PODSTAWY TEORII POLITYKI

1. POLITOLOGIA (przemieszane z moimi)

Politolog nie posiada emocji politycznych, dlatego nie wchodzi na scenę polityczną. Musi znać kategorie teorii politycznych, żeby merytorycznie ocenia polityków i wydarzenia polityczne.

Nauki polityczne a nauki społeczne:

Politologia =	Metodologia
subdyscypliny	nauki społeczne, z których pochodzą
Historia polityki	historia
Historia myśli politycznej	historia
Socjologia polityki	socjologia
Psychologia polityki	psychologia
Prawo konstytucyjne	Nauki prawa
Geografia polityczna	Geografia społeczna
Historia doktryn prawnych i politycznych	Geografia społeczna
Socjalizacja polityczna (praktycznie nie istnieje)	Pedagogika polityczna
Polityka gospodarcza	makroekonomia
Filozofia polityki	filozofia
Etnografia antropologiczna	Antropologia polityczna
Etyka życia publicznego i etyka polityczna	etyka
Komunikacja polityczna	Komunikacja społeczna
Teoria języka politycznego (nowomoda)	językoznawstwo
Nauka o decyzjach politycznych	prakseologia
Teorie polityki
Teorie stosunków międzynarodowych
Teorie partii i systemów partyjnych
Teorie państwa
Nauka o strukturach siłowych

Nauka o polityce jest najstarszą z nauk społecznych.

Od kiedy istnieją nauki politologiczne? Teoretycznie od Arystotelesa („Polityka”), ale w rzeczywistości od czasów Marksa i Engelsa. Innym wyznacznikiem może być moment spisywania nauki, co datuje się na okres po II wojnie światowej.

Marks Webber → polityka XVIII / XIX

politologia zajmuje się władzą

politologia na początku drugiej połowy XX wieku miała pełnić funkcję „lampy” pomagając utrzymywać pozycję rządzącym, prowadzić propagandę ich władzy

politycy wykorzystują naukowców do „oświetlania” drogi i do pomocy we wstawaniu (gdy polityk upadnie)

po marcu '68 wprowadzono podstawę nauk politycznych, żeby przekazywać jak „nie pyskować” głowom państwa, jak się im NIE sprzeciwiać

sierpień '80 politologia podziemna i akademicka - na światowym poziomie...

Politologia nie ma pewnych granic

Subdyscypliny politologiczne:

• medioznawstwo i komunikacja medialna

• stosunki międzynarodowe

• wiedza o kraju, regionoznawstwo

2. POLITYKA

Pojęcie polityki jest bardzo różnie definiowane. Rozmaite definicje mają albo charakter potoczny, albo archaiczny. Człowiek polityczny w świecie staropolskim, to ten, który potrafił umiejętnie się zachować. Polityczność polegała na umiejętnym zachowaniu się.

Nicollo Machiavelli definiuje w Księciu politykę jako sztukę rządzenia. Traktował rządzenie jako zestaw prostych mechanizmów. Mówił, że łatwiejsze do zniesienia przez synów jest zabicie ojca niż zabranie ojcowizny.

W XVII wieku polityka była związana z czymś ściśle związanym z państwem.

Polityka to nie działalność państwa, przynajmniej nie tylko, to nie tylko sztuka rządzenia państwem. Nie ma prostej definicji polityki. Mamy do czynienia z kategorią wieloznaczną, rozmytą, rozmaicie interpretowaną w zależności od świadomości społecznej, systemu politycznego i innych czynników. Co to jest polityka?

1. Definicja strukturalistyczna (podmiotowa) - Odpowiedź na pytanie, kto może działać politycznie (definicja poprzez aktorów). Nie każdy aktor indywidualny, czy grupowy jest aktorem politycznym. Kiedy mamy do czynienia z aktorem politycznym? Wtedy, kiedy mamy do czynienia z wielkimi grupami społecznymi, które istnieją na scenie politycznej poprzez swoje reprezentacje, struktury organizacyjne, aktorów, którzy reprezentują swoje grupy. Polityka to ogół relacji zachodzących między wielkimi grupami społecznymi i ich reprezentacjami. Wielką grupą społeczną jest naród, społeczeństwo, grupa społeczno-kulturowa, klasa, stan społeczny. Definicją wielkiej grupy społecznej nie jest jednoznaczna. Ważne jest odróżnienie między politycznością, a znaczeniem politycznym.

2. Definicja funkcjonalistyczna (przedmiotowa). Kiedy mamy do czynienia z aktywnością polityczną? Co to znaczy działać politycznie, jakie są jego granice? Co jest przedmiotem działań politycznych? Chodzi generalnie o dobra publiczne, które mają charakter dóbr rzadkich, które nie są powszechnie dostępne, są szczególnie cenne dla wszystkich, które są możliwe do osiągnięcia poprzez zbiorowy, zorganizowany wysiłek. Manipulowanie dobrami publicznymi - ochrona, dystrybucja i kreacja dóbr publicznych. Dobrem publicznym jest na przykład bezpieczeństwo życia, własności, zdrowia. Jeżeli mamy zapewnione te dobra, to czujemy się dobrze. Dobrami publicznymi są również prawo do edukacji, prawo do dóbr kulturalnych itd. Nie ma stałego katalogu dóbr publicznych - zwęża się albo rozszerza. Polityczność nie polega tylko na odpowiednim rozdziale dóbr publicznych, ale także na ich kreowaniu.

Coraz bardziej zamazuje się różnica między politycznością, a niepolitycznością. Jeszcze niedawno politykę utożsamiano wyłącznie z państwem. Natomiast teraz jesteśmy członkami UE, polityka prowadzona jest na szczeblu samorządowym, istnieją grupy nacisku takie jak NGO's. Granice polityczności zaczynają się coraz bardziej zamazywać. Dawniej wchodzenie w rolę polityczną było bardzo ciężkie, dzisiaj jest bardzo łatwe, ale równie szybko można z niej wypaść. Definicja polityki w związku z tym staje się jeszcze trudniejsza do ustalenia. Ciężko określić, jakie działanie jest działaniem politycznym.

---------------------------------moje-------------------------------------------------

dawniej Politea - społeczność obywateli, wspólnota miejska. Mieszanka demokracji i arystokracji - taki ustrój ma być polityczny

Poglądy na politykę:

• Polis - państwo-miasto, wspólnota obywateli - za czasów:Arystotelesa
  Polityka (sztuka rządzenia Polis, której celem jest dobro wspólne):

• sztuka rządzenia państwem

• dobro wspólne jest celem

• wartość teologiczna

• polityka - sztuka rządzenia na poddanymi, sztuka utrzymywania się przy władzy - Machiavelli

• 
  klasyka nauczania społecznego - rozsądna troska o dobro wspólne (wzięte od Arystotelesa)
  ma pomagać w osiąganiu celu, nie za wszelką cenę i nie tak żeby to było nieskuteczne

• liberałowie - umiejętność godzenia sprzecznych interesów indywidualnych po to, żeby realizować wspólne cele

• socjaldemokraci - polityka powinna dążyć do realizacji wartości:

• wolność

• równość

• sprawiedliwość
  ///od ograniczenia słowa, własności, od biedy, od wyzysku, od głosu...

każdy nurt myślenia ma własną teorię polityczności. Możemy tylko wykryć kto jakie ma poglądy

Pojęcia polityki; politologia funkcjonuje wokół 5 podstawowych szkół myślenia:

• definicja kratyczna (esencjonalna?)- polityka to wszystkie działania, które wiążą się z dążeniem do władzy, lub do wywierania wpływu na władców czy to między państwami czy w obrębie państwa, w obrębie ludzie, którzy to państwo to tworzą
  od Kratos - władza - wiąże bezpośrednio politykę z władzą państwową (gł. anarchiści, którzy robili wszystko, łącznie z zrzucaniem bomb...)

• dr hab. Sabkowski - orientacja formalno-prawna - taka, której działalność to działanie instytucji państwowej, aparatu państwowego (takich tworów), które wiąże się z państwem

• Dahl - podejście behawioralne - takie, w którym największe są relacje między bytami społecznymi, wtedy polityczny jest każdy układ stosunku społecznego, w którym występuje wyraźna obecność władzy, wpływu, kontroli, autorytetu
  dominacja i podporządkowanie → powtarzalna relacja organizacyjna (10 raz ulegamy partii, idziemy na wybory)
  instytucja społeczna =/= organizacyjna
  istotą polityki jest relacja dominacji i podporządkowania

• funkcjonalna - funkcje systemu społecznego - poprzez rozwiązywanie konfliktów
  ten system społeczny żeby istnieć musi minimalizować zagrożenia (dzięki temu wciąż stabilny)
  dopóki system spełnia swoje funkcje ma zdolność do działania (jak nie - przestaje istnieć)
  polityczne jest spełnianie funkcji przez system społeczny

• racjonalna - sposób podejmowania decyzji w ramach procesu sprawowania władzy i gry o władzę
  dążymy do władzy i podejmujemy szereg decyzji, które pomogą ten cel osiągnąć
  podejmowanie racjonalnych decyzji
  słaby polityk nie podejmuje racjonalnych decyzji
  racjonalne decyzje zwiększają szansę polityczną
  badamy racjonalność polityczną
  

dodatkowo:

• stanowisko post-behawioralne - typowe dla społeczeństwa konsumpcyjnego - dążenie do zmniejszenia, lub usuwania ograniczeń w zaspokojeniu potrzeb ludzi

• strukturalne -

• konfliktowe

• harmonijne

• sfera polityczna → dominacja → podporządkowanie → równoprawne

• polityka to relacje między wielkimi grupami społecznymi oraz ich reprezentantami

← równoprawność

jeśli nie ma reprezentacji to inni oddziaływają na nią (tą grupę) ale ona nie może oddziaływać

← podporządkowanie

• postkratyczna(?) - nie dotyczy już tylko państwa ale też całej władzy politycznej

• postpolityczność - już klasycznej polityki nie ma. Nie ma granicy między politycznością a nie-politycznością (to zależy od kontekstu ~ cały świat się ciągle zmienia)

------------------------------------------------koniec moich--------------------------------------------

3. WŁADZA POLITYCZNA - MIĘDZY PRZYWÓDZTWEM, A WŁADZĄ ABSOLUTNĄ

Relacja władzy jest relacją między żywymi osobami, pewien rodzaj relacji społecznej. Hierarchia społeczna - stratyfikacja społeczna - polega na statusie społecznym, czyli miejscem w hierarchii społecznej. Materialne wyznaczniki statusu społecznego to te, dzięki którym rozpoznajemy kto jakie miejsce w hierarchii społecznej zajmuje. Dawniej można było rozpoznać patrząc na ubiór - dziś trzeba posłużyć się innymi metodami. Wyznacznikami są - gdzie mieszkamy?, jaki mamy samochód?, ile zarabiamy? itd. Istnieje twarde określenie podane przez Maxa Webera: władza jest to możność decydowania przez A o tym, co będzie robił B niezależnie od swojej woli. Władza to możliwość stosowania przymusu niezależnie od swojej woli. Stefan Czarnowski (socjolog okresu międzywojennego) powiedział tak: władza kończy się tam, gdzie zaczyna się przymus. Zastosowanie przymusu oznacza, że relacja władcza przez osobę poddaną nie jest akceptowana. Przymus jednostkowy wobec osoby, która nie akceptuje relacji władczej nie ma charakteru powrotu do tej relacji - ma to być przykładem odstraszającym, pouczającym dla innych. Jeżeli mamy do czynienia ze zbiorowym wypowiedzeniem władzy, nie pomoże przymus. Władza to potencjalny przymus - nie chodzi o to, żeby go zastosować, ale aby umiejętnie posługiwać się groźbą przymusu.

Pełnimy pewne role społeczne i w ramach w tych ról wchodzimy w relacje o charakterze władzy albo podporządkowania. Relację władczą można definiować to, co jest związane z rolą społeczną, która jest rozumiana jako normatywnie przyznany zakres praw i obowiązków do swobodnego korzystania przez jednostkę. Mamy: największą podmiotową potencjalną rolę społeczną, mniejszą podmiotową realną rolę społeczną, oraz najmniejszą podmiotową minimalna rolę społeczną. Symetryczny stosunek między rolami społecznymi polega na tym, że w jego ramach my nie wpływamy na zakres podmiotowości danej roli społecznej, my możemy je tylko chwilowo modyfikować. Asymetryczny stosunek społeczny to taki, w którym wykorzystuje się swoją przewagę, na rzecz realizacji własnych celów, poprzez ustalanie granic podmiotowości potencjalnej i minimalnej i wtedy mamy do czynienia z relacją władczą - takim stosunkiem jest właśnie władza. Władza to możność kształtowania granic podmiotowości potencjalnej i minimalnej danej roli społecznej - to, co powoduje, że mamy do czynienia z relacją władczą. Podmiot władczy decyduje o tym, kto może pełnić daną rolę społeczną, a kto nie (kogo wytrącić z danej roli), decyduje o zakresie podmiotowości danej roli społecznej, może ja zawężać (uprzedmiatawia) i rozszerzać (upodmiotawia).

