Prelekcja do ćw. 2

Zasada Shelforda - koncepcja mówiąca, że zarówno niedobór, jak i nadmiar różnych czynników wpływa na organizm limitująco. Prawo to określa możliwość rozwoju populacji. Możliwość bytowania organizmów określają dwie wartości, tzw. ekstrema działającego czynnika: minimum i maksimum. Zakres między minimum a maksimum nazywamy zakresem tolerancji.

Prawo minimum Liebiga - jedno z podstawowych praw ekologii klasycznej, mówiące, że czynnik, którego jest najmniej (jest w minimum) działa ograniczająco na organizm, bądź całą populację.

Tolerancja względem tego samego czynnika różni się w zależności od:

• wieku

• płci

• natężenia innych czynników

Standardy jakości żywności pod względem zawartości chemicznej

FAO i WHO - ustaliły normy dopuszczalnego, dziennego pobrania substancji szkodliwej, która pobierana codziennie w ciągu całego życia nie okaże się szkodliwa (ADI)

Wartość ADI uzyskuje się dzięki długotrwałym badaniom na zwierzętach

[ADI] = mg substancji / kg masy człowieka

Wyznaczanie:

1. Wyznaczanie max. Poziom NOEL - ilość substacji, która przy codziennym pobieraniu przez dłuższy czas nie powoduje rozpoznawalnych zmian u zwierząt doświadczalnych.

2. Wartość NOEL przeliczamy przez współczynnik niepewności i dzielimy przez 100 w rezultacie otrzymujemy ADI

3. Uwzgędnić różnice między zwierzętami doświadczalnymi a człowiekiem, zmienność osobniczą i sposób odżywiania

Temperatura

• różne zdolności organizmów do przystosowywania się do zmiennej obecności wody w środowisku

• różna oporność na utratę wody np. u człowieka 20%

• „zero biologiczne” - różne dla różnych tkanek, np.: limfocyty 6°C, nerony 5-12°C

• heterotermia (różnocieplność) - mechanizm regulacji temperatury ciała zwierząt stałocieplnych: ptaków i ssaków, które zdolne są do okresowej zmiany stałej temperatury swojego ciała, w czasie odrętwienia lub hibernacji

czynniki ograniczajęce wzrost osobników:

• sterylizacja

• dezynfekcja

Sterylizacja - nieszczy wszystkie drobnoustroje, zarodniki i przetrwalniki

Opalanie

Suche, gorące powietrze

Autoklaw

Tyndalizacja (3-krotna pasteryzacja co 24 godziny)

Filtracja

Promieniowanie jonowe, UV, ultradźwiękowe

Czyniki chemiczne, np.: tlenek etylu

Dezynfekcja - niszczy formy wegetatywne

Pasteryzacja (60 - 100 stopni)

Gotowanie w wodzie

Czyniki chemmiczne, np.: chloramina, chloroksydyna, etanol

Liofilizacja - odrodzenie białek; szybkie zamrożenie w temp -30 - -70 stopni i sublimacja w próżni powstałych kryształów umożliwia długie przechowywanie bez zmiany właściwości biologicznych (plazmy, bakterii)

Odwodnienie:

• śmierć

• anabioza (vita minima) - brak naruszenia struktury koloidalnej białek (pierwotniaki, niesporczki, wrotki)

Teratologia / Dysmorfologia

• teratos - potwór

• zaburzenia rozwoju embriologicznego

• czynniki genetyczne

• środowiskowe

• inne

• ok. 7 % urodzonych dzieci wykazuje wady

• ok. 2 % wszystkich wad jest spowodowana związkami chemicznymi (leki), promieniowaniem, chorobami zakźnymi (np.: różyczka)

Zaburzenia ontogenezy => wady rozwojowe - trwałe zmiany w budowie narządów prowadzące do zaburzeń funkcjonalnych; przyczyny ich powstawania są przedmiotem badań teratologii

Wady rozwojowe:

• brak narządów lub ich części - APLAZJA

• niedorozwój narządów - HIPOPLAZJA

• zmniejszenia masy narządów - HIPOTROFIA

• zwiększenie długości ciała - GIGANTYZM

• małe wymiary czaszki - MIKROCEFALIA

najbardziej wrażliwy okres: drugi okres różnicowania się listków zarodkowych i powstanie pierwotnych narządów zarodka (organogeneza) -> każdy dzień się różni

Działanie teratogenne:

• KORTYZON - rozszczep podniebienia u zarodków myszy

• INHIBITORY Z GLISTY - przepuklina oponowo-mózgowa

• INHIBITORY Z GLISTY U ZARODKÓW KURZYCH - skrzyżowany dziób, jednooczność, rozszczep powłok brzusznych, niewcięgnęty pęcherzyk żółciowy

• PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE - mutacje w komórkach płciowych

• ALKOHOL - embriopatia alkoholowa:

• Nisko osadzony nos

• Wygładzona rynienka nosowa

• Wąska warga górna

• Krótkie szczeliny powiekowe

Efekt teratogenny zależy od:

• rodzaju czynnika

• wrażliwości organizmu

• stadium rozwoju organizmu

• dawki

stadia rozwojowe

• przed różnicowanie msię listków zarodkowych (0-2 tygonie), poliferacja komórek, zasada „wszystko albo nic”

• organogeneza (3-8 tygodni)

• płód - zmiany funkcji, opóźnienie wzrostu, śmierć

Czynniki chemiczne:

• alkohol

• niektóre leki (np.: preparat talidomiol - środek przeciwymiotny, który spowodował wzrost częstości wad rozwojowych: skracanie kończyn dolnych)

Przykłady wad rozwojowych:

FOKOMELIA - brak bliższych części kończyn

AMELIA - brak kończyn

DWUSTRONNY ROZSZCZEP WARGI

SYRENOMELIA - zrośnięcie kończyn dolnych

SYNDAKTYLIA - zrośniecie dwoch lub więcej palców

ANENCEFALIA - wada cewy nerwowej

WYTRZESZCZ OCZU

ERENCEFALIA - sklepienie czaszki niekompletne

PRZEPUKLINA PIERSIOWO-PĘPKOWA

SKOLIOZA

Teratogenne działanie czynników biotycznych:

Wirusy wywołujące wady wrodzone

Cytomegalowirus

Wirus opryszczki

Wirus różyczki => najgroźniejszy, powoduje wrodzoną zaćmę soczewki ok., niedorozwój gałek ocznych, głuchotę (jest szczepionka)

[ Dodano: 2006-12-17, 19:56 ]
Prelekcja do ćw. 3

Interakcje biocenotyczne:
v Antagonistyczne międzygatunkowe
Antybioza-
- Terminu tego użył po raz pierwszy Vuillemin dla określenia interakcji między bakteriami
- Teraz określa się jako ANTYBIOZĘ produkcję przez bakterie lub grzyby związków chemicznych o działaniu bakteriobójczym bądź bakteriobiotycznym


Antybiotyki
· Pierwszym była Penicylina odkryta przez Fleminga
· Kolonia grzyba Penicillum notatum na pożywce agarowej wytwarza związek hamujący wzrost bakterii Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty). Fleming izolował substancję hamującą wzrost grzyba- penicylinę
· Penicylinę zastosowano w 1940 roku, potem odkryto także inne antybiotyki
(np. Streptomycynaŕ produkowana przez Streptomyces griseus [bakterie promieniowców])
· Teraz lista antybiotyków jest długa

