PLAN WYNIKOWY

PRZYRODA KLASA VI

Nr lekcji	Temat lekcji	Cele lekcji
Dział I - Człowiek i technika
	Jak będziemy pracować na lekcjach przyrody w klasie VI.	zapoznanie z PSO metody poznawania przyrody: doświadczenia, obserwacje, czasopisma, albumy, encyklopedie i słowniki przyrodnicze, analiza wykresów, tabel i map, Internet
	Ruch i jego rodzaje	wyjaśnienie zjawiska ruchu rozpoznawanie różnych rodzajów ruchu omówienie cech ruchu jednostajnego po linii prostej
	O to jest prędkość?	wyjaśnienie pojęcia prędkości obliczanie prędkości (prędkość =droga :czas) jednostki prędkości m/s, km/h czytanie i wykonywanie wykresów czytanie rozkładów jazdy
	Jakie siły występują w przyrodzie?	rozumienie pojęcia siły podanie przykładów różnych sił na podstawie codziennych obserwacji wskazywanie skutków działania sił (siła tarcia, grawitacji, wiatru, wyporu) wykonywanie prostych doświadczeń przykłady zastosowania w technice wzorów z przyrody (kamizelki ratunkowe, podnośnik hydrauliczny, szybowiec, sztuczne stawy biodrowe itp.)
	Dlaczego niektóre przedmioty pływają a inne toną?	eksperymentalne sprawdzanie: które przedmioty pływają, a które toną wyjaśnienie prawa Archimedesa - (bez ścisłego formułowania prawa) przeprowadzenie eksperymentu - czy pływanie zależy od kształtu ciała) wyjaśnienie zjawiska pływania w gazach pojecie gęstości substancji czytanie tabel
	Maszyny proste.	omówienie znaczenia ruchu i siły w technice zasada działania dźwigni, równi pochyłej, śruby Archimedesa wyjaśnienie, że nawet bardzo skomplikowane urządzenia składają się z maszyn prostych
	Co to jest prąd elektryczny?	wskazanie kilku źródeł prądu elektrycznego i omówienie zasad bezpiecznego obchodzenia się z nimi zestawienie prostego ogniwa elektrycznego (ogniwo, żaróweczka) rozumienie zależności pomiędzy obwodem zamkniętym a przepływem prądu (doświadczenia)
	Przewodniki i izolatory.	doświadczenia - badanie przewodnictwa przedmiotów poprzez włączanie ich do obwodu elektrycznego: metalowy pręt, miedziany drut, łyżeczka, ołówek, gumka, patyk itp. rozumienie pojęć przewodniki i izolatory badanie przewodnictwa roztworu wody z solą i cukrem bezpieczeństwo pracy z urządzeniami elektrycznymi
	Oporniki i diody.	omówienie zasady działania oporników działanie obwodu zawierającego fotorezystor, termistor - zastosowanie fotorezystorów, termistorów budowanie prostych obwodów elektrycznych z zastosowaniem oporników, diod półprzewodnikowych omówienie zastosowania diody półprzewodnikowej w urządzeniach domowych (np. ochrona przed niewłaściwym podłączeniem ogniw i uszkodzeniem urządzenia)
	Jak zachowuje się światło?	omówienie różnych źródeł światła substancje przeźroczyste - atmosfera, woda, szkło eksperyment - odbicie światła omówienie zasady działania świateł odblaskowych wyjaśnienie zjawiska świecących oczu zwierząt
	Załamanie światła.	przedstawienie doświadczalne zjawiska załamania światła występowanie zjawiska załamania światła w przyrodzie rozumienie konieczności zachowania ostrożności przy ocenie głębokości jeziora, rzeki itp.)