Normatywne rozmiary władzy to kompetencje przedmiotowe (te, które dotyczą danej dziedziny), podmiotowe (te, które dotyczą ludzi w rolach społecznych) i temporalne (czasowe). Może być niezdefiniowany, albo ostro zdefiniowany. Realne rozmiary władzy, to takie, które dotyczą rozmiarów psychologicznych, czyli gotowości podporządkowania, im większa gotowość do podporządkowania, tym większy zakres władzy. Materialne rozmiary władzy to środki komunikacji, przy pomocy których władza (przedstawiciele) porozumiewają się z podporządkowanymi (chodzi również o rodzaj języka), środki techniczne, środki finansowe (zasoby władzy). Materialne rozmiary władzy muszą być porównywalne z normatywnymi i realnymi rozmiarami władzy.

Różnica między władzą, a wpływem.

1. Decydentem jest podmiot władczy, w przypadku wpływu podmiot, który ulega wpływowi. Podmiot władczy wydaje decyzje.

2. Władza jest relacją zawsze normowaną społecznie (zawsze mamy do czynienia z normami, np. obyczajowymi, etycznymi, prawnymi), wpływ nie jest normowany.

3. Władza ma charakter zawsze świadomy (jeżeli nie jesteśmy świadomi, to władza nam to uświadomi), wpływ jest często nieświadomy (chociaż może być, ale wcale nie musi).

Władza polityczna to możność ochrony, dystrybucji i kreacji dóbr publicznych. Władza to możność dominacji lub hegemoni między wielkimi grupami społecznymi i ich reprezentacjami.

Istnieje wyraźne rozróżnienie między władzą absolutną, a przywódczą. Władza absolutna to ta, która w żadnym stopniu nie uznaje interesów, potrzeb i pragnień osób podporządkowanych. Władza przywódcza całkowicie akceptuje, realizuje interesy, dążenia i pragnienia osób podporządkowanych. Odróżniamy dwa rodzaje władzy przywódczej (według Davida Eastona):

• Transakcyjna. W zamian za poparcie polityczne obiecuje zrealizować dane zadania, a później to realizuje. Nieustanne przekonywanie do siebie wyborców, którzy w zamian za poparcie mają wyraźne rzeczy do zrealizowania.

• Transformacyjna. Podnoszenie na wyższy poziom (np. etyczny, samoświadomości) potrzeb.

-----------------------------------------------------moje--------------------------------------------

1. 
   orientacja kratocentryczna - (kratos - władza) - polityka jako nauka o władzy. Pojęcie władzy jest czymś co dotyczy relacji między ludźmi, ale również zależności między zwierzętami. Jest rodzajem stosunków społecznych. Ma charakter relatywny (a nie ontologiczny). Władza nie jest bytem, jest relacją społeczną.

2. Klasyczna definicja władzy (M.Webber) - to rzeczywista zdolność wywoływania zamierzonych rezultatów działań u B dzięki woli wyrażonej przez A. (i to niezależnie od zastosowanych środków). A → oddziałuje na→ B to B ← robi to co chce ← A
   Taki typ relacji, gdzie B niezależny od własnej woli, wykonuje to co chce A. A i B są podmiotami, bytami społecznymi.
   By sprawować władzę trzeba być bytem zorganizowanym. Trzeba być podmiotem by sprawować wadzę. B może nie być podmiotem, tylko przedmiotem. Przedmiot nie może sprawować władzy.

3. Rola przemocy / przymusu - czy jest skutecznym środkiem sprawowania władzy?
   „tam gdzie jest przymus kończy się władza” - cytat
   czy groźba zastosowania przymusu może być skuteczniejsza?
   Czy każdy rodzaj przymusu prowokuje te same konsekwencje?
   Im częściej stosuje się przymus, tym efektywność coraz bardziej się zmniejsza. Przymus przestaje być instrumentem władczym.

4. Jűrgen Habermas -

5. stratyfikacja społeczna - gł. dlatego że funkcje wypełniane mają różną wartość itp. hierarchia, podporządkowanie się strukturze społecznej.

6. Władza jest następstwem sposobu organizowania się społeczności. Sposób niesymetryczny, wzajemny, jednostronny. To asymetryczny stosunek społeczny.

7. Podmiotowość społeczna - normatywnie przyznanie danemu bytowi uprawnień do swobodnego działania w dany sposób, w określonym zakresie we własnym imieniu i ze skutkiem dla siebie.

• 3 rodzaje podmiotowości

• 
  potencjalna - maksymalny zakres praw i obowiązków, jest wyznaczana normatywnie i przyzwalana przez społeczeństwo (P)

• minimalna - taka, poniżej której, danej roli społecznej już się nie wykonuje (M)

• realna - to ta, która jest realizowana przez dany byt społeczny. To co rzeczywiście jest robione (R)

• proces upodmiotowienia - rozszerzanie zakresu podmiotowości potencjalnej

• proces uprzedmiotowienia - proces zawężania przedmiotowości potencjalnej (ale nie przestaje być podmiotem)

• stosunek społeczny - symetryczny - jeśli jego relacja jest niezależna od przedmiotowości społecznej (np. klient - sprzedawca)

• stosunek społeczny - asymetryczny - kiedy realizujące go podmioty posiadają nierówny stopień przedmiotowości właśnie w tej dziedzinie. Jest relatywna (nie ma charakteru stałego, ani uniwersalnego, może podlegać zmianą, nie jest stała)

• władza - asymetryczny stosunek społeczny - umożliwia osiąganie celów jednego podmiotu poprzez kształtowanie podmiotowości drugiego podmiotu

• podmiot władczy podejmuje decyzje / uprzedmiotowiony podejmuje decyzję czy ma się poddać jego władzy

• władza jest normatywnie określona / wpływ nie jest normowany społecznie

• relacja władcza ma zawsze charakter świadomy / wpływ może ale nie musi być uświadomiony

• 
  normy społeczne to nie tylko prawo ale też normy społeczne, religijne, obyczaje, wew. obyczaje funkcjonowania w danej grupie

• dwa kryteria rozmiarów władzy

• normatywne - wynikają z konieczności przestrzegania norm społecznych

• kompetencje przedmiotowe - dot. danej dziedziny życia społecznego (w jakim zakresie podmiot władczy może podejmować decyzje)

• kompetencje podmiotowe - dot. podmiotów zobowiązanych do posłuszeństwa decyzją władczą (może być zdefiniowane terytorialnie)

• kompetencje temporalne - dotyczą czasu (władca dożywotni / władca

• realne

• psychologiczne - dot. stopnia gotowości do posłuszeństwa (im. większa gotowość, tym większa władza wertykalna)

• materialne - wynikają z posiadania tzw. zasobów władczych. Są one zróżnicowane.

• środki komunikacji

• środki kontroli i przymusu (fotoradary, kamery, itd.)

• materialne środki potrzebne do podejmowania decyzji władczych - wydawanie decyzji, wdrażanie w życie, kontrola wykonywania

• możliwość dysponowania cudzego budżetu

• relacje władcze są typowe dla wszystkich grup społecznych, dla wszystkich

• szczególnym typem władzy jest władza polityczna

• polega na tym, że reguluje przedmiot, którym są dobra publiczne:
  wartości, cele, które:

• są za takowe uważane,

• są produktem zbiorowego organizmu)

• w hierarchii wartości zajmują najważniejsze miejsca (bezpieczeństwo, wolność „do” i „od”, potrzeby wyższe)

• władza (polityczna) to taka która dokonuje kreowania, ochrony i dystrybucji dóbr publicznych poprzez uprzedmiotowienie lub upodmiotowienie bytów społecznych

• normy polityczne, na których opiera się władza polityczna

• reguły gry politycznej - jakie wymagania stawiamy kandydatom

• procedury uzyskiwania władzy politycznej

• sposoby jej tracenia

• reguły rządzenia - w jaki sposób jest uporządkowana kultura władcza

• zasady wykonywania decyzji władczych

• zasady pozyskiwania środków na realizowanie decyzji władczych

• regulują relację podmiotów stosunków politycznych - dot. sytuacji osób władczych, osób podporządkowanych wobec siebie

• normy imperialne - ustanawiają uprawnienia władcze decydentów

• określają rodzaj asymetrii stosunków władczych

• normy obywatelskie - regulują uprawnienia rządzących

• określają rozmiar asymetrii

• normy społeczne - regulują sposoby i zakres współpracy między rządzącymi i rządzonymi

• określają rozmiar symetrii (współzależności)

--------------------------------------------------koniec moich---------------------------------------------

4. LEGITYMACJA I LEGITYMIZACJA WŁADZY

Pojęcie legitymizacja pochodzi od łacińskiego czasownika legitimere. Najczęściej legitymacja oznacza prawomocność, a legitymizacja to uprawomocnienie. Według W. Sokoła legitymacja może być definiowana jako pewien stan już istniejący, natomiast legitymizacja albo uprawomocnianie to proces wiodący do legitymacji. Proces trwa ten cały czas. Występuje również zjawisko delegitymizacji i relegitymizacji. Często legitymacja i legitymizacja przenikają się, bo trudno rozróżnić stan od procesu.

Najbardziej znaną teorią legitymizacji jest koncepcja autorstwa Maxa Webera. Dla niego pojęcie legitimaat ma znaczenie bardzo istotne. Weber traktował prawomocność jako podstawowy problem socjologiczny i politologiczny. Mówił między innymi legitymowanym użyciu siły, w którym siła jest akceptowalna i popierana. Nie jest wtedy czymś wywołującym reakcję oporu. Weber wyróżnił 3 czynniki, które powodują że panowanie jest legitymowane:

1. Kwestie afektywne - czyli uczuciowe oddanie.

2. Aspekt racjonalno - aksjologiczny - wiara w to, że relacja władcza służy do realizacji wartości etycznych oraz jest potrzebna, bo chroni pewne dobra.

3. Kwestia interesów - oczekiwanie na zaspokojenie określonych potrzeb.

Weber podał trzy idealne typy panowania (czysty typ - kategoria analityczna, nie rzeczywista):

1. Panowanie tradycyjne - opiera się na wierze w prawomocność tych elit rządzących, które panują od zawsze. Władza jest dla tych, którzy dziedziczą daną pozycję społeczną. Ogromną rolę odgrywają obyczaje, które w stopniu niezmiennym musza być zachowywane. One nie są prawem, lecz ius czyli prawo niespisane, tradycyjne (przeciwieństwem jest lex czyli prawo pozytywne).

2. Panowanie charyzmatyczne - takie, które opiera się na umiejętnościach, talentach, wyjątkowy przywódca. Przywódca musi udowodnić, że posiada te talenty poprzez magiczne mocy, objawienia, rycerskie czyny. Wiara w nadzwyczajne umiejętności przywódcze. Zawierzamy często wszystko przywódcy. Zapotrzebowanie na przywódców wzrasta w czasie kryzysu społecznego i politycznego. Po tym pierwszym okresie sprawowania władzy, ta charyzma zaczyna się rutynizować. Zaczyna się przeradzać w strukturę formalną.

3. Panowanie legalne - lex jest pojęciem najważniejszym. Musimy się podporządkować osobom sprawującym władzę. Prawo nami rządzi.

Koncepcja legitymizacji Davida Eastona: (podstawowym czynnik który powoduje, ze społeczeństwa cały czas trwają w stanie napięcia, wynika z ciągłej potrzeby zaspokajania dóbr)

1. Prawomocność ideologiczna - miłość, solidaryzm, wartości do których odwołuje się władza. Akceptacja dla głównych zasad. Elita jest prawomocna, bo akceptuje te wartości, które my akceptujemy

2. Strukturalna - stosunki pomiędzy elitami rządzącymi i społeczeństwem. Przekonanie o charakterze przestrzegania norm prawnych, religijnych, społecznych, obyczajowych. Te normy są praworządne. Według tych norm wszyscy funkcjonują. Zastosowanie sankcji i kontroli grupy społecznej. Wtedy kiedy elity przestrzegają norm to wtedy ich rządy traktowane są jako prawomocne.