Przed terapią antybiotykową wykonuje się:
q Antybiogram- szczep bakterii od pacjenta sieje się na płytkę w formie „murawki”, działa się na nią różnymi antybiotykami, wybiera się ten najsilniej działający
q Próba uczuleniowa

Mikotoksynyŕ metabolity produkowane i wydzielane do środowiska przez grzyby mikroskopowe; aflatoksyny (grzyb Aspergillus flavus)
§ Aflatoksyny B1, B2, G1, G2, M1 (w orzeszkach ziemnych, ryżu, fasoli, produktach zbożowych); powodują różne problemy zdrowotne, np. marskość wątroby
§ Ochratoksyny- produkowane przez Penicillum sp. i Aspergillus sp., uszkadza nerki, działa rakotwórczo
§ Trichocetyna (T-2 toxin)- grzyby z rodziny Furanium, najbardziej toksyczne mikotoksyny, działają rakotwórczo
§ Zearalenon- Fusarium, ma strukturę zbliżoną do estrogenu, działa na układ rozrodczy
§ Fumonizyny- produkowane przez Fusarium, występuje w ziarnie i produktach zbożowych, ma znaczenie weterynaryjne (masowe zatrucia świń i koni)
§ Cytrynin- Aspergillus sp., Penicillum, powoduje uszkodzenie nerek, działa rozkurczowo na naczynia krwionośne
Fitoncydyŕ lotne związku pochodzenia roślinnego, mają działanie bakteriobójcze, bakteriostatyczne, grzybobójcze
ŕ Nadają się do leczenia górnych dróg oddechowych drogą inhalacyjną i doustną (fitoncydy w olejkach rumiankowym, miętowym, lawendowym mają silne działanie)
ŕ Synergizm z antybiotykiem


Fitoncydy są produkowane przez:
o Czosnek- obniża poziom cholesterolu, ciśnienie krwi, zapobiega chorobom serca, zwalcza infekcje (głównie układu oddechowego), działa immunomodulująco, działa na bakterii Gram+ i Gram-
o Chrzan
o Cebula

Phytophthora infestans - grzyb z rodziny Oomycetes, tzw. „zaraza ziemniaczana”
- Niebezpieczny pasożyt ziemniaków i pomidorów
- Powoduje gnicie pędów
- Wytwarza mikotoksyny, które przechodzą do bulw (działają teratogennie, przede wszystkim na OUN)

W częściach zielonych ziemniaka jest alkaloid Solania który powoduje ciężkie zatrucia u ludzi ( ból głowy, wymioty, nudności, biegunki, krwawienia)

Entomophthora muscae- grzyb z klasy Zygomycola wywołuje epizoocję u much (w owadzie rozwija się w grzybnię, która powoduje śmierć) Mucha otoczona jest białym nalotem, z ciała wydostają się trzonki z konidiami, na skrzydle widać półprzezroczyste zarodniki

v Protekcjonistyczne
Mutualizm- np. u porostów, współżycie glonów (fikobiont) i grzybów (mikobiont)

POROSTY
to pionierzy życia, zasiedlają skrajnie ubogie siedliska
wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza
niektóre mają właściwości lecznicze:
· Tarczownica islandzka- w gruźlicy, nieżytach żołądka, chorobie wrzodowej
· Lichen pulmonarius- w chorobach płuc

Mutualizm występuje także między bakteriami Rhizobium i roślinami motylkowymi
Ż
· W formie glebowej- kształt pałeczkowaty (forma ta wnika do włośnika korzenia
· W formie bakterioidów- komórki rozgałęzione, do 10 razy większe, mają zdolność asymilacji azotu atmosferycznego

Zjawisko regeneracji
o Swoista interakcja między komórkami i tkankami u obrębie 1 organu
o Wśród zwierząt doskonałe regeneratory to bezkręgowce (wirki, stułbiopławy, pierścienice, raki)
o Ssaki mają bardzo małe możliwości regeneracyjne
o Regeneracja fizjologiczna(wymiana erytrocytów, komórek nabłonkowych, odrastanie włosów i paznokci)
o Regeneracja reparatywna (traumatyczna) regeneracja tkanki po uszkodzeniu, odtwarzanie utraconych narządów
i) Faza procesów doraźnych- zasklepianie rany, podział komórek nabłonka
ii) Faza odróżnicowania- napływ komórek wędrownych, totipote(ncyjnych?)
iii) Faza (regeneracji?)- odbudowa narządu

[ Dodano: 2006-12-17, 19:56 ]
Prelekcja do ćw. 4

Grzyby o znaczeniu medycznym
o Zygomycotina ŕ sprzężniaki
o Ascomycotaŕ workowce
o Basidiomycotaŕ podstawczaki

Chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt grzyby należą do wszystkich gromad; u żywiciela rozmnażają się bezpłciowo (tylko faza anamorficzna, bez fazy teleomorficznej)

Candida species
§ Dla całej rodziny charakterystyczne pseudostrzępki, okrągłe blastospory i chlamydospory (komórki przetrwalnikowe wytwarzane w warunkach głodowych)

Candida albicans
· Workowiec
· Kolonie kremowe, lśniące, gładkie, starsze kolonie pofałdowane
· Zarodniki (blastospory) w obecności surowice krwi tworzą krótkie pseudostrzępki- tzw. „germ tubes”
· Najczęstszy czynnik etiologiczny grzybic narządowych i uogólnionych

Candida tropicalis
· Workowiec
· Kolonie kremowe lub białe, lekko lśniące, nieco wypukły środek, gładkie, w miarę starzenia pofałdowane promieniście o postrzępionym brzegu
· Wykazują właściwości biochemiczne: asymilacja, fermentacja
· Na podłożu Christensena nie ma zdolności rozkładania ureazy (podłoże nie zmienia barwy z żółtej na różową)


Candida wywołuje:
q Grzybice skóry, paznokci, błon śluzowych, jamy ustnej
q Przewodu pokarmowego, narządów płciowych
q Ukł oddechowego, ukł moczowo-płciowego, gałko ocznej
q Mięśnia sercowego, opon mózgowych
q Mogą przebiegać z kandydemia (być przenoszone przez krew)

Rhodotorula rubra
· Podstawczak
· Kolonie czerwone/ różowe/ łososiowe, błyszczące, gładkie
· Komórki wegetatywne pączkujące, cylindryczne lub kuliste
· Syntetyzuje i magazynuje karoten
· Wywołuje grzybice narządowe i uogólnione
· Na skosie agarowym nie wrasta w podłoże

Geotrichum candidum
· Workowiec
· Kolonie białe/kremowe, gładkie, starsze pofałdowane (puszyste)
· Komórki wegetatywne tworzą blastospory i pseudostrzępki zawsze- strzępki prawdziwe i artospory (prostokątne)
· Geotrychoza: skóry, paznokci, przewodu pokarmowego, układu oddechowego, narządów płciowych

Secale cornutum (sporysz)
· W kłosach zbóż
· Przetrwalnik (ergot) workowca- buławinki czerwonej (Claviceps purpurea)
· Zawiera alkaloidy (pochodne kwasu lizergowego) porażające zakończenia nerwów współczulnych, pobudza do skurczu mięśnie gładkie macicy, obwodowe naczynia krwionośne
· W zatruciu pobudza OUN
o Alkaloidy peptydowe ŕ ergotamina, ergotoksyna
o Alkaloidy amidowe ŕ ergometryna

