rachioterapię jako jeden z kamieni węgielnych medycyny wraz z chirurgią, farmakologią; znajomość kręgosłupa jest ważna, bo zaburzenia organizmu są z nim związane; terapia manualna jest starą sztuką i wysoko ją cenił; pisząc o połączeniach opisywał niewielkie podwichnięcia lub przemieszczenia, którym mogą ulegać kręgi

• medycyna manipulacyjna przetrwała przez wieki niezmieniona; w Anglii ludzi zajmujący się TM nazywano bonesetter - nastawiacz kości

• pierwszą szkołę założył w Ameryce Andres Still, szkolono w niej terapeutów; początkowo kursy trwały 2 lata, następnie 4

• w 1905 szkołę chiropraktyki otworzył Palmer

• pojawienie się negatywnych sądów na temat terapii

• pierwsi lekarze, którzy poświęcili się sztuce terapii manualnej to europejczycy

• Naegeli - wykonywał trakcję w odcinku szyjnym kręgosłupa (w leczeniu bólów głowy)

• Mennel (najważniejszy) był także nauczycielem szkolącym głównie fizjoterapeutów

• Stoddart - doktor osteopatii - stworzył podstawową pozycję podręcznikową

• pierwsza uczelnia

• London College of Osteopathy

• we Francji Maigna prowadził kursy dla lekarzy

• w Niemczech zainteresowano się leczeniem manualnym i utworzono dwie organizacje mające na celu promocję i naukę wyłącznie dla lekarzy (Stell, Kramer, Biederman)

• w Czechosłowacji terapia pozostaje w związku z rehabilitacją narządu ruchu; szybkie pchnięcia były tu wspomagane łagodnymi metodami osteopatycznymi.

• Obecnie metody manualne za wyjątkiem technik szybkich opchnie są wykładane w szerszym zakresie fizjoterapeutom

• współpraca miedzynarodowa

1

---