3. Legitymizacja personalna - osobisty stosunek do osób pełniących role władcze. Mamy do czynienia z legitymacją personalną.

David Beetham stworzył koncepcję poziomów legitymacji:

1. Poziom reguł - zbiór zasad

2. Poziom usprawiedliwień reguł - jak jest usensawiamy

3. Poziom zachowań - czynne przyzwolenie na relacje władcze

Legitymacja nie jest jedynym sposobem na zapewnienie sobie stałej władzy. D. Held wyróżnia czynniki stabilizujące system polityczny:

1. Przymus lub groźba jego zaakceptowania

2. Tradycja, ustalony od wieków porządek rzeczy.

3. Apatia - przywalanie na relacje władcze, dlatego że nie mamy ochoty aktywnie się im przeciwstawić. Nie ma się możliwości działania. Nie mamy ochoty działań.

4. Pragmatyczne przyzwolenie

5. Instrumentalna akceptacja

6. Normatywna zgoda

Idealna normatywna zgoda oznacza, że jednostki mogą swobodnie wyrażać swoje zdanie, mogą decydować o swoich zachowaniach. Upodmiotowione w części społeczeństwo.

Legitymacja to jeden z wielu czynników stabilizujących system władzy.

Przejawy delegitymizacji:

1. Bierny opór

2. Wycofywanie

3. Czynny opór

4. Zbrojny opór

---------------------------------------------------------moje-----------------------------


(brak początku)

zob. Wojciech Sokół

legitymizacja polityczna

David Held (politolog)

Czynniki ulegania władzy

1. przymus - opóźnia jego zastosowanie

2. tradycja - silne oddziaływanie - uczucie zobowiązania

3. apatia - godzenie się z losem - niechęć do podejmowania działań, bezsilność

4. pragmatyczne przyzwolenie - brak sprzeciwu

5. instrumentalna akceptacja - coś za coś, ale materialnego

6. normatywna zgoda

7. idealnie normatywna zgoda - całkowita zgoda

(6 i 7 - typowe dla legitymizacji)

(brak tej części)

• de-legitymizacja - od legitymowanego do stanu bez uprawomocnienia

• re-legitymizacja - proces ponownego odzyskiwania legitymizacji (W. Cimoszewicz, J. Buzek)

zawsze jest to tylko definicja ideologiczna

Marks Webber - (50% szans przy pytaniu, że wymyślił cokolwiek)

• Warunek I - prawomocny porządek społeczny występuje gdy część społeczna, w tym elita władzy, uznaje go za wzorowy, słuszny do zobowiązywania, by był traktowany jako naturalny

• Warunek II - inne grupy społeczne nie są zinterpretowane w ramach innej alternatywy, za bardziej wzorową, obowiązującą, lepszą (nie neguje innej wizji porządku społecznego)

prawomocny system, ład społeczny - nie istnieje wyobrażenie, że może istnieć coś innego

Lipset:

legitymizacja to wysyłki podejmowane w celu wywołania opinii, że istniejące instytucje polityczne, są najbardziej odpowiednie dla społeczeństwa

Jurgen Harermas

prawomocność oznacza że istnieje dobre argumentowanie przemawiające za roszczeniami porządku politycznego by został on uznany za słuszny i sprawiedliwy

Legitymizacja (skrót) - coś przez co traktujemy system społeczny za dobry

Webber - 5 rodzajów rozumienia legitymizacji:

• roszczenie do władzy

• akceptacja roszczenia do władzy

• uzasadnienie dla istniejących form panowania politycznego

• obietnice (obojętnie czy realne czy pozorne)

• samo uzasadnienie grup rządzących, ich pozycji i uprzywilejowania

////jak będziemy odpowiadać co to legitymizacja - ważne by napisać, powiedzieć „Legitymizację rozumiem tak, a nie inaczej...” - bo jest wiele teorii legitymizacji

Na treść legitymizacji składają się głównie:

1. argumenty - geneza władzy, skąd ta relacja pochodzi

• władza pochodzi od niepodważalnego autorytetu (Bóg)

• pochodzi z nażycie zawartej umowy
  (władza kontr-aktualna - tylko sprawdzamy czy umowa jest należycie zawarta)

• 
  cechy władzy (argumenty):

• zbieżność z naturalnym biegiem władzy (ktoś musi rządzić)

• odwieczność

• obowiązujące normy

• bez-alternatywność

• elity władzy kierują się wzniosłymi i szlachetnymi ideałami

• wartość intelektualne i integracyjne władzy

• przewaga aktualnej elity władzy nad poprzednią

• sukcesy osiągnięte przez elitę władzy

• argumenty dotyczące przyszłości (wizja dobrego systemu, władców, perspektywa na przyszłość)

• sukcesy w realizacji celów społecznych

• tożsamość władców i grup społecznych

• rodzaje legitymizacji władzy (ze względu na argumenty?)

• normatywna (legalna)

• ideologiczna

• historyczna

• moralna

• partycypacyjna (uczestnicząca)

• wyborcza

• funkcjonalna (wynik z realizacji celów)

• technokratyczna

• geopolityczna (z przekonania, że jesteśmy wielkim mocarstwem)

• działania - dotyczą sprawności systemu
  + działania w sferze sterowania opinią publiczną:

• skuteczne tworzenie i korzystanie z jej perswazji i przekonywania (opinii publicznej)

• rozbudowa środków masowego przekazu

• podejmowanie różnych zabiegów zmierzających do ograniczenia wpływów, środków przeciwności

• procedury - legitymizacja jest procesem przestrzegania procedur

• koncepcja racjonalnej wartości - zakłada możliwość uzgodnienia wartości społecznych, szczególnych cech. Prawo jest legitymizowane gdy integruje się do systemu te wartości, które są zracjonalizowane. Teoria opiera się na wartościach podzielanych

• koncepcja ewolucji prawa - legitymizacja prawa jako następstwo ewolucji, wtedy gdy pojawia się poważna zmiana związana z ewolucją społeczną

• koncepcja społeczna dyskursu legitymizacji (Jurgen Harermas) - w ramach swobodnej ekspresji i wymiany poglądów - akceptować reguły, nadawać im walor legitymizowanych. Społeczna, publiczna, swobodna debata, na której mówi się o tym, co jest dla nas cenne i akceptowane

4. symbole (tj. poprzednie punkty) - służą do podtrzymywania systemu społecznego, relacji społecznych, legitymizacji istniejącego systemu. Symbole łączą się bardzo często z rytuałami.

• rytuały przejścia lub inna immatrykulacja, otrzęsiny, ślub, pogrzeb itp. (pogrzeb jako przejście bezpowrotne)

• rytuały rocznicowe (np. 11 listopada)

• sacrum - komu należy oddawać cześć, a komu nie, o kim zapomnieć

• profanum - symbole oswajają nam świat przez nie określany świat jako coś zrozumiałego

• symbole - domy, ulice, pomniki i wszystko, czemu można nadać znaczenie o charakterze niepragmatycznym

W. Sokół - legitymizacja:

• konkretna - jednorazowa akceptacja

• ogólna - mamy do czynienia z zestawianiem przekonań, działań dotyczących systemu politycznego jako całości

Elementarną teorią legitymizacji jest ta Marksa Webbera:

• tradycyjne

• charyzmatyczne - z osobowościowych cech lidera politycznego ulega zawsze rutynizacji

• legalne /proceduralne




David Easton - prawomocność

• ideologiczna - opierająca się na wartościach, normach

• strukturalna - opierająca się na przekonaniu praworządności norm

• personalna - akceptacja osób sprawujących rolę władców (ze względu na cechy osobowości władców i wyglądowe)

David Beetham - 3 wymiary legitymizacji władzy

• … - zgoda z ustalonymi regułami

• przekonań - obie strony relacji władczych są przekonane o słuszności relacji władczej

• przejawy akceptacji - czynne przyzwolenie

------------------------------------------------koniec moich-------------------------------------------

5. PODMIOTOWOŚĆ I REPREZENTACJA POLITYCZNA

Podmiotowość polityczna to zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji politycznych. To zdolność do samodzielnego wykonywania danej roli społecznej. Wszystkie zachowania ludzkie można przedstawić pomiędzy dwoma typami idealnymi (upodmiotowionym i uprzedmiotowionym - reifikacja). Nie ma w pełni upodmiotowionej roli, tak jak nie ma w pełni uprzedmiotowionej roli.

WIELKA GRUPA SPOŁECZNA

ROLA POLITYCZNA

ORGANIZACJA POLITYCZNA

Organizacja polityczna kreuje role polityczne, reprezentuje wielką grupę społeczną. Wielka grupa społeczna determinuje istnienie organizacji politycznej, decyduje o jej istnieniu. Organizacja polityczna powinna dbać o interesy wielkiej grupy społecznej, czasami przesądza o jej istnieniu. Organizacja polityczna determinuje powstanie ról politycznych, nie ma ról politycznych poza organizacjami politycznymi. Organizacja polityczna wytwarza wiele ról politycznych, organizacja polityczna jest formą skupiającą wiązkę ról politycznych. Role polityczne mogą determinować istnienie organizacji politycznej. Sposób wykonywania roli politycznej może przesądzić o istnieniu organizacji politycznej. Wielka grupa społeczna to podmiot ostateczny, organizacja polityczna to podmiot pośredni, człowiek pełniący rolę w danej organizacji to podmiot bezpośredni. Podmiot bezpośredni to ten, który podejmuje decyzje, podmiot pośredni tworzy strukturę, formę, kształt dla możliwości funkcjonowania podmiotu bezpośredniego, podmiot ostateczny nieodwołalnie rozstrzyga o kluczowych kwestiach, od których nie ma odwołania. Suwerenem politycznym jest wielka grupa społeczna - podmiot ostateczny - pod warunkiem, że jest upodmiotowiona. Rolę suwerena w społeczeństwie zamkniętym pełni aparat władzy reprezentowany przez urzędników państwowych, funkcjonariuszy państwowych, biurokrację. Niezależnie od systemu politycznego, wielka grupa społeczna rozstrzyga ostatecznie; jako podmiot władczy - posiadanie stanowiska władczego lub hegemonicznego.

Wielka grupa społeczna to podmiot interesu, czyli artykułowanych, uświadomionych potrzeb, pragnień, dążeń politycznych, wspólnych dla całej grupy społecznej. Organizacja polityczna to podmiot działań politycznych, natomiast role polityczne to podmiot decyzji politycznej. Suwerenność polityczna nie jest tożsama z suwerennością państwową.

Reprezentacja polityczna to zdolność do artykułowania (przedstawiania), agregowania (zestawiania, porządkowania, uogólniania) i realizowania (urzeczywistnianie) interesów politycznych. Jest to taki stan, w którym konieczne jest nie tylko wyrażanie, porządkowanie ale i urzeczywistnienia interesów wielkiej grupy społecznej. Jeśli wielka grupa społeczna nie jest upodmiotowiona to naturalnym stanem jest reprezentacja naturalna, która wynika z pełnionych ról społecznych, niezależnie od woli. Reprezentant literacki to ten, który wyraża, artykułuje interesy danej grupy społecznej. Reprezentant ideologiczny to taki, który potrafi agregować interesy, a więc doprowadzać do sytuacji, w której pojedyncze żądania przekształcą się w jeden program, w jedno uzasadnienie aksjologiczne. Pojawia się na poziomie upodmiotowionych grup społecznych. Żelazne prawo oligarchizacji elit - według włoskiego socjologa Vilfredo Pareto proces ten polega na nieuchronnym, wyraźnym wyodrębnieniem się interesów reprezentantów od reprezentowanych. Jest to alienacja polityczna. Poziom między reprezentacją polityczną, a alienacją polityczną - im więcej podejmuje się decyzji, tym większe ryzyko popełnienia błędnych decyzji, podejmując decyzję trzeba się liczyć z pominięciem jakiegoś segmentu grupy społecznej - dystrybucja dóbr rzadkich. To powoduje, że następuje spadek reprezentatywności. W strukturach państw totalitarnych nie ma alternacji. Struktury demokratyczne tworzą taką sytuację, w której małe są szanse na wybuch gwałtownego przewrotu. Struktury bezalternacyjne wywołują sytuacje wybuchu, przewrotu, rewolucji.