· Objawy zatrucia: bóle brzucha, wymioty, biegunka, zawroty i bóle głowy, zaburzenia oddechu, czucia i widzenia, drgawki, duszności
· Należy wywołać wymioty, podać węgiel aktywny, niezwłocznie zawieźć do szpitala
· Stosuje się jako składnik preparatów złożonych w położnictwie, ginekologii, migrenach, nerwicach wegetatywnych

Substancje toksyczne owocników grzybów to związki chemiczne o różnym mechanicznym działaniu:
§ Cytotoksycznym
§ Blokującym metabolizm alkoholu etylowego
§ Muskarynowym
§ Atropinopochodnym
§ Halucynogennym
§ Gastroenterotoksycznym

Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)
ŕ gładki żółtozielony lub oliwkowy kapelusz
ŕ białe blaszki
ŕ biały trzon
ŕduży, słabo prążkowany pierścień na trzonie
ŕ bulwiasta, zgrubiała nasada trzonu otoczona wysoką pochwą
ŕ zarodniki eliptyczne z wyrostkiem (apikulem), bezbarwne, o gładkiej powierzchni
ŕ występują :
o amatoksyny (termostabilne), uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, martwica wątroby i kanalików nerkowych, śmierć przy stężeniu 0,1mg/ kg masy ciała
o fallotoksyny- inhibitory enzymów wielu produktów metabolicznych, po spożyciu ok. 50g. grzyba następuje śmiertelne zatrucie
ŕ toksyny po czasie:
· 4-6 godz -wiążą się z komórką
· 8-40 godz nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka
· 3-4 dni uszkodzenia wątroby, żółtaczka, skaza krwotoczna, uszkodzenie nerek
ŕ należy wywołać wymioty, podać środek przeczyszczający, podać węgiel aktywny, zabezpieczyć wymiociny do badania mikologicznego
ŕleczenie: płukanie żołądka, uzupełnianie elektrolitów, podawanie glukozy i witaminy K



Agaricus campestris (pieczarka polna)
· blaszki różowe lub brązowe
· pierścień na trzonie
· brak pochwy u nasady trzonu
· zarodniki szeroko elipsoidalne, gładkie, grubościenne


Paxillus involutus (krowiak podwinięty, olszówka)
· zarodniki elipsoidalne, gładkie
· wysyp zarodników rdzawobrązowy

[ Dodano: 2006-12-17, 19:57 ]
Prelekcja do ćw. 5

Substancje toksyczne roślin:
· Alkaloidy - związki zawierające azot: kofeina, nikotyna, kolchicyna, solanina
· Glikozydy cyjanogenne - związki organiczne w gorzkich migdałach, nasionach brzoskwini, moreli, wiśni, śliwki
· Glikozydy nasercowe, np. naparstnic
· Olejki eteryczne
· Aminokwasy niebiałkowe
· Peptydy
· Białka, np. toksalbumina, rycyna z rącznika pospolitego (powoduje aglutynację i hemolizę krwinek), inhibitor trypsyny z soi, fitohemoaglutyniny roślin motylkowych
· Saponiny- obniżają napięcie powierzchniowe

Atropa belladonna (pokrzyk wilcza jagoda)

ŕ zawiera ciała czynne: alkaloidy, flawonoidy, garbniki
Ż
o L-hioscjanina
o Atropina (rozszerza źrenicę, stosowana w okulistyce w badaniu dna oka)
o Skopolanina
o Beladonina
ŕpowoduje rozkurcz mięśni gładkich, przyspieszenie akcji serca (trachykardia), pobudzenie OUN, pobudzenie psychoruchowe, rozszerzenie źrenic, suchość w ustach, konwulsje, drgawki, zaburzenia świadomości
ŕ dawka śmiertelna: 4 owoce -u dzieci 10 owoców - u dorosłych


Datura stramonium (bieluń dziędzierzawa)

ŕ ciała czynne: alkaloidy, flawonoidy, saporoniny (?)
ŕ ma dużo skopolaminy, która poraża OUN i obwodowe nerwy przywspółczulne
ŕ dawka śmiertelna: 15 nasion

Digitalis purpurea (naparstnica purpurowa)
Digitalis lanata (naparstnica wełnista)
NAPARSTNICA
§ Ciała czynne: glikozydy nasercowe (blokują pompę sodowo- potasową w błonie komórkowej, co prowadzi do zmian w potencjale jonowym i w efekcie do zaburzeń przewodzenia bodźca i zaburzeń rytmu)
§ Efekty:
o „+” inotropowe i tonotropowe (wzrost siły skurczów serca i napięcia mięśnia sercowego)
o „-” chronotropowe i dromotropowe (spadek częstości skurczów serca i pobudliwości)

zarażenie pierwotniakami:
q kontakt bezpośredni (rzęsistek, ameby, lamblia)
q żywiciel pośredni (przenosiciel biologiczny) (zarodźce, świdrowce)
q przenosiciel mechaniczny (lamblia)
q woda, żywność, powietrze (ameby, lamblia, cryptosporidium)


Cryptosporidium parvum
· kosmopolityczny pasożyt jelita cienkiego (także czasami układu. Oddechowego)
· niszczy erytrocyty, doprowadza do atrofii kosmków i przerostu krypt
· forma inwazyjna: oocysta- występuje w wodzie pitnej i powietrzu
· rezerwuarem jest człowiek i niektóre zwierzęta
· powoduje kryptosporydiozę- objawy zależą od stanu odporności żywiciela, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, podwyższona temperatura ciała
· zespół złego wchłaniania (ZZW), utrata masy ciała
· wykrywanie inwazji: badania kału, treści dwunastnicy, plwociny, materiału z bronchoskopii- preparaty barwione, testy imunologiczne
· badanie kału: oocysty jasnoróżowe do ciemnoczerwonych z ciemnymi ziarnistościami
· ma właściwości zarażające do 6 miesięcy, gotowanie wody nie niszczy oocyst
· powoduje inwazje środowiskowe z możliwością zarażenia: czł>czł czł>środ>czło zwierz>środ>czł


Trichomonas tenax (rzęsistek policzkowy)
· kosmopolityczny
· w jamie ustnej w postaci trozofitu
· nie wytwarza cyst
· powoduje rzęsistkowicę jamy ustnej- suchość, pieczenie, zapalenie języka, błony śluzowej, kieszonki (patologiczne?)
· większe prawdopodobieństwo zarażenia u osób ze zmianami błony śluzowej i chorobami przyzębia
· w preparacie bezpośrednim 0-9% NaCl, w utrwalonym barwnym Giemsy z zeskrobiny błony śluzowej oraz w hodowli np. na podłożu Simica po dodaniu popłuczyny jamy ustnej

Trypanosoma brucei gambiense (świdrowiec gambijski)
· postacie inwazyjne: trypomastigota
· przenosi mucha tse-tse
· wywołuje śpiączkę afrykańską (trypanosomonis)
· okres wylęgania choroby: 2-23 dni, rzadko 2 lata
· w miejscu ukłucia występuje grudkowaty odczyn zapalny lub wrzód
· I faza choroby: pierwotniaki w osoczu krwi i chłonce, napadowe dreszcze, temp 40°C, nudności, bóle głowy i stawów
· II faza: świdrowce w płynie mózgowo rdzeniowym, zaburzenia psychiczne

Entamoeba gingivalis (pełzak dziąsłowy)
· Kosmopolityczny
· Bytuje w jamie ustnej w postaci trofozoitu, nie wytwarza cyst
· Jądro z małym ekscentrycznym kariosomem i obwodową chromatyną na błonie jądrowej
· Cytoplazma półpłynna, ziarnista, z leukocytami
· Transmisja bezpośrednia czł-czł
· Nieudowodniona chorobotwórczość
· Niekiedy w treści ropni płuc