	Przyrządy optyczne	wyjaśnienie zjawiska tęczy - doświadczenie zapoznanie z działaniem kilku prostych przyrządów optycznych (lupa, kalejdoskop, peryskop, aparat fotograficzny) budowanie prostych urządzeń rozumienie, że podstawą działania tych przyrządów są zjawiska załamania i odbicia światła
	Ile prądu zużywamy?	obliczanie kosztów energii elektrycznej przykładowe zużycie energii elektrycznej przez urządzenia domowe korzyści wynikające z oszczędności energii - dla budżetu domowego i środowiska czytanie instrukcji urządzeń elektrycznych
	Dźwięk i jego właściwości.	omówienie sposobu wytwarzania dźwięków - źródłem dźwięku jest drgające powietrze budowa ucha ludzkiego - wyjaśnienie dlaczego słyszymy dźwięki omówienie sposobów porozumiewania się niektórych zwierząt - np. delfiny, nietoperze -infra i ultradźwięki
	Zapis cyfrowy dźwięku.	omówienie ucha jako narządu odbierającego dźwięk słuchu człowieka wyjaśnienie na czym polega higiena słuchu człowieka wyjaśnienie istoty zapisu cyfrowego
	Sprawdzian do działu człowiek i technika
Dział II - Planeta Ziemia
	Ziemia w układzie słonecznym.	wyjaśnienie dlaczego na Ziemi możliwe jest życie poznanie kolejności planet układu słonecznego określenie różnicy pomiędzy ciałami niebieskimi: planeta, gwiazda, planetoida omówienie cech charakterystycznych planet układu słonecznego
	Dlaczego wszystko spada na Ziemię?	wyjaśnienie istoty zjawiska grawitacji - wyjaśnienie, że siła grawitacji zależy od położenia ciała względem Ziemi oraz od jego masy porównanie grawitacji wybranych planet układu słonecznego.
	Ziemia ma właściwości magnetyczne.	omówienie właściwości magnesów rozróżnianie dwóch biegunów magnetycznych wykazanie zależności pomiędzy odległością a działaniem sił magnetycznych
	Poznajemy Księżyc - satelitę Ziemi	wyjaśnienie pojęcia - satelita podanie różnic pomiędzy satelitą naturalnym a sztucznym omówienie wpływu Księżyca na Ziemię omówienie faz księżyca jako następstw wzajemnego położenia Ziemi, Słońca i Księżyca- omówienie zjawiska zaćmienia księżyca
	Gwiazdy i gwiazdozbiory	przypomnienie sposobów odnajdywania na sferze Gwiazdy Polarnej wyjaśnienie pojęcia gwiazdozbiorów wymienienie gwiazd gwiazdozbiorów zodiaku wyjaśnienie zmiany niektórych ciał niebieskich (słońce, planety) w stosunku do gwiazd w ciągu roku.
	Słońce wytwarza i przesyła energię.	wyjaśnienie dlaczego słońce jest gwiazda. omówienie znaczenia energii słonecznej dla życia na Ziemi. poznanie sposobów zabezpieczenia się przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym (okulary przeciwsłoneczne, kremy) omówienie budowy słońca wykazanie, że energię słoneczna można przekształcić w inne rodzaje energii.
	Zmiany położenia słońca nad widnokręgiem	przypomnienie definicji widnokręgu wykazanie zależności pomiędzy wysokością słońca nad widno kręgiem a porami roku. wyjaśnienie związku pomiędzy wysokością słońca a długością dnia i temperaturą powietrza wprowadzenie pojęcia - górowanie słońca
	Poznajemy budowę błękitnej planety.	wymienienie warstw kuli Ziemskiej i zaznaczenie ich na rysunku. wskazanie czynników utrudniających badanie wnętrza Ziemi.
	Globus jest modelem Ziemi	wyjaśnienie, że globus nie stanowi idealnego odwzorowania modelu Ziemi wyjaśnienie terminu oś ziemska wskazanie na globusie południków, zwrotników Raka i Koziorożca, Kół Podbiegunowych, biegunów, równika
	Ziemia obraca się wokół własnej osi.	wyjaśnienie ruchu obrotowego Ziemi prawidłowe zademonstrowanie kierunku obrotu Ziemi wokół własnej osi rozumienie związku pomiędzy pozornym ruchem Słońca i innych gwiazd a rzeczywistym ruchem Ziemi wyjaśnienie następstw ruchu obrotowego Ziemi (noc i dzień)
	Strefy czasowe na Ziemi	przypomnienie pojęcia południka miejscowego określenie czasu miejscowego, czasu urzędowego, stref czasowych poznanie linii zmiany daty - południk 180^0 wyjaśnienie zjawiska zmiany czasu w Polsce (oszczędność energii)
	Ziemia obiega Słońce.	wymienienie następstw ruchu obiegowego Ziemi. dostrzeganie zależności pomiędzy wysokością Słońca a ilością energii docierającej do Ziemi omówienie stref oświetlenia Ziemi. rozumienie zależności pomiędzy ruchem obiegowym Ziemi a występowaniem pór roku
	Jakie zjawiska zachodzą w atmosferze ziemskiej?	przypomnienie składników pogody i przyrządów służących do ich mierzenia. omówienie zjawisk atmosferycznych i przyporządkowanie ich określonym porom roku.