--------------------------moje-----------------------------------------------


Podmiotowość politycznajest antynomią przedmiotowości

Mirosław Karwat - podmiotowość polityczna to zdolność do samodzielnego, racjonalnego, celowego i skutecznego działania politycznego.

• Racjonalny - eliminujemy wszelkie ryzyku, uzyskujemy pewność dzięki której uzyskujemy efekty zgodne z założeniami

• skuteczny - niemożliwym jest przewidzenie konsekwencji swoich czynów


zdolność do samodzielnego działania, celowego (o char. teologicznym)

def. uprzedmiotowienia - niezdolność do działania samodzielnego i celowego.

3 rodzaje aktorów politycznych

• grupa społeczna

• jej struktura organizacyjna (struktura polityczna powoduje powstawanie ról; im większa struktura tym więcej ról)

• zadania wypełniane przez pojedynczych ludzi

podmioty:

• bezpośrednie - tak czy inaczej działając wpływa na działanie i istnienie całej struktury politycznej

• pośrednie

• ostateczne

każdy wpływa na każdy (bezpośredni ↔ pośredni ↔ ostateczny)

ostateczna determinacja - każdy z aktorów politycznych jest determinowany (struktura przez grupę itd.)

skrajna podmiotowość - zdolność do ostatecznego podejmowania decyzji (których nie można odwołać)

suwerenność polityczna - definiuje coś innego niż klasyczna definicja suwerenności

antynomia między upodmiotowieniem i uprzedmiotowieniem

reprezentacja - przedstawicielstwo, indywidualne, grupowe itd. - urzeczywistniana zdolność do artykulacji, agregacji i realizacji interesów, potrzeb, aspiracji, dążeń (nie chodzi o to by mieć potencjał, lecz o to by to rzeczywiście robić)

• agregacja - zbieranie, porządkowanie, by potrzeby, cele stały się potrzebami, celami ogółu

• pełna alienacja i pełna reprezentacja

typy reprezentacji społecznej:

• naturalny reprezentant - z powodu wykonywanej roli społecznej jest przedstawicielem danej zbiorowości. Musi realizować interesy ludzi stojących niżej w hierarchii by mogli oni przetrwać

• literacki - artykułuje dążenia, potrzeby danej zbiorowości

• ideologiczny - agreguje dążenia, potrzeby, aspiracje ludzi, których interes chce przedstawić

• myśliciele - w każdym nurcie

• to nie jest jeszcze zdolność do samodzielnego działania

• polityczna - w niej następują wszystkie cechy

100% - max. poziom reprezentatywności

0 % reprezentatywności = 100% alienacji

Robert Michels - włoski socjolog - napisał tekst na temat SPD niemieckiej partii
nt. zmieniania się struktur, reprezentowania...

-------------------------------------------------koniec moich----------------------------------------

6. ZACHOWANIA I DZIAŁANIA POLITYCZNE

Zachowaniami ludzkimi w psychologii zajmuje się kierunek nazywany behawioralizmem. Na podstawie zewnętrznych objawów zachowania człowieka można określić co czuje wewnątrz. Behawioraliści twierdzili, że wszystko da się zapisać za pomocą relacji S->R (stimulo -> reactio). Ale należy zauważyć, że na ten sam bodziec reagujemy w zależności od trzeciego czynnika, jakim jest organizm: S->O->R. Jeżeli znamy 2 z 3 czynników, to określić możemy trzeci. Behawioralizm posiada ograniczenia - zakłada on sytuacje, które powodują ograniczenia w modelu behawioralnym:

1. Zachowania człowieka nie są … Musi być bodziec, żeby nastąpiła reakcja. Jedynym bytem społecznym jest jednostka.

2. Zachowania ludzkie są ujmowane w kategoriach psychologicznych, a więc wynikających z analizy osobowości, tymczasem na zachowania ludzkie mają wpływ rozmaite inne czynniki, na przykład wartości i ich rodzaj, jakimi się człowiek posługuje.

3. Dążenie do ilościowego ujęcia zachowania, na przykład politycznego. Jakościowe ujęcie wykracza poza schematy behawioralne.

4. Pomija się zwykle rezultaty czynności, a więc funkcje.

Behawioralizm może być traktowany jako naukowa metoda badań zachowań ludzkich, ale należy pamiętać o innych naukach

Funkcjonalizm to sposoby badania rezultatów zachowania, jakie są efekty. To, co dotyczy badania konsekwencji czynności.

Strukturalizm sprawdza poziomy integracji (dezintegracji) i równowagi (nierównowagi).

Należy pamiętać, że każda z metod ma swoje wady, dlatego wybieramy metodę w zależności od tego, co badamy.

Zachowaniem polityczne można nazwać wszystkie typy czynności służące adaptacji do zmian otoczenia politycznego. Adaptacja można być postrzegana jako bierne oddziaływanie lub aktywne współoddziaływanie. Działanie jest świadome, racjonalne, teleologiczne (nastawione na cel). Pozostałe są jedynie zachowaniami - te kryteria wyznaczają granicę między działaniem, a zachowaniem. Granica jest płynna, gdyż te pojęcia pozostają niedookreślone. Nasze zachowania nie zawsze są działaniami. Podstawową jednostką zachowania jest czynność. Każda czynność składa się z 7 elementów:

1. Aktor - podmiot realizujący daną czynność. W życiu politycznym, to nie tylko jednostka, ale również partia polityczna, grupy nacisku itd.

2. Obiekty świata zewnętrznego wobec aktora - mają różny charakter, mogą to być obiekty fizyczne, obiekty społeczne (inne byty społeczne), obiekty symboliczne (te, których znaczenie odcyfrowujemy, nazwy ulic, pomniki, kształt budynków itd.).

3. Relacje między aktorami i obiektami.

4. Zmiany zachodzące w otoczeniu - (reprodukcyjny - powtarzalny), (dezintegrujący - rozpraszający).

5. Bodźce - mające wpływ na jednostkę, lub grupę. Mogą mieć rozmaity charakter, mogą być negatywne, pozytywne, materialne, symboliczne, represyjne, gratyfikacyjne.

6. Reakcja - odpowiedź danego bytu na bodźce płynące z otoczenia.

7. Rezultaty - mogą być bardzo różnorodne.

Do polityki trafiają ludzie często z zachowaniami patologicznymi. W latach 30-tych XX wieku Carol Lasswell prowadził badania na ten temat. Mamy różne rodzaje zachowań patologicznych:

1. Uprzedzenia polityczne na podłożu maniakalnym.

2. Stany paniki (gwałtownej ucieczki obojętnie jak wykonywanej).

3. Chorobliwe ataki strachu.

4. Redukcja wymiarów rzeczywistości (najczęściej do schematu biało-czarnego).

5. Obniżona wrażliwość zmysłowa (chodzi tu o brak empatii, brak zdolności współodczuwania).

6. Urazy, albo paraliż pamięci (nie jest w stanie uczyć się na błędach).

7. Brak zdolności do myślenia abstrakcyjnego. Myślenie abstrakcyjne to umiejętność uogólniania - setki drzew to las, ktoś, to nie umie patrzeć abstrakcyjnie widzi tylko pojedyncze drzewa.

8. Paranoja. Możemy przypuszczać na podstawie podejrzanych wycinków zachowań człowieka, nie można więc z całą pewnością określić, czy ktoś jest paranoikiem, czy nie - tylko lekarz psychiatra w specjalnym wywiadzie może to określić. Dzielimy je na osobowościowe - nie przeszkadza w wykonywaniu normalnych funkcji życiowych, od czasu do czasu powie coś lub zachowa się tak, że ludzi odrzuca, nie jest szkodliwy dla otoczenia; i chorobowe - polega na braku możliwości wykonywania funkcji życiowych i podejmowaniu działań szkodzących społeczeństwu. 7 cech po których można rozpoznać paranoika:

• Skrajna podejrzliwość. Posługuje się logiką, którą nazwano paleologiką, albo logiką dziecięcą - polega to na tym, że człowiek, który się nią posługuje uważa, że dane dwie rzeczy są tożsame ze sobą, jeżeli mają chociaż jedną wspólną cechy.

• Ksobność. To nastawienie ku sobie. Nie polega ono na zachwycaniu się samym sobą, polega na przekonaniu, że jest się obiektem ataków całego świata. Jest przekonaniem, że jest się pępkiem świata otoczonym przez złe siły.

• Mania wielkości. Przekonanie o tym, iż jest się wielkim, potężnym. Jest wielki, bo wie wszystko. Gardzenie słabymi jednostkami.

• Wrogość. Wobec wszystkich. Często wynik niezaspokojonej miłości w dzieciństwie. Paranoik wymusza dowody miłości i lojalności, jeżeli ktoś ich nie przejawia bezgranicznie, to jest traktowany jako wróg.

• Lęk przed utratą niezależności. Paranoik nie potrafi współpracować z innymi, dąży zawsze do tego, żeby być wodzem, nie jest w stanie na dłużej wytrzymać w relacji podporządkowania.

• Projekcja. Podstawowy mechanizm paranoi. Przypisywanie swoich wewnętrznych stanów i przemian przyczynom zewnętrznym. To przenoszenie winy z siebie na innych. Pewien rodzaj autyzmu, ale paranoik nie wycofuje się ze świata zewnętrznego, a wręcz przeciwnie. Paranoik doprze dostrzega świat zewnętrznym, ale źle go interpretuje.

• Myślenie urojeniowe. Myślenia mogą mieć charakter prześladowczy - wtedy, kiedy uważamy, że ze wszystkich stron czyha na nas spisek wrogich sił, który chce nas zniszczyć, wielkościowy - wtedy, kiedy uważamy, że pełnimy rolę o wiele większą, niż w rzeczywistości. Urojenia wielkościowe i prześladowcze mogą się nawzajem uzupełniać, nie wykluczają się.

Paranoja indywidualna w polityce nie jest zjawiskiem typowym. Powoduje, że szybko jest usuwany, gdyż jest zagrożeniem. Groźniejsza jest paranoja zbiorowa - posiadanie tych samych przeświadczeń przez całą grupę. Ujawnia się zazwyczaj w warunkach wojennych. Możemy wyróżnić trzy rodzaje paranoi zbiorowej, które zostały wyróżnione na froncie zachodnim podczas II wojny światowej:

• Grupa typu fight and flight (walcz i uciekaj) - walczy tak długo, dopóki nie odniesie małej porażki, a wtedy wycofuje się, ucieka.

• Grupa typu dependens (zależnościowego) - uzależniona od wodza, grupa ślepo wierzy w wodza i przekazuje odpowiedzialność za swoje czyny wodzowi.

• Grupa typu painning (charakter luźnych rozważań o świetlanej przyszłości) - nie zajmują się obecnymi problemami, ale prowadzą puste dywagacje na temat przyszłości. Ucieczka od kłopotów dnia (eskapistyczne).

Zachowania patologiczne nie są jedyne wśród zachowań nie będących działaniami. Mamy takie zachowania, które przynoszą pożądane rezultaty, mimo tego, że są pomimo stopnia świadomości: zachowania instynktowne, zachowania nawykowe, zachowania rutynowe, zachowania afektywne (emocjonalne).


----------------------------------------moje----------------------------------------

1. Behavior

• Stimulu →Reaktion (S → R)

• Stimulu → Organi → Reaktion (S → O → R)

• Gdzie S- bodziec, O- zmienna pośrednicząca (wartości motywujące, cele itp.) R- reakcja

• Behawiorysta nie analizuje siebie, tylko czyjeś reakcje.

• Behawioryzm:

• ujmuje tylko niektóre zachowania

• bada jednostki

• poziom polityczny badający w aspekcie psychologicznym

• dąży do ilościowego przedstawiania zjawisk, zachowań

• często pomija skutki czynności

• Podejście systemowe /strukturalne

• bada spójność, jednolitość itp.

• sprawdza czy dana struktura ze sobą współdziała

• Metoda funkcjonalna (Sylwester Wróbel) - bada użyteczność wykonywanych działań, funkcjonalność, zgranie itp. + rezultaty czynności.
  ////powinno stosować się nie jedną metodę, tylko metodę adekwatną do okoliczności.