Prelekcja do ćw. 6

Fasciola hepatica ( motylica wątrobowa)

• Bytuje w wątrobie i drogach żółciowych

• Pierwsza przywra  opisanym całym cyklem rozwojowym

• Jajo:

      Gładka skorupka

      Brązowo żółte

      Posiada wieczko

      Wewnątrz zygota otoczona ziarnistymi komórkami żółtkowymi (funkcja ochronno-odżywcza)

• Metacerkaria

      Otorbiona (wydostaje się ze ślimaka - żywiciel pośredni)

      Forma inwazyjna ostatecznego żywiciela

      Otorbione mogą się przyczepiać do roślin lub swobodnie pływać w wodzie

• Zarażenie następuje przez spożycie nie gotowanych warzyw, picie nie przegotowanej wody

• Chorobotwórczość:

      fascjoloza - po spożyciu powyżej 10 000 metacerkarii, rzadko u ludzi, częściej u owiec, ostre zapalenie wątroby, najczęściej śmiertelne, przerwanie ciągłości torebki wątroby, zapalenie otrzewnej,

      przewlekłe - objawy dyspeptyczne, przerywana gorączka, żółtaczka (lokalizacja pasożyta w drogach żółciowych), hepatomegalia, niekiedy zarażenie ekotopowe (płuca, tkanka podskórna) (formy otorbione)

       

Diphyllobothum latum (bruzdogłowiec szeroki)

• pasożytuje w jelicie cienkim człowieka i ponad 30 gatunków ssaków żywiących się rybami

• występuje w zbiornikach wodnych Grenlandii, Finlandii, Islandii, Kanady, Alaski, Syberii,

• skoleks: spłaszczony grzbieto-brzusznie, kształtu podłużnie-owalnego, po obu stronach narządy czepne i bruzdy przyssawkowe o kształcie podłużnej szczeliny, proglotydy maciczne kształtu trapezowatego, wymiar poprzeczny większy niż podłużny,

• jaja owalne lub elipsoidalne z wieczkiem i guziczkiem

• dojrzały osobnik od 10 do 20 metrów

 

Schistosoma mansoni

• kraje Bliskiego Wschodu, Egipt, Azja

• pasożytuje w splotach żylnych jelita grubego

• jaja charakterystyczne, ze sztylecikiem z boku

• postacie inwazyjne: miracidium, cerkaria (rozdwojony ogonek - furkocerkria, postać inwazyjna żywiciela ostatecznego)

• wnikają do naczyń krwionośnych

• dymorfizm płciowy (samiec krótszy, szeroki)

 

Ancylostoma duodenale(tęgoryjec dwunastnicy)

• nicień

• rozmnażanie płciowe w organizmie człowieka

• odbywa migrację ze zmianą stanów rozwojowych

• pasożyt jelita cienkiego i dwunastnicy człowieka

• ma charakterystyczne 2 pary ząbków

• złożony cykl rozwojowy (część w środowisku zewnętrznym)

• ancylostomoza - może być wrodzona(łożysko, mleko matki)

• posiada torebkę gębowa

• dymorfizm płciowy (samica ma puste ciało, u samca na końcu torebka kopulacyjna, u samicy jej brak)

 

Enterobius vermicularis (owsik ludzki)

• kosmopolityczny pasożyt jelita grubgo człowieka

• transmisja zarażenia człowiek - środowisko - człowiek, człowiek - człowiek,

• znane inwazje rodzinne

• w przypadku enterobiozy mało skuteczne badanie koproskopowe

• metoda NIH lub Grahama (wykrywanie jaj) lub wymaz wokółodbytniczy

• jaja przezroczyste, owalne, asymetryczne, lekko spłaszczone z jednej strony, przez  3 - warstwowa skorupkę przeświecają młode zarodniki

• pierwszym żywicielem jest człowiek

• u dorosłych z niedokrwistością niemożliwe zarażenie

 

Loa loa

• mikrofilarie formą inwazyjną

• występują we krwi człowieka

• przenoszone przez owady (samica ślepaków)

mikrofilarie mogą się przemieszczać

[ Dodano: 2006-12-17, 19:58 ]
Prelekcja do ćw. 7

Zwierzęta trujące
Toksyny- znajduje się w różnych częściach ciała i w sposób bierny (po spożyciu zwierzęcia) przedostaje się do danego organizmu powodując zatrucie; np. niektóre płazy, ryby, mięczaki
Zwierzęta jadowite
Trucizny- znajdują się w specjalnie przystosowanych organach, są przekazywane w sposób aktywny, np. niektóre skorupiaki, owady, gady

Leiurus (skorpion)
· W krajach klimatu gorącego
· Pajęczak wolno żyjący
· Aktywny tylko w sezonie letnim
· Prowadzi nocny tryb życia
· Jego jad zawiera: neurotoksyny- gwałtowna reakcja ogólnoustrojowa bez uprzednich reakcji miejscowych; w ciągu 24-48 godzin śmierć z powodu niewydolności krążenia lub oddychania, głównie u dzieci


Pediculus humanus (wesz ludzka)
o Żywi się krwią; pobiera ją w dzień i w nocy
o Może przeżyć poza człowiekiem nie dłużej niż kilka dni
o Owad synantropijny, kosmopolityczny
o Dwie odmiany: wesz odzieżowa (Pediculus humanus corporis)i wesz głowowa(Pediculus humanus capitis) ŕ nieznaczne różnice morfologiczne (zmienność przystosowawcza)
o Jaja- gnidy przytwierdzone do włosa wydzieliną gruczołu cementowego
o Przenosi:
§ Dur epidemiczny (szczepionkę na tę chorobę opracował Polak, Weigl)
§ Gorączka okopowa
§ Dur powrotny

Pthirus pubis (wesz łonowa)
o Owad dorosły żyje na człowieku 3 tygodnie
o Poza człowiekiem - 12-24 godziny
o Gry występuje na rzęsach powoduje zapalenie spojówek i brzegów powiek, u dzieci utrudnia otwieranie powiek
o Nie transmituje zarazków

Anopheles macullipennis (komar widliszek)
q Tylko samice pobierają krew
q Kłuje o zmierzchu, w nocy i o świcie
q Latem wewnątrz pomieszczeń, wygłodniałe samice mogą atakować wiosną w dzień na wolnym powietrzu
q Rozmnażają się w zbiornikach naturalnych z dobrze natlenioną wodą stojącą
q W klimacie umiarkowanym 3-4 pokolenia w roku
q Ślina zawiera składniki drażniące, wywołuje odczyny alergiczne
q Przenosi pierwotniaki Plasmodium wywołujące malarię

Culex pipiens (komar kłujący)
· Europa, Azja, Afryka, Ameryka Pn
· W Polsce najliczniej na wsi, pod miastem
· Polimorficzny samica żywi się krwią
· Samice kłują w sierpniu i na początku września; zimą tylko w ogrzewanych pomieszczeniach
· Ślina wywołuje świąd, stany zapalne skóry
· Przenosi ornitozy i wirusy neurotropowe z ptaków na ludzi

Calliphora vicina (plujka)
v Kosmopolityczna
v Około 1cm
v Larwy zanieczyszczają wydalinami produkty spożywcze, np. mięso
v Imago wysysa ropę i krew z ran zwierząt i ludzi
v Szerzenie chorób infekcyjnych, pasożytniczych (tasiemczyce, glistnice), chorób wywoływanych przez pierwotniaki
v Larwy wykrywane w ranach, ropiejących wrzodach skórnych