	Badamy właściwości metali.	analiza właściwości metali na podstawie tabeli ( gęstość, temperatura topnienia i wrzenia) badanie właściwości metali - określenie ich twardości, barwy, przewodnictwa ciepła. określenie cech wspólnych i różniących metale klasyfikowanie metali na podstawie wybranego kryterium
	Co to jest stal?	poznanie nazw pospolitych stopów wyjaśnienie co to jest stal określenie różnic pomiędzy czystym metalem a stopem omówienie zastosowania stopów a nie czystych metali w konstrukcjach poznanie pospolitych stopów - brąz, tombak
	Korozja metali.	wykazanie przykładów korozji z życia codziennego. wymienienie czynników sprzyjających korozji podanie sposobów zabezpieczania metali przed korozją wykazanie związku pomiędzy zanieczyszczeniem powierza a korozją
	Obserwujemy różne przemiany chemiczne.	wyjaśnienie pojęcia - przemiana porównanie cech żelaza i rdzy - wyjaśnienie dlaczego korozja jest przemianą chemiczną obserwacja przemiany chemicznej - (ocet i soda) omówienie procesu fotosyntezy jako przykładu przemiany chemicznej
	Odróżniamy substancje proste od złożonych	dokonanie podziału substancji na proste i złożone -podanie przykładów podanie różnic pomiędzy substancjami prostymi a złożonymi
	Właściwości niemetali	podanie przykładów niemetali - określenie ich właściwości (barwa, kruchość, przewodnictwo ciepła) porównanie właściwości metali i niemetali.
	Gdzie występuje węgiel w przyrodzie?	potwierdzenie doświadczalnie obecności węgla w organizmach doświadczalnie. omówienie rodzajów węgla występujących w przyrodzie omówienie diamentu i grafitu jako odmian węgla wyjaśnienie przynależności węgla do niemetali. przedstawienie wędrówki dwutlenku węgla w przyrodzie.
	Spalanie jest przemiana chemiczną	podanie przykładów spalania z życia codziennego wymienienie produktów spalania węgla - wskazanie na trujące właściwości czadu. omówienie znaczenia spalania w życiu codziennym omówienie skutków spalania węgla dla atmosfery - powstawania kwaśnych deszczy, zakłócenia efektu cieplarnianego
	Występowanie substancji w skorupie ziemskiej	poznanie pierwiastków najczęściej występujących w przyrodzie wyjaśnienie, że metale występują w przyrodzie w postaci rud
	Powtórzenie do działu
	Sprawdzian do działu Planeta Ziemia
Dział III - Wybrane krajobrazy świata
	Oceany i morza na Ziemi	wyjaśnienie umownego charakteru granic oceanów wyjaśnienie pojęcia wszechocean wskazanie na mapie oceanów, niektórych mórz, cieśnin i zatok
	Ukształtowanie dna oceanów.	wskazanie na schemacie form ukształtowania dna oceanów odszukanie na mapie i odczytanie najgłębszych rowów oceanicznych poznanie surowców występujących w dnie oceanicznym wyjaśnienie, że nieprawidłowa eksploatacja surowców mineralnych z dna morskiego może prowadzić do degradacji środowiska
	Życie w oceanach	ukazanie różnorodności życia w oceanach określenie nazw strefo oceanicznych oraz organizmów w nich żyjących, porównanie warunków życia w poszczególnych strefach oceanicznych. przykłady zależności pokarmowych w oceanie - łańcuchy pokarmowe
	Owoce morza	frutti di Mare - co to takiego? wymienienie nazw zwierząt zaliczanych do owoców morza. określenie ich wartości odżywczych podanie sposobu spożywania w/w zwierząt określenie miejsc ich hodowli.