• Definicja zachowań - zachowania to wszystkie typy czynności bytów społecznych (jednostek albo społeczności), służące adaptacji do zmian otoczenia politycznego:

• adaptacja - bierne przystosowanie, albo czynne współdziałanie

• czynności - najmniejsze, dające się wyróżnić, elementy działania. Składniki czynności:

• aktor - najczęściej wykonawca roli (ról politycznych), również tłum, grupa społeczna, organizacja

• obiekty

• obiekty świata zewnętrznego wobec aktora - obiekty fizyczne (sala, ławki, temperatura)

• obiekty społeczne - dotyczą innych zbiorowości, grup społecznych

• obiekty symboliczne - ukryte w przedmiotach fizycznych albo społecznych, ale nadają im sens (wzory, idee, i inne treści symboli)

• relacje między aktorami a obiektami

• zmiany zachodzące w otoczeniu, dochodzące w postaci bodźców do aktora

• bodźce - które są formą wpływu otoczenia na jednostkę (np. ból żołądka)

• 
  reakcja

• rezultaty - wyniki reakcji

• Reprodukcyjne funkcje zachowania - dzięki powtarzalności zachowań, utrzymuje się ład społeczny. Dzięki temu wiemy, jak należy się zachowywać.

• Reakcje mieszczą się między:

• skutecznością i nieskutecznością

• świadomością i nieświadomością

• Działania i zachowania

Działania	Czynności, zachowania
Aktorzy starają się być świadomi, skuteczni, racjonalni, celowi	Nieskuteczne, nieświadome, niecelowe, itd.

Z reguły zachowania są po części działaniami i nie-działaniami. Znaczna część zachowań znajduje się pomiędzy.

8. Harold Lasswell - zachowania patologiczne są typowe dla szpitali psychiatrycznych. Istnieje wyraźny związek między cechami psychopatologicznymi a ich konsekwencjami osobowości autorytarnej.
   8 rodzajów zachowań patologicznych:

• uprzedzenia polityczne o charakterze maniakalnym

• stany paniki (stupor - bezruch, całkowity brak aktywności)
  ucieczka byle gdzie, przed siebie, z dala od źródła zagrożenia

• chorobliwe ataki strachu (takie, w których się czegoś boimy)

• redukcja wymiarów rzeczywistości politycznej ( z reguły: my i oni, bez wymiarów społecznych itp.)

• obniżona wrażliwość zmysłowa (brak empatii, nie-dostrzeganie docierających sygnałów)

• urazy lub paraliż pamięci (bez nauki, popełnianie tych samych błędów)

• brak zdolności do myślenia abstrakcyjnego (widzenie problemu bez jego źródła brak metafor, myślenia wirtualnego)

• paranoja polityczna - rozpoznać ją można po tym, że spełnia 7 cech paranoi:

• podejrzliwość (najdrobniejszy ślad, wskazówka wskazuje na to , że zamysł jest prawdziwy. Odrzuca argumenty przeciw hipotezie, a cokolwiek ją potwierdza)

• ksobność (ku sobie) - nadmierne skoncentrowanie na swojej własnej sobie. Widzi się tylko siebie samego, nie widzi się innych, którzy są albo wrogami, albo mogą nimi być

• mania wielkości - naj naj naj

• wrogość - jeżeli jest się najważniejszym, a wokół organizowany jest spisek, to trzeba być ciągle wrogim

• lęk przed utratą niezależności - nie da się podporządkować, zawsze będzie tak się organizować, by móc samemu o sobie decydować

• projekcja - przeniesienie własnych schematów myślenia a innych. Zastępuje poczucie wstydu, uwalnia od poczucia wstydu.

• Myślenie urojeniowe - urojenia to przekonania fałszywe, podtrzymywane wbrew rzeczywistym faktom

• prześladowcze - wszyscy przeciwko mnie

• wielkościowe - jestem genialny, wielki, król świata

wymiary paranoi:

• osobowościowy - możliwość funkcjonowania w życiu społecznym

• chorobowy (chorobotwórczy) - nie daje możliwości funkcjonowania

patologie indywidualnie chorobowe - powodują marginalizację jednostki

patologia zbiorowa - razem działająca. Typy:

• paranoja fight-flight (walcz i uciekaj) - gdy spotka coś złego to ucieka

• paranoja dependence - grupa zależna od wodza, wódz o wszystkim wie najlepiej

• pealing group - kojarzenie się grup, wyobrażających sobie to, jak będzie pięknie...

• Zachowania nie będące działaniami:

• zachowania instynktowne - poza świadomością

• zachowania nawykowe - automatyczne, takie jak zawsze

• zachowania rutynowe - utrwalony zestaw zachowań w powtarzających się sytuacjach

• zachowania afektywne - emocjonalne, impulsywne, nastrojowe

----------------------------------------koniec moich------------------------------------------

7. DECYZJE POLITYCZNE I PROCESY DECYZYJNE (przemieszane z moimi)

Według A. W. Jabłońskiego decyzja to akt nielosowego, czyli rozmyślnego wyboru przyszłego działania lub zaniechania. Marek Żmigrodzki definiuje decyzję polityczną jako nielosowy wybór działania lub zaniechania politycznego dokonywany w polu polityki. Podaje jednocześnie elementy tego aktu:

1. Procesowy - nielosowy wybór potraktowany jako akt społeczny wynikający z analizy rzeczywistości.

2. Podmiotowy - ośrodek decyzyjny danego społeczeństwa.

3. Przedmiotowy - pole polityki.

4. Wykonawczy - dosłownie decyzja polityczna.

Motywacje podejmowanych decyzji:

• interesy polityczne grupowe i jednostkowe

• dążenie do zdobycia i utrzymania władzy politycznej przez elitę rządzącą lub opozycję

• indywidualne ambicje polityków

• potrzeby wynikające z racji stanu

• przypadkowe sytuacje, związane w szczególności z tak zwanymi zjawiskami posiadającymi doniosłość polityczną, to znaczy różnymi wydarzeniami niezależnymi od woli człowieka, ale posiadającymi duże znacznie dla polityki

rodzaje decyzji politycznych (kryteria):

• wg rangi i kryterium czasowego

• strategiczne (perspektywiczne) - polegają na wyznaczeniu celów ogólnych o długiej perspektywie czasowej (np. powołanie samorządów wojewódzkich, wprowadzenie OFE)

• bieżące, taktyczne - realizuje się cele ogólne w sytuacjach względnie powtarzalnych (np. co roczne ustalanie budżetu państwa)

• operatywne (doraźne) - dotyczące spraw drobnych (np. personalnej obsady)

• wg kryterium wiedzy dostępnej podmiotowi decyzyjnemu

• jednoznaczne - decyzje podejmowane w warunkach pewności

• niepewności - kiedy mamy niepełne informacje

• w warunkach ryzyka - przy informacjach szczątkowych, przy dużym ryzyku decyzyjnym

• wg adresata - do kogo adresowane są decyzje

• ogólnospołeczne (np. ustanowienie 6.01 dniem wolnym)

• partykularne - skierowane do niektórych grup społecznych (np. większe ulgi dla studentów)

• indywidualne - dotyczące jednego człowieka, jednostki (jednostkowa - co podać na kolacje Dminitrowi)

• globalne - mające wpływ na cały świat (ujawnienie

• wg globalności

• międzynarodowe

• narodowe

• lokalne (+regionalne)

• wg stopnia doskonałości

• całościowo-optymalizowane - możliwe ze wszystkich punktów widzenia

• częściowo-optymalizowane - możliwe z niektórych punktów widzenia

• zadowalające - nie są optymalne, ale akceptowalne, niezadowalające ale utrzymujące się w kanonie danej cywilizacji (nie ładnie zrobili, ale im wolno to robić)

• nietrafne - znajdujące poza przedziałem tolerancji, które należy traktować jako błędy polityczne.

• wg poziomu reaktywności decydentów

• przyczynowe - będące konsekwencją manifestowanych potrzeb społecznych

• celowościowe - takie, w których chce się oddziaływać na świadomość społeczną, chce się zmieniać rzeczywistość społeczną z własnej woli

• wg stopnia wiedzy i zamiar stopnia realizacji decyzji

• realne - które chcemy urzeczywistnić i urzeczywistniamy (np. ustawa budżetowa)

• symboliczne - są oparte na dostępnej wiedzy, ale bez zamiaru ich realizacji

• pozorne - nie oparte na dostępnej wiedzy, ale podjęte z zamiarem ich realizacji

• nonsensowne - nie oparte na dostępnej wiedzy, bez zamiaru ich realizacji

Analiza systemu decyzyjnego. Według Z. J. Pietrasia, proces decyzyjny to zespół powiązań przyczynowo-skutkowych występujący wewnątrz ośrodka decyzyjnego w związku ze stanem wyjścia (sytuacji decyzyjnej), strukturą ośrodka i celami decydentów.

(moje: proces decyzyjny - zespół powiązań przyczynowo-skutkowych, od momentu powstania sytuacji decyzyjnej aż do implementacji decyzji)

David Easton - schemat cybernetyczny:




Wyróżniamy kilka poziomów procesu decyzyjnego:

• racjonalny - uwarunkowania wynikające z nagromadzonej wiedzy o problemie będącym przedmiotem decyzji. Pierwszorzędną rolę odgrywa wiedza o problemie.

• emocjonalny - uwarunkowania tradycjonalne, światopoglądowe i kulturowe. Decydent powinien wystrzegać się stereotypów na temat swych partnerów, osobistych uprzedzeń, oraz niechęci do odmienności światopoglądu, kultury, tradycji.

• społeczny - uwarunkowania wynikające z interesów politycznych (obiektywnych i subiektywnych) grup społecznych, z którymi związany jest decydent.

• organizacyjny - określany jest możliwościami kadrowymi, finansowymi, rzeczowymi, odnoszącymi się do realizacji ewentualnych decyzji. Istotną rolę może odgrywać prakseologia (dyscyplina naukowa o praktycznym, skutecznym działaniu).

Etapy (elementy) procesu decyzyjnego według A. W. Jabłońskiego:

1. identyfikacja problemu - stwierdzenie czy problem istnieje, czy istnieje sytuacja decyzyjna na czym ten problem polega, i czy trzeba podjąć postępowanie

2. sformułowanie propozycji rozwiązywania problemu - chodzi o stworzenie wariantów decyzyjnych, co my możemy w tej sprawie zrobić, jakie mamy zasoby i możliwości działania, jakie warianty są realne (warianty muszą być realne), konieczna ocena konsekwencji wariantów decyzyjnych

3. legitymizacja projektu decyzji - pozyskiwanie poparcia - poprzez konsultację, manipulację, etc.

4. implementacja - wprowadzenie decyzji w życie

5. ocena rezultatów decyzji

Schemat procesu decyzyjnego według Ziemowita Jacka Pietrasia:

1. powstanie problemu decyzyjnego - uświadomienie sobie problemu przez ośrodek decyzyjny

2. ogólna decyzja proceduralna - czy należy w ogóle podjąć decyzję w danej sprawi

3. konkretna decyzja proceduralna - to kiedy należy podjąć decyzję (natychmiast, czy czekać i kiedyś tam wyznaczyć termin)

4. merytoryczna o charakterze teleologicznym - określa się cele działania w oparciu o przyjętą hierarchię wartości politycznych

5. merytoryczna o charakterze metodologicznym - określa się metody i środki, za pomocą których dokonana zostaje zmiana rzeczywistości

6. implementacja - realizacja decyzji, przekształcenie istniejącej rzeczywistości w nową, pożądaną przez decydentów

Schemat racjonalności A. W. Jabłońskiego:

• przy jego schemacie możemy oszacować, kiedy decyzja jest wygodna/niewygodna (pasuje do każdego rodzaju decyzji, nie tylko politycznych).

• schemat bierze pod uwagę zmienne czasu i kosztów i od tego uzależnia racjonalność podjęcia decyzji

modelowy schemat procesu decyzyjnego:

1. pojawienie się sygnałów o żądaniach społecznych

2. dostrzeżenie problemu przez ośrodek decyzyjny

3. zbieranie informacji diagnostycznych i wariantowych (o samym problemie i sposobach jego rozwiązania)

4. selekcja informacji - dokonywana przez poszczególne ogniwa pośredniczące

5. przygotowywanie alternatywnych wariantów decyzji

6. konsultacja tych wariantów decyzyjnych

7. wybór jednego z możliwych wariantów w ściśle określonym czasie

8. realizacja decyzji połączona z kontrolą jej wykonania

8. KULTURA POLITYCZNA

Pojęcie kultura pochodzi od łacińskiego cultum - pielęgnować, culturum - uprawiane pole, wykształcony. Od zarania jawiły się dwa ujęcia: 1) oceniające - osoba kulturalne, 2) opisowe, wyjaśniające - neutralne.