Pulex irritians (pchła ludzka)
§ Dojrzałe osobniki są kosmopolityczne
§ Samce i samice krwiopijne
§ Ukłucia dokuczliwe
§ Odczyny alergiczne
§ Przenosi: dur endemiczny, dżumę, tularemię
§ Żywiciel pośredni Dipylidium caninum, Hymenolepsis nana, Hymenolepsis diminuta


Sacrophaga haemorrhoidalis (ścierwica)
· Kosmopolityczny
· Duży owad: 10-15 mm
· Jajożyworodny
· Odwłok w postaci szachownicy
· Pasożyt przygodny
· Muszyca jelita u ludzi i zwierząt
· Larwy w padlinie i kale ludzkim

Apis mellifera (pszczoła miodna) i Vespula vulgaris (osa zwyczajna)
§ Żądłówki
§ W populacji ok. 2% osobników jest nadwrażliwa ŕ wstrząs anafilaktyczny, prowadzi do śmierci
§ Śmiertelna liczba użądleń pszczoły: ok. 245mg = 500 użądleń (dla dzieci 20 mg = 40 użądleń)
§ Jad zawiera: ŕtoksoalbuminy
ŕkwas mrówkowy
ŕhistamina
ŕacetylocholina
ŕenzymy: hialuronidaza (odpowiada za rozprzestrzenianie się jadu w organizmie)
§ Niebezpieczne użądlenia w okolicy głowy i szyi (skutki działania na OUN)
§ W okolicy krtani i gardła (obrzęk, uduszenie)
§ Użądlenia bolesne, powodujące miejscowy obrzęk
§ Reakcje alergiczne

Vespula vulgaris
- Agresywna
- W znacznej liczebności
- Niebezpieczna dla człowieka
- Gniazda z plastrów „kartonu” (z przeżutego drewna, między którym są przestrzenie powietrzne)
- Gniazda na ziemi, w miejscach osłoniętych (pod okapami dachów), nieosłonięte (na gałęziach drzew)

Vespa crabro (szerszeń)
§ Królowa 25-35 mm
§ Samce 21-23 mm
§ Robotnice 17-24 mm
§ Roślinożerny
§ Nie agresywny, nie skłonny do ataku, jeśli nie jest niepokojony
§ Gniazdo z masy papierowej w dziuplach, norach, miejscach osłoniętych (np. pod okapami dachów)

Bufo bufo (ropucha szara)
q Największy płaz w Polsce
q Jego jad zawiera: ŕ bufoteniny (aminy biogenne o właściwościach nasennych)
ŕ bufogeniny (np. bufotalina) (budową i działaniem zbliżone do roślinnych glikozydów nasercowych)

Vipera berus (żmija zygzakowata)
v Jedyny jadowity wąż występujący w Polsce
v Zwierzę nocne, ale żeruje w dzień i w nocy
v Jad zawiera: ŕhemoragina- uszkadza ściany naczyń krwionośnych; krwawienie z nosa, krwiomocz, wynaczynienie krwi
ŕhemolizyna- rozpad erytrocytów; niedokrwistość, żółtaczka
ŕneurotoksyna- poraża układ nerwowy; zawroty głowy, nudności, wymioty
ŕhialuronidaza- enzym trawiący polimer kwasu hialuronowego, głównego składnika istoty podstawowej tkanki łącznej; ułatwia rozprzestrzenianie się jadu
v 100-175mg powoduje śmierć (pokąsanie małego dziecka może być groźniejsze)
v pierwsza pomoc:
- ułożyć wygodnie pokąsanego
- założyć elastyczną opaskę nad ukąszeniem (aby zahamować odpływ krwi żylnej z ukąszenia)
- unieruchomić kończynę (zmniejszyć wchłanianie się jadu)
- podać serum antiviperum i przewieźć do szpitala

W przenoszeniu (transmisji) pasożyta uczestniczą m.in. przenosiciele
Przenosiciel biologiczny- organizm przenoszący zarazki lub pasożyty na inny organizm; zwykle żywiciel pośredni pasożyta; w organizmie przenosiciela pasożyt przechodzi pewną część cyklu rozwojowego i wzrasta liczebność jego populacji

Przenosiciel czynny= wektor - wprowadza postacie inwazyjne do innego żywiciela przy ssaniu jego krwi (np. widliszek dla Plasmodium)

Przenosiciel bierny- organizm zawierający zarazki lub postacie inwazyjne pasożyta zjadane przez innych żywicieli lub zawierające innych żywicieli przez mechaniczne przenoszenie patogenów

Przenosiciel mechaniczny- organizm przenoszący zarazki lub formy dyspersyjne pasożytów do drugiego organizmu, ale nie jest to związane z cyklem rozwojowym pasożyta (np. mucha domowa dla pierwotniaków i helmintów)

Choroba transmisyjna- choroba pasożytnicza przenoszona przez stawonogi krwiopijne będące rezerwuarem pasożyta i wektorami patogenów wywołujących tę chorobę; stawonogi te to samice owadów, które mają narząd gębowy kłująco- ssący (umożliwia to pobranie krwi samicy niezbędnej do złożenia jaj), np. malaria, trypanosomoza, filariozy
Istotne znaczenie ma ograniczanie transmisji pasożyta (np. dzięki biologii molekularnej i inżynierii genetycznej)
Znaczenie mają transgeniczne samice komarów, które mogą przerwać transmisję z chorego człowieka na zdrowego
Do zmniejszenia populacji krwiopijnych stosuje się np. grzyby pasożytnicze, pierwotniaki, niektóre nicienie itd.

[ Dodano: 2006-12-17, 19:58 ]
Prekelcja do ćw. 8

HYDROSFERA
Dz. U. Nr 203 poz. 1718 - norma w sprawie wymagań jakości wody

Wymagania dotyczące fizykochemicznych jakości wody do spożywiania przez ludzi:
· Wskaźniki fizyczne: mętność,
barwa,
pH,
przewodność,
smak,
zapach
· Wskaźniki chemiczne:
Substancje nieorganiczne (24)
Substancje organiczne (15)
Uboczne produkty dezynfekcji (11)
Radionuklidy (2)

Wymagania mikrobiologiczne
v (w 100 ml nie mogą występować)
o Escherichia coli i grupy coli typu kałowego (termotolerancyjne)
o Bakterie grupy coli (jedynie sporadycznie, nie w kolejnych próbach, do 5% próbek w ciągu całego roku)
o Enterokoki (paciorkowce kałowe)
o Clostridia redukujące siarczyny (badane w wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych)
v Określenie ogólnej liczby bakterii w 1ml badanej wody (w 37°C po 24h i w 22°C po 72h)

Norma określa też minimalną częstość pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia w zależności od objętości rozprowadzanej lub zaopatrywanej z badanego ujścia

Barwa wody
ŕ Rzeczywista- wywołana zawartością soli
ŕ Pozorna- wywołana zawartością zawiesin organicznych
porównuje się ją ze skalą wzorcową

Mętność
Zdolność absorbowania promieni świetlnych
Zależy od ilości zawiesiny koloidalnej pcodzenia mineralnego i organicznego

Stężenie jonów wodorowych (pH)
Kwaśne: pH<7 Zasadowe pH>7
Do spożycia dla ludzi nadaje się woda o pH od 6,5 do 9,5