	Rozmieszczenie lądów na Ziemi	wskazanie na mapie kontynentów, podanie nazw kontynentów wyjaśnienie terminów kontynentów , półwysep, wyspa omówienie rozmieszczenia lądów na kuli ziemskiej
	W Holandii	opisanie i wskazanie położenia Niziny Holenderskiej przypomnienie pojęć - nizina, depresja, poldery opisanie cech klimatu morskiego wyjaśnienie związku warunków przyrodniczych z zajęciami mieszkańców oraz wpływu działalności człowieka na krajobraz Holandii
	Różnorodność krajobrazów nizinnych.	wyszukiwanie i odczytywanie nazw nizin na mapie hipsometrycznej świata omówienie krajobrazu wybranych nizin ukazanie zależności w rozmieszczeniu nizin na świecie wzdłuż rzek i linii brzegowych
	Tybet najwyżej położona wyżyna świata.	wskazanie na mapie Wyżyny Tybetańskiej i określenie jej położenia względem Polski i równika. odczytanie wysokości bezwzględnej charakterystycznej dla Tybetu. wyjaśnienie pojęcia obszaru bezodpływowego omówienie przystosowania organizmów do życia na dużych wysokościach
	Różnorodność krajobrazów wyżynnych	przypomnienie pojęcia wyżyny wyszukanie i odczytanie nazw wyżyn na hipsometrycznej mapie świata omówienie krajobrazu wybranych wyżyn ukazanie zależności ich krajobrazu z położeniem w różnych strefach oświetlenia na świecie
	Krajobraz Alp najwyższych gór Europy.	wskazanie na mapie Alp, odczytanie najwyższych szczytów określenie państw leżących na terenie Alp ukazanie piętrowego ułożenia roślinności wskazanie na różnice w krajobrazie Alp Szwajcarskich i Austryjackich
	Krajobraz najwyższych gór świata Himalajów	omówienie położenia Himalajów, wskazanie na mapie odczytanie najwyższych szczytów omówienie przystosowania organizmów do życia na dużych wysokościach omówienie znaczenia wypraw wysokogórskich
	Góry pochodzenia wulkanicznego - Hawaje	wskazanie na mapie Hawajów i omówienie ich położenia, odczytanie z mapy nazw wulkanów wyjaśnienie przyczyn dużej gęstości zaludnienia na obszarach położonych w pobliżu wulkanów omówienie walorów turystycznych Hawajów
	Różnorodność krajobrazów górskich	omówienie łańcuchów górskich, wskazanie ich na mapie świata, odczytanie nazw i wysokości bezwzględnych wskazanie na konieczność tworzenia parków narodowych i krajobrazowych w górach poznanie nazw parków narodowych leżących na Renie górskim
	Strefy klimatyczne na Ziemi	określenie stref klimatycznych, wskazanie ich na mapie poznanie składników klimatu oraz nazw klimatów charakterystycznych dla poszczególnych kontynentów wskazanie że strefy klimatyczne są następstwem stref oświetlenia Ziemi (z wyjątkiem astrefowego klimatu gór)
	Krajobrazy strefy klimatów równikowych - wilgotny las równikowy	ukazanie na mapie strefy klimatów równikowych podanie przykładów organizmów żyjących w lesie równikowym i na sawannie poznanie pojęcia deszczu zenitalnego przystosowanie organizmów do życia w strefie równikowej czytanie wykresów klimatycznych
		podanie przykładów organizmów żyjących na sawannie pora sucha i deszczowa przystosowanie organizmów do życia na sawannie drapieżniki i roślinożercy wskazanie na mapie świata największej sawanny i stepów
	Strefa klimatów zwrotnikowych	wskazanie na mapie zwrotników oraz strefy zwrotnikowej poznanie warunków życia na pustyni, oazie podanie przykładów organizmów żyjących na pustyni, przystosowanie do życia omówienie typów pustyń czytanie wykresów klimatycznych