Kultura polityczna to całokształt wartości, norm i reguł zachowania, utrwalonych w świadomości podmiotów biorących udział w działaniach politycznych. Tak rozumiana kultura polityczna spełnia trzy główne funkcje:

1. Regulacyjna - odnosi się do podporządkowania i ujednolicania działań politycznych. Dokonuje się to głównie poprzez normy polityczne oraz instytucjonalizację życia politycznego.

2. Socjalizacji - odzwierciedla proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną, a więc nabywanie wiedzy o systemie politycznym, tworzenie poglądów i postaw politycznych.

3. Integracyjna - odnosi się do tworzenia podstaw koordynacji działań politycznych oraz współdziałania lub współpracy jednostek i grup w dążeniu do osiągnięcia określonych wartości i dóbr. Motywowanie i uzasadnianie słuszności istniejących instytucji i norm politycznych oraz zasad organizacji i funkcjonowania systemu politycznego.

Według Almonda, Verby i Powella kultura polityczna to ogół postaw przejawianych przez członków danej zbiorowości na płaszczyźnie poznawczej, emocjonalnej i wartościującej wobec polityki - osobliwie wobec systemu politycznego (zobiektywizowana definicja). [Ogół postaw wobec obiektów politycznych]. Postawa to uwewnętrzniona przez jednostkę, wyuczona skłonność do reagowania w społecznie określony sposób, szczególnie przez podejmowanie określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne. Obiekty polityczne mają według nich:

• rytm polityczny

• obiekty inicjujące - struktury, grupy polityczne

• obiekty wynikowe - działania, decyzje, skutki

• role polityczne - ludzie w rolach politycznych

W zależności od tak, jak się odnosimy do obiektów politycznych, taki typ kultury politycznej można wyróżnić. Wyróżniamy trzy podstawowe typy (idealne) według Almonda, Verby i Powella:

1. KULTURA ZAŚCIANKOWA (PARAFIALNA) - [zaścianek - miejsce oddalone, marginalne, oddzielone od bieżących informacji,

2. KULTURA PODPORZĄDKOWANIA (PODDAŃCZA) -

3. KULTURA UCZESTNICTWA - kultura aktywnego udziału, pozytywnego stosunku do obiektu decyzyjnego, chęć odgrywania ról społecznych, kultura obywatelska - ma charakter racjonalny (dążący do racjonalności), łączenie interesów indywidualnych z interesem grupowym, tak, aby oba były skutecznie realizowane

-----------------------------------------notatki z e-----------------------------------------


Kultury politycznej nie oceniamy lecz klasyfikujemy (szufladkujemy)

Podtypy kultury politycznej

Kultura polityczna uczestnicząca:

• Kultura polityczna obywatelska

racjonalny sposób działania (1.analiza 2. obiektywizujące wnioski)

• Kultura polityczna poddańcza

Podporządkowywuje się zwierzchnikowi autorytet dopóki nie jest słaby to rządzi aż do zatracenia i się mu poddaje

Zbigniew Blok książka o kulturach politycznych typologiach ich

---------------------------------------------koniec e-----------------------------------------

9. SYSTEM POLITYCZNY

Według Stanisława Ehrlicha system polityczny to całośc w różny sposób panujących ze sobą organizacji formalnych i nieformalnych.

David Easton przedstawił komunikacyjne rozumienie systemu politycznego, czyli opartego na autorytatywnej alokacji wartości w społeczeństwie (autorytatywna - czyli ta co przesądza).

Według Dahla, system polityczny jest to trwały wzór stosunków społecznych obejmujących władzę, rządzenie lub autorytet - mamy do czynienia z funkcjami reprodukcyjnymi, które obejmują nie tylko reprodukcję genetyczną, ale także np. reprodukcja akademicka (chodzenie na wykłady).

S. Coleman stworzył z kolei definicję funkcjonalną - system polityczny to system oddziaływań występujący w niezależnych społeczeństwach, spełniających funkcje integracyjne i adaptacyjne poprzez możność stosowania środków przymusu.

Talcott Parsons uważał, że system polityczny to podsystem społeczeństwa zapewniających osiąganie celów zbiorowych.

Różnorodność definicyjna ”państwa” :

1. Georg Jelinek - władza publiczna (ma prawo do używania środków przymusu), terytorium i ludność. Jeśli nie ma tych trzech elementów to nie ma państwa.

2. Leon Petrarzycki - mamy do czynienia z państwem tak długo jak istnieje przekonanie, że jest ono potrzebne i bez alternatywne, czyli takie od którego nie ma ucieczki.

Definicje powinnościowe państwa:

3. Nurty ideologiczne - oznacza, że mamy do czynienia z innym rozumieniem definicji państwa. Leseferyzm - państwo jako nocny stróż. Socjaldemokraci - państwo dobrobytu, państwo dbające o obywateli. Chadecja - polityka to rozsądna troska o dobro wspólne, polega to na przede wszystkim przestyganiu zasady SUBSYDIARNOŚCI. Anarchizm - państwo jest złem.

Podstawowe rodzaje systemów politycznych:

4. Demokracja - alternacja elit rządzących, wymiana, możliwość wymiany. Naród ma możność decydowania, rozstrzygania. To naród jest suwerenem.

5. Nie-demokracja - nie ma alternacji elit rządzących, fałszowanie wyborów, manipulowanie nimi, wpływa się na przebieg kampanii wyborczych. H. Linz - autorytaryzm i totalitaryzm jako ustroje idealne. Totalitaryzm: Partia jest hegemonem, APP - aparat partyjno-państwowy, gnoza polityczna - weltanschaunung - całościowy pogląd na świat; autorytaryzm: junta i biurokracja rządzi, mentalność - uczuciowa moda na postrzeganie świata politycznego

Impeachment - pozbawienie funkcji głowy państwa.

10. INTERES I GRUPY INTERESU (przemieszane z e)

Interes społeczny i grupy społeczne

1)Interes - świadome dążenie do realizacji jakiegoś celu

2) Interes społeczny - dążenie do osiągnięcia wszystkiego tego co uważane jest za korzystne w relacjach społecznych

3) interes polityczny - świadome pragnienie skierowania polityki publicznej w pożądanym celu, kierunku traktowanym jako możliwośc uzyskania świadomych i wyartykułowanych celów.

4) Rynek polityczny - proces konfrontacji różnorodnych interesów politycznych.

5) Grupy interesu mają charakter relacjonalny, mają wpływ na cele. To coś istniejącego, zaś grupa nacisku to coś działającego.




6) Klasyfikacja grup interesu (Almon i Powell):

a) anomiczne grupy - mają charakter żywiołowy, działają spontanicznie

b) grupy komunalne - grupy wspólnotowe, istnieją niezależnie od woli człowieka.

c) stowarzyszenia -

d) grupy instytucjonalne - są umieszczone w rózych instytucjach publicznych, mogą wykorzystywać zasoby tych instytucji dal realizacji swoich prywatnych celów.

7) Podział na sekcjonalne - interesy ekonomiczne i promocyjne - interesy nieekonomiczne, lecz wartości (stowarzyszenia te dwie)

8) NIMBY - nie moim kosztem (Not In My Back Yard)

9) Kolejny podział:

a) grupy funkcjonalne - grupy nacisku wystepują jako część procesu decyzyjnego. \

b) dysfunkcjonalne grupy interesu

10) Zasoby grup interesu: stosunki - zip (znajomości i plecy); dojścia (można przekonania do swoich informacji; zasoby finansowe i organizacyjne; fachowe i profesjonalne przygotowanie; poparcie opinii publicznej.

11) Gay Peters (oddziaływania) - 1) korporatywizm - relacja pomiędzy instytucjami zrzeszającymi pracodawców czyli komisja trójstronna; zasięganie opinii, konsultacje.2) Klientelizm - relacja miedzy patronem a klientem. 3) Parantelizm - więzi typu rodzinnego, quazi rodzinnego. 4) Oddziaływanie nieprawomocne

11. KONFLIKT POLITYCZNY, REWOLUCJA.

Konflikt interesu jest naturalny, gdyż interesy są różne. Starcie interesów występuje wtedy, gdy stykają się sprzeczne dążenia. Gry decyzyjne o sumie zerowej to takie, gdzie tylko jedna osoba może wygrać, a wszystkie inne muszą przegrać. Występują one wszędzie tam, gdzie mamy do czynie z wyborami większościowymi. Są to też wojny (chociaż może się ona zakończyć porażką wszystkich stron). Są to wszystkie gry polityczne w systemach monistycznych. W systematach totalitarnych jedna osoba sprawuje władzę i ona zawsze wygrywa.

Konflikt - starcie się, a przynajmniej zetknięcie sprzecznych dążeń. Według L. A. Cosera, konflikt to walka osób lub grup reprezentujących odmienne wartości, albo walka o dostęp do statusu albo do ograniczonych dóbr (dóbr rzadkich). Według niego mamy do czynienia z 4 elementami konfliktu:

1. Sporny problem, stawka, o co walczymy.

2. Zwalczające się strony, ludzie w rolach konfliktowych.

3. Cel, do czego dążymy.

4. Działanie, walka, zamierzone działanie skierowane przeciwko wrogom, albo przeciwnikom.

Ujęcie konfliktu według Ralpha Dahrendorfa. Zakładał 4 założenia swojej teorii konfliktu:

1. Zmiana jest wszechobecna, w każdym społeczeństwie mamy do czynienia z procesami zmiany.

2. W każdym społeczeństwie występuje konflikt, konflikt społeczny jest wszechobecny.

3. Każdy element w społeczeństwie przyczynia się do zmiany (zarówno do dezintegracji jak i integracji).

4. Istnienie każdego społeczeństwa jest ściśle związane z przymusem stosowanym przez jednych jego członków, wobec drugich, nie musi to być przymus fizyczny, ale może być ekonomiczny, symboliczny (przywiązanie nas do pewnych rodzajów symboli między sacrum a profanum), sytuacyjny (daje się określone opcje, innych nie ma).

Jest to jedna z wielu koncepcji teorii konfliktu. Ciekawą koncepcję przedstawia H. Turner, opisuje możliwe przyczyny konfliktu:

1. Nierówny podział dóbr rzadkich.

2. Wycofanie legitymizacji przez te segmenty, które są dyskryminowane w podziale dóbr.

3. Pobudzenie emocjonalne upośledzonych, dyskryminowanych.

4. Niezorganizowane wybuchy frustracji.

5. Zwiększona intensywność zaangażowania emocjonalnego.

6. Organizowanie się grup dyskryminowanych.

7. Otwarty konflikt o zmieniającej się gwałtowności.

Konflikt może być rozpatrywany w trzech nurtach myślowych:

• Strukturalno-funkcjonalny - konflikt traktuje się jako coś charakterystycznego, immanentnego dla funkcjonowania struktury. Talcott Parsons.

• Konfliktowy - konflikt jest siłą napędową społeczeństwa, dzięki niemu społeczeństwo się rozwija. Marks, Dahrendorf, Fromm, Dahl, Weber.

• Komplementarny - mamy do czynienia z dwoma stronami społeczeństwa, ze strukturą-konfliktem, ładem-napięciem, porządkiem-sporem, one razem ze sobą współistnieją. Turner.

Typologia konfliktów.

Konflikty w zależności od ich zakresu:

• W małych grupach społecznych - interpersonalne.

• Mikrokonflikty - zachodzące pomiędzy małymi grupami.

• Makrokonflikty - między dużymi grupami.

• Socjologiczne - charakter społeczny.

• Psychologiczne - charakter emocjonalny.

• Semantyczne - wynikające z niezdolności do wzajemnego zrozumienia się.

Typologia według Posera:

• Rzeczywiste - toczy się walka o coś istniejącego, ważnego, charakter teleologiczny.

• Nierzeczywiste - celem jest konflikt dla danego konfliktu.

• Jawne - powszechnie znane.

• Ukryte - istnieją, ale są ukrywane przed społeczeństwem.

Ze względu na treść:

• Konflikty interesów - walczymy o dobra materialne i pozamaterialne (status społeczny, prestiż, zakres i samo posiadanie władzy).

• Konflikty adaptacyjne - polegające na przystosowaniu się ludzi do siebie w procesie działania. Dotyczą trzech sfer: 1) motywacyjnej - niechęci do zaakceptowania, 2) organizacyjnej - warunków współpracy, 3) informacyjnej - niedostateczne lub błędne informacje.

• Konflikty postaw - polegające na rozbieżnych ocenach (pod kątem moralnym).

• Konstruktywne - zwiększające poziom integracji

• Niekonstruktywne - dezintegrują, wywołują niekorzystne skutki dla obu stron sporu.