Przewodność wody
Ogólna mineralizacja wody
Zakres wartości dla wody do spożycia: G= 2500[ mS | cm w 20°C] (mikrosimensów na cm dł)

Smak
Zależy od:
- Ilości rozpuszczonych soli i gazów
- Ilości substancji koloidalnych
- Temperatury wody (w zimnej trudniej wyczuwalny)
- Wrażliwości smakowej badającego
Do 2002 roku wyróżniano 4 rodzaje smaków: słony, gorzki, alkaliczny i kwaśny w 6-stopniowej skali intensywności smaku w temp. 18-20°C
Aktualnie: akceptowalny, nieakceptowalny

Zapach wody
Do 2002 roku wyróżniano: roślinny, gnilny (zbutwiały, pleśni, siarkowodowu), specyficzny (chloru, fenolu, fekaliów)
6-cio stopniowa skala na zimno i gorąco
teraz: akceptowalny, nieakceptowalny

Twardość
o Obecność soli Ca i Mg
o Węglanowa (przemijająca) i niewęglanowa (nieprzemijająca)
o W wodach pitnych przeważą twardość węglaowa
o Korelacja ujemna między stopniem twardości wody a zapadalnością na choroby układu sercowo- naczyniowego

Obecność mikroorganizmów w wodzie pitnej ma wpływ na stan zdrowia ludzi:
§ Brak Cr - większe występowanie cukrzycy
§ Nadmiar chromu- uczulenia, nowotwory
§ Brak jodu (Poniżej 10mg/ dm³) - powstawanie wola
§ Niedobór fluoru - próchnica
§ Nadmiar fluoru- fluoroza zębów, zmiany zwyrodnieniowe krwi

Wskaźniki dla śródlądowych wód powierzchownych
˘ temperatura,
˘ pH
˘ BZT5 - biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (określane w wodzie po 5 dniach inkubacji)
§ wyższe dla wód zanieczyszczonych (przewaga procesów gnilnych)
˘ CHZTMn - chemiczne zapotrzebowanie na tlen (określane przy pomocy nieorganicznych utleniaczy)
˘ Bi indeks biologiczny
(metoda hydrobiologiczna określenia zanieczyszczenia na podstawie obecności różnych mikroorganizmów w 1ml wody
Bi=2P/R+K
P - ilość producentów
R - ilość reducentów
K - ilośc konsumentów
niskie w wodach zanieczyszczonych (mało producentów dużo organizmów odpowiedzialnych za procesy gnilne)

˘ miano coli
objętość wody na którą przypada jedna pałeczka okrężnicy(E. coli ) lub pałeczka bakterii jelitowych(Citrobacter/ Enterobacter)
[im wyższe miano tym woda czystsza]
˘ wskaźnik coli (ilość drobnoustrojów występującyh w 100 ml wody)

klasy czystości wód
I klasa -
§ wody o bardzo dobrej jakości, soełniają wymagania dla wód powierzchniowych do zaopatrzania ludności do spożycia
§ w przypdku ich uzdatniania stosuje się metody katogorii A1
§ wartości wskaźników wody nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne

II klasa
§ spełnia normy dla większości wskaźników wymaganych dla wód powierzchniowych
§ w uzdatnianiu właściwa kategoria A2
§ warkości biologiczne wskazują niewielki wpływ oddziaływać antropogenicznych

III klasa
§ wody zadowalającej jakości
§ uzdatniane metodą A2
§ wartoście biologicznych wskaźników jakości wykazują umiarkowany wpływ oddziaływać antropogenicznych

IV klasa
§ wody niezadowalającej jakości
§ spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych do spożycia metodą uzdatniania A3
§ wykazują zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach

V klasa
§ nie spełniają wymagać dla wód do spożycia
§ wartości biologicznych wskaźników wykazuje duże wpływy oddziaływać antropogenicznych
§ zanik znacznej części populacji biologicznych


kategorie wody pitnej
kategoria A1 woda wymaga podstawowego uzdaniania fizycznego, w szczególności filtracji i dezynfekcji

kategoria A2 uzdatnianie fizyczne i chemiczne: utlenianie wstępne, koagulacja, flokulacja, dekantacja, filtracja, dezynfekcja (chlorowanie końcowe)

kategoria A3 wysokosprawne uzdatnianie: utlenianie wstępne, koagulacja, flokulacja, dekantacja, filtracja, adsorbcja na węglu aktywnym, dezynfekcja (ozonowanie, chlorowanie końcowe)


Monitoring diagnostyczny
a) raz na miesiąc w odniesieniu do wskaźników fizycznych, tlenowych, biogennych, zasolenia, mikrobiologicznych
b) raz na kwartał - wskaźniki biologiczne, metale, metale ciężkie
c) raz na rok - zanieczyszczenia przemysłowe, wskaźniki biologiczne
WODY KATAROBOWE = WODY CZYSTE
WODY SAPROBOWE = WODY ZANIECZYSZCZONE

Wody polisaprobowe
v warunki anareobowe
v brak producentów (Bi= 0,00 do 0,80)
v zródło tlenu- dyfuzja z powietrza
v najliczniejsi destruenci- baterie heterotroficzne
v BZT5 = 10 do 100 mg tlenu na litr
v Mała różnorodność organizmów, ale ich masowe występowanie
v Wskaźnik tubifex sp., pierścienice

Wody mezosaprobowe
v Średniozanieczyszczone
v Warunki anareobowe lub areobowe,zależne od strefy (α jeszcze procesy gnilne ; β już procesy mineralizacji i nitryfikacji)
v Bi = 0,81 do 4,5
v BZT5 = 3 do 10 mg tlenu na litr
v Ryby karpiowate, rośliny kwiatowe, duża różnorodność gatunkowa
v Wskaźniki: pijawka lekarska (Hiruda medicinalis)¸ Galba sp.

Wody oligosaprobowe
v Warunki areobowe
v Równowaga konsumenci- producenci- reducenci
v Bi> 4,5
v BZT5= od 0 do 3 mg tlenu na litr(zakończenie procesów rozkładu)

v Duża różnorodność gatunków, mała biomasa populacji
v Gammarus sp., Spongilla sp

Strefa katarobowa
v Wysokogórskie potoki, źródła, strumienie
v Wody silnie natlenowane
v Bardzo mała biomasa ogranizmów i złe warunki pokarmowe - wody oligotroficzne
v Salmo fontinalis - łosoś

Wody transsaprobowe
v toksyczne ścieki
v brak żywych organizmów

[ Dodano: 2006-12-17, 19:58 ]
Prelekcja do ćw. 9

AEROSFERA
Obejmuje najniższą warstwę atmosfery
v Troposferę do wysokości 6-17 km (6-8 km nad biegunami, ok. 17 km nad równikiem)
v Część stratosfery (do ok. 22 km)

Obecna składniki organiczne i nieorganiczne

Zanieczyszczenie aerosfery
Wszystkie składniki nie występujące w powietrzu czystym oraz te, których stężenia przekraczają normę
q Zanieczyszczenia stałe (pyły)
Działają na organizm ludzki drażniąco, toksycznie, zwłókniająco, alergizująco, karcynogennie
q Szkodliwość zależy od:
- Wielkości ziaren (pyły o średnicy poniżej 50 μm przenikają do pęcherzyków płucnych powodując m.in. pylicę płuc)
- Składu chemicznego
- Stężenia
- Zawartości metali toksycznych (Pb, Cu, Zn, Ni)
- Izotopów promieniotwórczych
- Współistnienia zanieczyszczeń gazowych