	Strefa klimatów podzwrotnikowych - krajobraz śródziemnomorski	wskazanie na mapie obszarów należących do basenu Morza Śródziemnomorskiego poznanie cech klimatu śródziemnomorskiego - długi i ciepłe lata i łagodne zimy poznanie roślin rosnących w danej strefie ukazanie walorów turystycznych regionu
	W strefie klimatów umiarkowanych	wskazanie na mapie stref klimatów umiarkowanych wykazanie zależności szaty roślinnej od klimatu wyjaśnienie przyczyn zróżnicowania klimatów w strefie klimatów umiarkowanych określenie cech klimatu w Polsce
	Życie w tajdze i tundrze	wskazania na mapie obszarów tundry i tajgi omówienie wpływy klimatu umiarkowanego - chłodnego na rozwój roślin omówienie przystosowania roślin i zwierząt do życia w tajdze i tundrze czytanie wykresów klimatycznych
	Życie w okolicach biegunów	omówienie cech klimatów okołobiegunowych podanie przykładów roślin i zwierząt żyjących w Arktyce i na Antarktydzie przystosowanie zwierząt do życia w klimacie okołobiegunowym
	Znaczenie obszarów chronionych na świecie	charakterystyka wybranych parków narodowych na świecie na podstawie różnych materiałów źródłowych przypomnienie pojęć park narodowy, rezerwat, pomnik przyrody uświadomienie konieczności ochrony przyrody w obliczu postępującej degradacji środowiska
	Zróżnicowanie krajobrazów na Ziemi	przypomnienie składników krajobrazu podanie przykładów krajobrazów zniekształconych w małym i znacznym stopniu wyjaśnienie przyczyn zróżnicowania krajobrazów na Ziemi
	Powtórzenie działu krajobrazy świata
	Sprawdzian do działu krajobrazy świata
Dział IV - Człowiek poznaje i zmienia świat
	Od obserwacji do działania	określenie przedmiotów które należy obserwować w najbliższym otoczeniu podanie przykładów urządzeń technicznych dla których przykładem była przyroda wyjaśnienie roli obserwacji w życiu codziennym i nauce wyjaśnienia znaczenia teorii Kopernika dla techniki
	Podróże dookoła świata	podanie przyczyn podróży geograficznych omówienie znaczenia wypraw Kolumba i Magellana
	Odkrycia wielkich uczonych	poznanie nazwisk uczonych których odkrycia pomogły ludzkości omówienie znaczenia badan Marii Curie Skłodowskiej dla rozwoju nauki
	Różnorodność klasyfikacji zwierząt	wskazanie różnorodności organizmów na kuli ziemskiej wykazanie znaczenia klasyfikacji w poznawaniu otaczającego świata przyporządkowanie organizmów do poszczególnych królestw
	Polscy badacze i odkrywcy na szlakach świata	poznanie nazwisk polskich badaczy którzy przyczynili się do poznania świata
	Źródła energii na Ziemi	podział źródeł energii na odnawialne i nieodnawialne uzasadnienie konieczności oszczędzania energii
	Jak zmienić odpady drzewne na użyteczny gaz?	wskazanie sposobów wykorzystania surowców mineralnych i powtórnego ich wykorzystania
	Wpływ transportu na krajobraz	wyjaśnienie pojęcia transport, wymienienie rodzajów transportu omówienie wpływu transportu na kształtowanie się krajobrazu
	Nowoczesne urządzenia stosowane przez człowieka	wymienienie nowoczesnych urządzeń stosowanych przez człowieka omówienie znaczenia urządzeń technicznych
	Moje związki z techniką kosmiczną	przykłady wykorzystania najnowszych osiągnięć techniki kosmicznej w życiu człowieka poznanie historii podboju kosmosu omówienie znaczenia techniki kosmicznej dla ludzkości
	Człowiek poznaje, przekształca wzbogaca i niszczy.	podanie przykładów wpływu człowieka na środowisko wyjaśnienie że człowiek przez swoją działalność wzbogaca i niszczy środowisko.
	Powtórzenie działu - Człowiek poznaje i zmienia swiat

---