Posiadanie władzy wiąże się z obowiązkiem rozwiązywania konfliktu lub zajmowania strony sporu. Posiadanie władzy zawsze wiąże się wejście w zakres sporów kompetencyjnych, merytorycznych, prestiżowych i personalnych. Konflikty polityczne są zwykle wielopoziomowe.

Teoria konfliktu według Georga Simmela. Mówił on, że przyczynami konfliktu mogą być 1) instytucje państwowe, organy, które według obywateli traktowane są jako obce - jednostka nie jest w stanie się zgodzić na funkcjonowanie państwa, a przynajmniej wszystkich jego nakazów i norm, 2) fakt usytuowania społeczeństwa w jednostce - jednostka różnie pojmuje społeczeństwu. Wyróżnia dwa typy konfliktu:

1. Jednostki przeciwstawiają się uspołecznianiu.

2. Kolidowanie jednych części społeczeństwa z drugimi.

Konflikt może być destruktywny (dezintegrujące), ale także konstruktywny (na przykład wzrost tożsamości danej grupy). Konflikt może doprowadzić do nabycia umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami.

Funkcje konfliktu.

1. Regresu.

2. Ustalania status quo.

3. Modernizacji (unowocześnienia).

4. Zmiany ewolucyjnej.

5. Zmiany rewolucyjnej.

Najlepszą formą radzenia sobie z konfliktem jest negocjacja. Techniki negocjacyjne - najlepszy podręcznik Fischer. Wyróżnia się 5 różnych stylów negocjacji:

1. Dominacja.

2. Dostosowywanie się.

3. Unikanie.

4. Kompromis.

5. Negocjacje integratywne (mają doprowadzić do jedności).

Kształtowane są one przez trzy czynniki: 1) relacja siły, 2) zaufanie, 3) kreatywność (umiejętność wymyślania niestandardowych rozwiązań). Różne techniki negocjacji: 1) kształtowanie sytuacji, 2) sterowanie przebiegiem negocjacji, 3) technika prezentacji, 4) technika manipulacji psychologicznej.

Inną metodą rozwiązywania konfliktu jest mediacja, poprzez udział mediatora. Występuje on wtedy, kiedy dwie strony nie mogą ze sobą rozmawiać, więc wybierają osobę, do której mają zaufanie. Rozwiązanie nie jest obowiązkowe do zastosowania, jak w przypadku arbitrażu. Operacja wojenna może oznaczać zniszczenia materialne, ale także psychologiczne, kulturowe.

Rewolucja. Jest specyficznym rodzajem konfliktu. Rewolucja to gwałtowana zmiana stosunków, relacji. Mamy do czynienia z różnymi typami - kulturowa, społeczna. Rewolucja to reakcja społeczeństwa wobec państwa. To coś innego niż bunt, rewolta, zamach stanu, pucz.

• Rewolta - dążenie gwałtowne do zmiany relacji społecznej, ale tylko bardzo małej części społeczeństwa, jest organizowana przez margines.

• Pucz - zbrojny zamach stanu zorganizowany przez wojskowych.

• Rewolucja polityczna - to dążenie nie tyle do wymiany elit, co wymiany relacji między rządzącymi, a rządzącymi.

• Jej przeciwieństwem jest kontrrewolucja - reakcja państwa przeciwko społeczeństwu.

Klasyczne etapy rewolucji:

• Sytuacja rewolucyjna - taka, w której narasta delegitymizacja systemu i jednocześnie jego niesprawność.

• Wybuch − jest niespodziewany, nie wiadomo kiedy następuje, można przewidzieć, że on będzie.

• Koegzystencja starego i nowego świata - może polegać na dopuszczeniu nowych sił do formalnej władzy, może polegać na zwalczaniu nowych sił.

• Uzyskanie dominacji - próba zlikwidowania jednej ze stron poprzez dominującą drugą stronę.

• Zakończenie - albo restauracja, albo modernizacja.

Siły motoryczne rewolucji. Mogą być rozmaite, najczęściej są to centra komunikacji społecznej. Grupy, które są najbardziej mobilne, które maja stosunkowo wysoką pozycję społeczną, które mają charakter masowy. Najczęściej wybuchają one w stolicach, wielkich miastach i są poruszane przez masę młodych ludzi. Siłami motorycznymi rewolucji nie jest zawsze proletariat, pospólstwo, motłoch. Motywacja - góra już nie może rządzić, a dół nie chce być rządzony. Rewolucja pożera własne dzieci - ma miejsce wtedy, gdy rewolucjoniści zwyciężają i dochodzi do kreacji nowych władz, każdy kto się z nimi nie zgadza jest posądzany o sprzyjanie wrogowi, powiedzenie to jest charakterystyczne do kształtowania nowego porządku politycznego.

Rozmaite koncepcje rewolucji. Koncepcja Skocpol (analiza rewolucji chłopskich we Francji i Rosji). Charles Tilly opisywał głównie relacje miedzy rewolucjami a rewoltami. Zwracał uwagę na pojęcie mitu rewolucyjnego. Wprowadził go do obiegu naukowego Georges Sorel. Mit rewolucyjny to taki, który nadaje sens rewolucji, przekonuje ludzi, że warto poświęcać swoje życie, gdyż stary system jest zły. Mit rewolucyjny wymaga bohaterów, którzy całkowicie się poświęcają. Wymaga dualnego widzenia świata - z jednej strony zły, zbrodniczy system, a z drugiej czyści, dobrzy rewolucjoniści czyniący dobro.

12. ELITY POLITYCZNE

Słowo elita pochodzi od łacińskiego eligere - wybrańcy. Teoretyczne definicje elity akcentują wyraźne kryteria wyodrębnienia elity od wszelkich innych grup społecznych. Zajmowanie najwyższego miejsca w pionowej strukturze społeczeństwa, szczególna sprawność, umiejętności, profesjonalizm kompetencje charakteryzują elity.

Ujęcie instytucjonalne elit politycznych - wyodrębnianie elit w oparciu o udział ludzi w podejmowaniu decyzji władczych - ma do czynienia z klasą rządzącą, establishment, klasa władcza. Trzy podstawowe metody wyodrębniania elit:

1. Metoda pozycyjna - ze względu na stanowiska, elitę polityczne tworzą osoby zajmujące strategiczne pozycje w państwie.

2. Metoda reputacyjna - według opinii publicznej mają istotny wpływ na decyzje państwowe. Mogą należeć do niej osoby, które nie należą do elity wyodrębnionej metodą pozycyjną.

3. Metoda decyzyjna - osoby, które rzeczywiście podejmują decyzje.

Wesołowski wyróżnia dwie perspektywy w strukturze elit. Pareto według niego jest zwolennikiem ujęcia stratyfikacyjnego (identyfikacja elit poprzez cechy położenia społecznego), a Weber stworzył ujęcie instytucjonalne (decyduje zajmowane stanowisko w instytucjach władzy).

Według Pareto na strukturę społeczną składają się trzy elementy:

1. Elity rządzące - podejmujące decyzje.

2. Elity nierządzące - elity nie podejmujące decyzji, ale mające wpływ na podejmowanie decyzji.

3. Masy - wpływu nie posiadają, są narzędziem w ręku elit.

Mosca wyróżnia wewnątrz klasy panującej dwie warstwy:

1. Warstwa decyzyjna - elita polityczna.

2. Warstwa wykonawcza - administratorzy.

Robert Putham wyróżnia:

1. Elita decyzji

2. Elita wpływu

3. Aktywiści polityczni

4. Uważni obserwatorzy

5. Wyborcy

6. Non votes

Klasyfikacje elit wyróżniamy ze względu na autorów.

Klasyfikacja według Kazimierza Smogorzewskiego:

1. Elity idealistyczne - odwołują się do uczuć, wartości, patriotyzmu.

2. Elity realistyczne - traktują wartości jako rzecz wtórną, przynajmniej na zewnątrz.

Klasyfikacja według Czesława Znamierowskiego:

1. Elity sytuacji społecznej

• Elity genealogiczne

• Elity majątku.

2. Elity godności społecznej

• Elity funkcji

• Elity zasługi

• Elity walorów

1. Elity rycerska - uświadamia sobie obowiązki jakie na niej ciążą.

2. Elita pasożytnicza (kastowa) - solidarność samych z sobą.

Według niego elity walorów i zasługi powinny dominować w społeczeństwie, natomiast wszelkie inne nie powinny odgrywać znaczącej roli.

Klasyfikacja według Ziemowita Jacka Pietrasia:

1. Elity kosmopolityczne

2. Elity nacjonalistyczne

3. Elity kompradorskie - wprowadzają do wysp danego społeczeństwa modele zewnętrzne dominującej kultury, akceptując istnienie tradycyjnego morza kulturowego dla mas. Wywarzają duży poziom sprzeczności między nowoczesnością a tradycją.

4. Elity liberalne - chcą łączyć tradycję z nowoczesnością.

Klasyfikacja według M. Burtona, R. Gunthera, J. Higley'a i G. Fielda (ze względu na poziom strukturalnej integracji):

1. Elita sfragmentaryzowana (podzielona) - cechuje fundamentalnymi rozbieżnościami w zakresie wartości i reguł. Poszczególne odłamy traktują siebie jak wrogów.

2. Elita ideologicznie zunifikowana - monopolizująca decyzje, scentralizowana, jednolita, nie uwzględnia rozbieżności. Wszelkie rozbieżności są tłumione.

3. Elita konsensualnie zunifikowana - istnieje zgodność co do wartości i reguł gry politycznej. Podziela wspólne podstawowe zasady. Poprzez różnicę zdań możliwość dochodzenia do zgodności. Odmienność w wielu sprawach, przeciwnik ma prawo do istnienia.

4. Elita częściowo zunifikowana - istnieje zgodność tylko co do elementarnych wartości.

Vilfredo Pareto wyróżnia kilka pojęć, związanych z elitami. Residua - trwałe wartości, do których realizacji dążymy, coś co chcemy osiągnąć. Derywacja - wszelkie sposoby myślenia, które służą osiągnięciu residuum. Zarówno jedne jak i drugie są zmienne. Pareto wyodrębnił dwa typy ludzkie, które nazwał zestawami residuów:

• kombinowania (lisy) - nie są przywiązanie do zasad, chętnie aprobują innowacje. Szybka orientacja, duża zdolność dostosowywania się do zmiennych sytuacji.

• stabilizacji (lwy) - przywiązanie do wartości, nie lubią zmian. Silny kult narodu, tradycji, rodziny, są konserwatywni.

Społeczeństwo dzieli się więc na lisy i lwy. Musi istnieć ciągła cyrkulacja (wysoki poziom mobilności pionowej) między masami, a elitami rządzącymi. Lwy powinny trafiać do mas, a lisy do elit rządzących. Gdy nie ma komunikacji i dominują lwy, a w masach pojawiają się lisy i lwy, lisy stają się kontrelitą i po pewnym czasie część lisów elity przechodzi do kontrelity która jest w masach. Poprzez rewolucje stan wraca do normalnego.

13. OPINIA PUBLICZNA

Jest ściśle związana z pojęciem obywatelskości. To obywatele tworzą opinię publiczną. Niewolnicy, poddani nie są w stanie tego zrobić, gdyż nie ma tam pełnej wolności. Może dominować wówczas plotka, anegdota, dowcip, ale nie opinia publiczna. Opinia publiczna powstaje we Francji podczas rewolucji francuskiej, w Anglii w XVII wieku, w Polsce podobnie, ale również w sierpniu 80'.

Jurgen Habermas uważał, że opinia publiczna to przestrzeń, w której ludzie dzięki zdolności przedstawiania poglądów, wyzbywając się z roli poddanych, mogli otwarcie wyrażać swoją podmiotowość. Immanuel Kant był zwolennikiem racjonalnego charakteru opinii publicznej, mówi o tym, co jest zdrowo rozsądkowe na tym najniższym poziomie racjonalności. Georg Wilhelm Hegel uważał, że opinia publiczna ma funkcje moralne, mówi co jest dozwolone, a co nie jest dozwolone. Należy odróżnić również moralność prywatną od moralności państwowej. Hannah Arendt prowadziła pojęcie public space, teren, na którym spotykają się wolni obywatele, aby dyskutować o tematach politycznych. Wtedy ich subiektywne opinie w starciu z innymi subiektywnymi opiniami obiektywizują się. Arendt odrzucała opinię publicznego, gdyż traktowała ją jako coś, co naprawdę istnieje, a wtedy nie można było mówić o procesie obiektywizacji. Po drugiej wojnie światowej najważniejsza staje się konsumpcja - sweety sixties. Stajemy się wyłącznie konsumentami, odbiorcami - najważniejsze jest czy polityk nadaje się do konsumpcji, a nie jakie ma poglądy. Czy my skonsumujemy wizerunek jaki on nam przedstawia? Opinia publiczna przestaje być obszarem ścierania się poglądów, staje się przedmiotem manipulacji postaw przez marketingowców. Konsumpcja dóbr materialnych odnosi się również do kreowania obowiązujących wzorców opinii publicznej. To samo odnosi się do politycznej poprawności - o pewnych zjawiskach czy o grupach osób lepiej nie mówić.