PYLICE PŁUC
· Przewlekłe choroby układu oddechowego wywołane wdychaniem wolnych pyłów nieorganicznych z gromadzeniem się pyłu i określoną reakcją na jego obecność
· 90% pylic rozpoznawanych po 40 roku życia
· Czas ekspozycji poprzedzający ujawnianie się choroby wynosi powyżej 20 lat
· Metodą klinicznego rozpoznania jest badanie radiologiczne

Pylica kolagenowa
o Wywołuje ją działanie pyłów o właściwościach zwłókniających
o Prowadzi do trwałego uszkodzenia pęcherzyków płucnych z rozwojem włóknienia kolagenowego
o np. pylice krzemowe (pył krzemionki), azbestowe, talkowe, aluminiowe (wolne drobiny glinu)
Pylice niekolagenowe
o Wywołane działaniem pyłów obojętnych o słabym działaniu zwłókniającym
o Charakteryzuje się nieznacznym rozwojem włóknień lub nacieków komórkowych, bez naruszenia pęcherzyków płucnych
o np. barytoza (siarczek baru), starmoza (tlenki cyny), syderoza (tlenek żelaza)

PYLICA WĘGLOWA
§ Ogniskowe włóknienie płuc
§ Przez wdychanie pyłu kopalnianego ( mieszanka pyłu węglowego, krzemionki i in.)
§ Decydujące znaczenie chorobotwórcze ma zawartość krzemionki w pyle węglowym (2-4%)
§ Po kilkunastu latach pracy w kopalni
§ Skrócenie oddechu, przewlekły kaszel, duszności
§ Stadia choroby (widoczne na zdjęciu radiologicznym):
I. rozlany, małe przejaśnienia
II. małe jasne pola
III. rozlane masywne przejaśnienia zlewające się w górnych i środkowych polach płuc

PYLICA AZBESTOWA (azbestoza)
§ Wdychanie wolnych włókien azbestu
§ śródmiąższowe włóknienie płuc (wokół włókien azbestu tworzą się guzki i blizny, dochodzi wówczas do trwałego zniszczenia struktury pęcherzyków)
§ ryzyko wzrasta wraz we wzrostem dawki i czasu narażenia
§ azbest może powodować nowotwory złośliwe: krtani, płuc, oskrzeli, opłucnej, otrzewnej (międzybłoniak- mesothelioma), zmiany skórne (brodawki azbestowe)
§ średni czas rozwoju choroby to 15 lat
§ nowotwory ujawniają się po ekspozycji około 20 lat
§ WHO uznało azbest za trzecią najbardziej szkodliwą substancję
§ W Polsce od 1999 zakaz stosowania azbestu

Mikroflora płuc ŕ stanowią ją saprobiotyczne bakterie z rodzaju Micrococcus, Bacillus, Sarcina

Zanieczyszczenia biologiczne
v Wirusy
v Bakterie chorobotwórcze i saprobiotyczne
v Zarodniki grzybów mikroskopowych Aspergillus sp., Penicillum sp., Alternaria sp.
v Pyłki roślinne
v Alergeny i toksyny roślinne i zwierzęce

Choroby układu oddechowego wywołane pyłami organicznymi:
z Byssinoza (bawełnica)
z Suberoza (korkowica)
z „płuco farmera”
z katar sienny (pyłkowica)

Byssinoza
Ř osoby narażone na pył bawełny, lnu, konopi
Ř w pyle są endotoksyny
Ř Gram- ujemne pałeczki atakują makrofagi płuc, które wydzielają liczne substancje powodujące skurcz oskrzeli, duszność, kaszel
Ř Szczególnie po niedzielnej przerwie w pracy (tzw. „gorączka poniedziałkowa”, „kaszel tkaczy”)

Suberoza
Ř U osób wrażliwych na pył z kory dębu korkowego
Ř Typ nadwrażliwości na inhalowany wilgotny pył kory dębu korkowego zawierający zarodniki grzybów z rodzaju Penicillium


Katar sienny (pyłkowica)
Ř Spowodowany przez pyłki traw
Ř Alergiczny nieżyt nosa

„płuco farmera”
Ř Reakcja na pył ze spleśniałych surowców roślinnych zawierający zarodniki grzybów Alternaria sp., Rhizopus sp., Penicillium sp.
Ř Objawy: duszność w okresie ekspozycji, kaszel z dużą ilością śluzowej plwociny, ból w klatce piersiowej

SKŁADOWISKA ODPADÓW
y Deponowane na składowiskach odpady powodują skażenie powietrza:
· Wirusami
· Bakteriami: Escherichia coli, Enteobacter sp., Streptococcus sp., Actinomyces, Salmonella
· Pleśniami lotnymi: Aspergillusm Penicillium sp., Fusarium sp.,
· Substancjami lotnymi z odpadów powstałych podczas rozkładu lub spalenia (np. dioksyny)

ANALIZA MIKTOBIOLOGICZNA POWIETRZA
Metoda sedymentacji Kocha
· Płytkę Petriego z podłożem agarowym wystawia się na 30 minut w badanym pomieszczeniu i po 24 h inkubacji w 37˚C wyznacza się ilość wyrosłych kolonii

Wskaźnik biologicznego zanieczyszczenia powietrza w 1m³ powietrza

A= 530 · a / r² a- liczba kolonii na płytce
r- powierzchnia płytki (r=4,5)


Ocena mikrobiologiczna powietrza w środowisku szpitalnym (w kierunku wykrywania gronkowca złocistego Staphykococcus aureus)
a) Metoda swobodnej sedymentacji
W 5 różnych miejscach na otwartej przestrzeni rozstawia się płytki Petriego (agar z krwią) na 30 minut ekspozycji. Potem 48 godzin inkubuje się w temp 37˚C i liczy się wyrosłe kolonie oraz przeprowadza identyfikację
Liczbę wyrosłych kolonii w 1 m³ powietrza oblicza się ze wzoru: X= —————
x- liczba drobnoustrojów w 1 m³ powietrza
a- liczba kolonii na płytce
p- powierzchnia płytki
t- czas ekspozycji płytki

b) Metoda zderzeniowa
Płytki z podłożem umieszcza się wewnątrz aparatu i pobiera próbki powietrza wg zaleceń producenta
Liczbę drobnoustrojów w 1 m³ określa się za pomocą tablic dołączonych przez producenta

[ Dodano: 2006-12-17, 19:59 ]
Prelekcja do ćw. 10

LITOSFERA
Ř Zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej
Ř Miąższość około 80- 150 km

Gleba
· Wierzchnia warstwa litosfery
· Zwietrzała warstwa skorupy ziemskiej (do 2m miąższości)
· Wraz z żyjącymi w niej organizmami
· Formowana w procesach glebotwórczych
· Siedlisko roślin i zwierząt (procesy mineralizacji- azotany, fosforany, szczawiany)
· Zbiornik retencyjny wód opadowych
· Humifikacja- tworzenie próchnicy;
· Endofor- organizmy podejmujące ten proces humifikacji
· Skład objętościowy gleby:
- 45% składniki mineralne
- 5% materia organiczna
- 25% powietrze
- 25% woda
· pierwiastki budujące glebę: Ca, Mg, Na, K, Si, C, P, Fe, H
· mikroelementy: Co, I, F
· ilość makro i mikroelementów zróżnicowana w różnych glebach
· w Polsce na całym obszarze występuje umiarkowany niedobór jodu, z wyjątkiem pasa nadmorskiego

ZANIECZYSZCZENIA GLEBY
OŁÓW
głównym źródłem skażenia środowiska jest benzyna samochodowa
też: przemysł garbarski, papierniczy, poligraficzny, hutniczy
arsenian ołowiu- kiedyś stosowany jako środek ochrony roślin
z powierzchniowej warstwy gleby kompleksowe jony PbOH , Pb(OH) pobierane przez rośliny i odkładane w bulwach ziemniaka, liściach szpinaku, korzeniach marchwi
skutki (człowiek): uszkodzenie szpiku kostnego (zaburzenia układu krwiotwórczego),skrócenie życia krwinek czerwonych, białaczka, zatrucia (ołowica), rąbek ołowiczy na dziąsłach, uszkodzenie wątroby, uszkodzenie ObUN (u dorosłych), uszkodzenie OśUN (u dzieci),
długo po zakończeniu narażenia (utajenie nawet 10-30 lat) uszkodzenie i niewydolność nerek
skutki (roślina): ciemne zabarwienie liści, więdnięcie, skrócenie korzeni, zaburzenie fotosyntezy i gospodarki wodnej

KADM
źrodło: emisje przemysłowe (huty Zn, Pb, Cu), ścieki komunalne i galwanizerskie, nawozy posforowe (apatyty)
łatwo pobierany z gleb kwaśnych, bioakumulacja w korzeniach i liściach (buraki, marchew, sałata, szpinak, ogórki)
działanie teratogenne, rakotwórcze, embriotoksyczne,
przwlekłe narażenie: anemia, nadciśnienie, niedobory Fe, Cu, Zn, zwyrodnienie stawów,
magazynowany w
- nerkach (uszkodzenie syntezy witaminy D3 [osteomalacja])
- trzustce
- jelitach
- narządach gruczołowych
- wątrobie
- płucach
stężenie w łożysku wielokrotnie wyższe jak we krwi matki i płodu
wpływ na płód- nieprawidłowości w rozwoju psychofizycznym dziecka
wady: wodogłowie, przepuklina mózgowa, niedorozwój kości

pierwiastki promieniotwórcze
z opadów promieniotwórczych
działanie rakotwórcze, mutagenne, teratogenne
90Sr - konkurencyjny do Ca, wbudowuje się w tkankę kostną, dostaje się ze skażonym mlekiem krów (T ½= 28 lat)
137Cs - w tkankę mięśniową (T ½= 30 lat)
działanie zależne od czasu jaki upłynął od skażenia do wydalenia przez organizm

AZOTANY
efekt działania człowieka (nadmierne nawożenie pól)
skutki (środ.): zanieczyszczenia wód powierzchniowych, zakwity, eutrofizacja,
wpływ na wegetację roślin: ciemnozielone gąbczaste liście, opóźnione dojrzewanie
skutki (człowiek): methemoglobinemia, nadciśnienie, prekursory karcynogennych i mutagennych nitrozoamin

Prelekcja do ćw. 11

Homeostaza- zdolność organizmu do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego mimo wielokierunkowych zmian w otaczającym środowisku. Mechanizmami homeostazy jest sprzężenie zwrotne dodatnie i ujemne

Utrzymanie stałego pH

Układy buforujące- odpowiedzialne za utrzymanie stałości pH w ogranizmie cżłowieka

Bufor	Odsetek udziału w układzie buforu krwi
Wodorowęglany	70
Hemoglobina	21
Albuminy osocza krwi	6
Fosforany	3

Główny układ buforu krwi i płynów pozakomórkowych:

Układ (HCO ): węglan pozostaje w organizmie w równowadze z CO

Acydoza (kwaśnica)

• Zbyt dużo CO lub zbyt mało HCO

• Nadmiar protonów lub upośledzenie ich wydalania

• Metabolizm tkankowy, wysiłek fizyczny, ketoza w cukrzycy powodują wykwarzanie kwasów

• Niedotlenienie (przy zapaleniu płuc) utrudnia usuwanie CO

Alkaloza (zasadowica)

• Zbyt dużo HCO lub malo CO

• Hyperwentylacja może obniżyć zawartość CO

• Wymioty usuwają kwas żołądkowy i powodują wzrost zasadowych wodorowęglanów

• Występuje rzadziej niż acydoza

• Ph krwi regulowane jest głównie wskutek pracy płuc i nerek

• W procesach metabolicznych organizmu wytwarzane są duże ilości CO (ok. 14 moli na dzień)

• Prawie cąły CO jest usuwany w postaci gazu przez płuca

• Obliżenie pH krwi stymuluje oddychanie- usuwanie CO

• Podwyższenie pH zmniejsza wentylację płuc

• Obniżenie stężenia jonów HCO w osoczu powoduje występowanie jonów H w moczu w postaci H , NH , H PO

• Jony HCO mogą być resorbowane, wytwarzane i usuwane w nerkach

Skład krwi a zawartość komórek ciała

Wymiana substancji odżywczych, produktów przemiany materii i jonów między komórkami, płynem komórkowym i krwią (przez naczynia włosowate) następuje wskutek dyfuzji

Regulacja stężenia glukozy we krwi

• cukrzyca do rozważenia jeśli:

• dwa wyniki na czczo (po 8 h) wynoszą 126 mg/dl lub wyższe

• jeśli dwa wyniki po obciążeniu 75 g glukozy po 2 h wyniosły 200 mg/dl lub wyżej

• dwa przypadkowe badania stężenia glukozy we krwi (o dowolnej porze dnia, niezależnie od spożytego posiłku) wyniosły 200 mg/dl lub wyżej

• stężenie glukozy w krwi na czczo
  mg/dl
  60 - 99 prawidłowa glikemia
  100 - 125 stan przedcukrzycowy
  > 126 cukrzyca

• Doustny test tolerancji glukozy (po obciążeniu 75 g glukozy)
  mg/dl
  < 139 prawidłowa glikemia
  140 - 199 podwyższony/ stan przedcukrzycowy
  > 200 cukrzyca

Ocena sprawności układu regulacji stabilnego (działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego)

• Określenie szybkości działania układu regulującego

• Określenie największego odchylenia wielkości regulowanej od normalnego poziomu równowagi

• Zbadanie czasu powrotu wielkości regulowanej do normy po wybiciu układu ze stanu równowagi

Testy wysiłkowe- próby czynnościowe sprawności układu krążęnia

• O charakterze statycznym

• O charakterze dynamicznym bez możliwości oznaczania maksymalnego zużycia tlenu: próby Ruffiera i Mastera

• Dynamiczne z zastosowaniem bezpośrednich i pośrednih metod oznaczania maksymalnego zużycia tlenu

• To próba czynnościowa, a nie obciążeniowa

• wysiłek fizyczny

• wzrost tętna, ciśnienia skurczowego, ilości krwi wyrzucanej przez serce

• wzrost przepływu krwi przez serce, mięśnie i skórę

• zwiększenie wytwarzania CO₂ i H⁺

• szybsze i głębsze oddechy dostarczające większe ilości tlenu

• niedostatek tlenu może powodować wytwarzanie kwasu mlekowego, który przechodzi do krwi

• dodatnie sprzężenia zwrotne

• w procesie trawienia

• w procesie krzepnięcia krwi

• wzmocnienie pobudzenia neuronów mózgu

• komórka Traubego

• struktura utworzona przez żelazocjanek potasowy imitująca organizm żywy

• układ regulacji z dodatnim sprzężeniem zwrotnym

• po wyczerpaniu rozpad układu

---