Mamy do czynienia z różnymi teoriami na temat opinii publicznych.

1. Liberalna teoria opinii publicznej kształtowała się w epoce oświecenia, dzięki niej mogliśmy obserwować pewien idealny typ opinii publicznej. Zawierała trzy elementy: 1) wizja dobrego państwa, idealnego porządku, 2) arena wymiany poglądów, przestrzeń poglądów, 3) przedmiot wymiany opinii publicznej.

2. Krytyczna teoria opinii publicznej podchodzi krytycznie do rzeczywistej opinii publicznej. Narodziła się w okresie międzywojennym. Ogromne masy otrzymały powszechne prawo wyborcze nie zdając sobie sprawy z wagi swoich wyborów, kierowali się uczuciami i namiętnościami, żądzami i zazdrością, a nie rozumem. Gasset y Ortega Bunt mas − masy chcą wejść na salony będąc masami, nie chcą przejmować wartości arystokratycznych. Thomas Mann był jednym z najostrzejszych krytyków niemieckiego społecznego. Uważał on, że masy charakteryzują się tanim irracjonalizmem, takim, który jest najbardziej masowy, najłatwiejszy do sprzedaży - to negacja prawdy, wolności i sprawiedliwości. Zostało to zastąpione przez dość banalne mity.

3. Socjologiczna teoria opinii publicznej nie zawiera elementów wartościujących. Socjolodzy nie lubią wartościować etycznie, tylko badać. Opinia publiczna to zsumowane opinie obywatele dotyczące danych zjawisk społecznych i politycznych.

Od lat 30' XX wieku w Stanach Zjednoczonych rozpoczęło się profesjonalne badanie opinii publicznej, biorące pod uwagę reprezentatywną grupę obywateli. Sanking - dobór próby reprezentacyjnej. Im mniejsza próba, tym poziom błędu jest większy. Przyjmuje się, że bada grupa musi mieć co najmniej 200 osób. Próba 400-osobowa przyjmuje błąd na poziomie 6%, 600 - 5%, 1500 - 3%. Możemy wyznaczyć zatem krzywą, która jest asymptotyczna, nigdy nie będziemy mieli idealnego, pewnego, niezmiennego obrazu. Efekt ankieterski - ankieter sugeruje ankietowanemu odpowiedź. Wstyd respondenta - nie udzielamy prawidłowej odpowiedzi wtedy, kiedy zagraża to naszej integralności. Dane podane powyżej obowiązują przy odmowie udzielenia odpowiedzi rzędu 5%. Badania po wyjściu z wyborów - mamy do czynienia z niskim poziomem błędu, musi być to od razu po wyjściu z lokalu wyborczego.

Czynniki determinujące opinię publiczną:

1. Interesy jednostek.

2. Identyfikacje grupowe.

3. Schematy ideowe, hierarchie wartości.

4. Media. Dochodzenie wiadomości, hierarchia kolejności, komentarze.

5. Marketing polityczny. Autokreacja wizerunku, destrukcja wizerunku przeciwnika.

6. Wzory dystrybucji opinii publicznej. 1) normalny - najwięcej głosów przypada na środek, 2) symetryczny bipolarny - połowa jest za, połowa jest przeciw, 3) asymetryczny - ogromna większość za, mniejszość przeciw. Politycy chcąc uzyskać przewagę nad przeciwnikiem dążą do tego, aby zajmować stanowisko zgodne z opinią większości, ale wtedy nie mają konkurentów. Podział socjopolityczny - ogniskują się przeciwstawne interesy polityczne.


------------------------------------notatki e-----------------------------------------------

Jurgen Hamebrmas

Opinia publiczna-> wtedy gdy poddani wyzwalają się i stają się obywatelami (ludźmi upodmiotowionymi)

Marginalne upodmiotowienie na pocz 19 wieku w UK, ok. 1% ludności

Liberalna teoria opinii publicznej: taka która obejmuje 3 komponenty:

1. wartość dobrego panstwa

2. podmiot wymiany opinii (konkretne państwa)

3. arena wymiany poglądów( sfera publiczna)

2 greckie pojęcia:

Agora- rynek, na którym każdy może się spotkać z każdym i wymienić poglądami

Areopag- miejsce gdzie gromadzą się mędrcy, zgromadzenie ludzi mądrze dyskutujących

19 wiek-> opinia publiczna ma charakter publiczny

E. Kant-> opinia publiczna ma charakter racjonalny

Hegel-> opinia publiczna ma funkcje moralnego autorytetu w państwie (co można robić a co jest niemoralne)

20 wiek-> Hanna Arendt-> pojęcie public space (przestrzeń publiczna)

Pojęcie przestrzeni w której ludzie mogli wymieniać swoje subiektywne opinie mogli je obiektywizować poprzez słuchanie innych opinii (ścieranie się różnych opinii) warunek: racjonalna, demokratyczna debata

Krytyczna teoria opinii publicznej-> dotyczy sytuacji takiej w której opisuje społeczeństwa polityczne które wyszły z 1 Wojny Światowej

w 1930 Jose Ortega y Grassem ` Bunt mas'

Tomasz Mann niemiecki pisarz hitlerowski-> tani irracjonalizm-> jedynym wyjściem było odrodzenie humanizmu- nierealne

Po zakończeniu 2 Wojny Światowej opinia publiczna się zmieniła-> społeczeństwo konsumpcyjne

(serial Sweet 60s: jedyny problem konsumpcja dóbr)

Poziom konsumpcji na skalę masową

Sfera społeczna to to samo co marketing-> klienci jak karaluchy zeżrą wszystko co im się wciśnie

Igrzyska próżności -> nie zawiera żadnej treści, tylko bawić!

Wszystkie społeczeństwa postkomunistyczne stały się konsumpcyjne jedzą wszsystko byle było bezwartościowe i ładnie opakowane

Istnieją 2 poziomy opinii publicznej:

• Racjonalny

• igrzyska próżności

Opinia publiczna-> zsumowane poglądy obywateli w odniesieniu do różnych kwestii politycznych

UWAGA! Ważny jest obiektywizm respondentów toteż zwiększanie liczby ich nie zmienia liczby błędu!!!!!!!!

Obiektywizm respondentów:

• poziom odmów (im więcej odmów tym wyższy poziom błędów, przy 5% co 20 respondent odmawia)

• efekt ankieterki- ankieter wpływa świadomie lub nie na wybór respondenta (2 grupy ankieterów przed wyborami w meksyku, jedni mieli nazwę kandydata na długopisach)

Najbardziej dokładne są badania przeprowadzane tuż po wyborach - exit polls

Mała liczba błędu bo mówi się:

• anonimowo

• tuż po głosowaniu

• nie ma odwrotu od decyzji-została już podjęta, zagłosowano

tu mamy absolutną pewność a przy zwykłych badaniach są założenia hipotetyczne

Czynniki kształtowania opinii publicznej (5podstawowych)

• interesy jednostek (USA-> kontrakty wyborcze, my poprzemy jeśli załatwisz to i to)

• 
  identyfikacje grupowe ( myślenie na sposób podobny do tego w jaki ma grupa w której się znajdujemy)

• schematy ideowe/hierarchia aksjologicznych wartości

wolność czy wspólnota

osoba czy grupa

• media/ środki masowego przekazu

oddziałują na nas w trojaki sposób:

• selekcja informacji

• pośrednia kontrola, polega na wpływaniu na agendę polityczną (tematy poruszane przez nas)-> najważniejsze informacje pierwsze, na pierwszej stronie

• komentarze opinii

• marketing polityczny->kreowanie pozytywnego wizerunku własnego i negatywnego wizerunku przeciwnika

Opinia publiczna zmienia się bardzo powoli pod wpływem wielu czynników, informacji, im bardziej wiarygodne i dotyczące naszych interesów tym bardziej wpływają!!!!

---------------------------------------------koniec e-----------------------------------------------------------------------

14. GEOPOLITYKA

Została stworzona przez geografów. Geografia polityczna zajmuje się przestrzennym rozmieszczeniem bytów politycznych, natomiast geopolityka zajmuje się czymś innym - według Moczulskiego geopolityka jest to potęga w czasie i przestrzeni. Przedmiotem badań geopolityki jest więc: 1) potęga, mocarstwo, imperium, 2) czas, 3) przestrzeń.

Imperium w dzisiejszym rozumieniu to kraj, który może wywierać nacisk, zmuszać do pewnych działań innych, ze względu na potencjał nuklearny. To przewaga militarna nad rywalami. Może być to również potęga gospodarcza czy kulturowa. Wyróżniamy: supermocarstwa, mocarstwa kontynentalne, mocarstwa subkontynentalne, państwa suwerenne, państwa znajdujące się w strefie wpływów, terytoria zależne (kolonie), państwa upadłe (np. Somalia).

Rudolf Kjellen w 1916 roku wymyślił nazwę geopolityka. Był socjaldarwinistą - jest to prymitywizm myślenia politycznego.

Friedrich Ratzel jest autorem i propagatorem kilku terminów geopolitycznych: 1) przestrzeń życiowa, 2) mocarstwo morskie, 3) mocarstwo lądowe.

Halford Mackinder jest autorem kilku koncepcji geopolitycznych, a więc takich, które dotyczą sposobu rozumienia świata. Podzielił świat na 3 części - 1) strefę zewnętrzną, znajdującą się poza dziejami, 2) strefę wewnętrzną, tą, którą opisuje historia, 3) Heartland − serce świata, ziemi, obszary słabo zaludnione, trudno tam przeżyć. Kiedy rozszerza się obszar serca świata, to daje impuls to gwałtownych zmian. W 1924 roku sformułował koncepcję, że potęga serca świata może zostać zrównoważona z potęgą znajdującą się wokół basenu Morza Północnego.

Karl Hausenhoffer stworzył koncepcję opierającą się na przestrzeni życiowej, która musi mieć nakreślone granice. Stworzył pojęcie volks grenze, czyli granice ludu, który potrzebuje przestrzeni życiowej; powinny być zbieżne ze staat grenze, z granicami państwowymi, gdyż państwo musi zapewniać bezpieczeństwo ludowi. Druga jego koncepcja wiąże się z podziałem świata na strefy wpływów. Istnieją naturalne granice ekspansji państwa. Kolejna koncepcja podtrzymywała jedynie Hitlera w jego planach.

Albrecht Thayer Machan. Według niego istnieje 6 czynników, które umożliwiają stworzenie mocarstwa morskiego: 1) dostęp do oceanów i otwartych mórz, 2) długość wybrzeża, 3) konfiguracja wybrzeża, 4) liczebność narodu, 5) charakter narodowy, 6) wola i zdecydowanie rządu. Morze nie ma granic, można się przez nie komunikować z całym światem.

Nicolas Spykeman stworzył koncepcję rimlandu - obszaru rzemieniowego Heartlandu, ma powstrzymać Hearthland przed rozprzestrzenianiem.

Przełom nastąpił 4 października 1957 - Rosjanie wystrzelili w przestrzeń Sputnika. Ja jestem w stanie zniszczyć ciebie w 30 sekund, ale ty mnie też. Gabinet JFK wymyślił doktrynę MAD − Mutualy Assured Destruction (Wzajemne Gwarantowane Zniszczenie).

Brzeziński i Kisinger byli propagatorami nowej strategii geopolitycznej, w zakresie praw człowieka.

Za czasów Solidarności doszło do swoistego przewrotu. Poddani imperium przechodzą do roli obywateli.

Po rozpadzie ZSRR świat przestał być dwubiegunowy i został jednobiegunowy. Zostało to zakwestionowane 11 września 2001 roku, od tego wydarzenia uważa się, że świat stał się wielobiegunowy. Geopolityka to złożona sztuka, umiejętność grania na różnych płaszczyznach, nie tylko mocną ręką, ale także miękkim sercem. To umiejętność gróźb i negocjacji.




---