Image0035 (2)

Szkoła - segregacje - nierówności

korzystnym składzie uczniów ze względu na uprzednie osiągnięcia szkolne, otrzymują swoistą rentę zbawiennego wpływu rówieśników (rozdział 4). To brzmi przekonująco dodatkowo objaśnia, dlaczego inny układ wyników obserwujemy w segmencie gimna* zjów wiejskich - tam mechanizmy rynkowe nic działają, bądź są znacznie słabsze.

Ta przekonująco brzmiąca interpretacja nic musi być jednak prawdziwa. Gdyby wszystkie opisane zjawiska miały miejsce, należałoby się spodziewać w grupie uczniów wielkomiejskich, iż postęp w ciągu trzech lat nauki w gimnazjum uczniów o wysokim poziomic uprzednich osiągnięć będzie większy w porównaniu z uczniami o niższych wynikach na progu gimnazjum. 'Io powinno zaowocować nasileniem korelacji poziomu osiągnięć na wejściu i na wyjściu z gimnazjum. Innymi słowy korelacja sprawdzian • egzamin gimnazjalny powinna być wyższa w dużych miastach, a niższa na wsi. Odjio-więdnie wyniki ze względu na lokalizację gimnazjów dla danych 2002 => 2005,2003 =* 200G oraz 2004 => 2007 pokazuje poniższa tabela.

Tobolo 2.6. Korelacja wyniku na sprawdzianie i egzaminie gimnazjalnym ze względu na lokalizację szkoły. Na podstawie danych z lal 2002 i 2005,2003 i 2006 oraz 2004 i 2007

	Wieś	Małe miasto	Średnie miasto	Duże miasto
2002 2005	0.70	0,78	0.79	0,79
2003 => 2006	0,78	0,77	0,77	0,77
2004 =* 2007	0,81	0,81	0.81	0.82

Gdyby nasilenie procesów rynkowych było proporcjonalne do stopnia urbanizacj - czego pozwala domyślać się nasilenie segregacji międzyszkolnych - to siła korelacj sprawdzian • egzamin gimnazjalny i>owinnn też analogicznie rosnąć. Wyniki nie potwierdzają tej spekulacji. Czy to oznacza, że nic występuje korelacja poziom uprzednich os i qgn i {ć szkolnych * efektywność nauczania oraz nie zachodzi efekt rówieśników? Oczywiście byłby to wniosek przedwczesny, pokazuje jednak, że układ cndogenicznycl zależności musi być znacznie bardziej złożony.

Nasilenie i uwarunkowania segregacji wewnątrzszkolnych w gimnazjach

W tym podrozdziale przyjrzymy się dokładniej segregacji wewnątrzszkolncj w gimnazjach związanej z jKxlzialem uczniów na oddziały klasowe. W poprzednim podrozdziale poziom segregacji wewnątrzszkolncj byl już analizowany w uproszczony sposób i globalny sposób. Pora na pogłębione analizy. Ograniczymy się do danych z panelu 2002 ^ 2005 roku (efekt segregacji wewnątrzszkolncj ze względu na wynik¹ sprawdzianu 2002) oraz z 2003 ^ 200G roku (efekt segregacji wewnątrzszkolncj względu na wyniki sprawdzianu 2003).

Wskaźnik segregacji wewnątrzszkolnych ze względu na uprzednie osiągnięci ucznia jest obliczany analogicznie jak dla segregacji ze względu na SliS. Miarą scgf^c' gacji jest współczynnik eta² pomnożony przez 100 (jednozmiennowa analiza wariancji, zmienna niezależna - podział na oddziały klasowe w danym gimnazjum, zmienna

li 137

Rozdział 2. Poziom segregacji społecznych w polskiej oświacie

zależna - wynik sprawdzianu). Wskaźnik mówi, jaki procent wariancji wyników na sprawdzianie wyjaśniany jest w danym gimnazjum przez podział uczniów na oddziały. * Parametry rozkładu wskaźnika segregacji wewnątrzszkolncj ze względu na uprzednie osiągnięcia dla gimnazjów dwu* i więccjoddzialowych przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2.7. Parametry rozkłada wskaźnika segregacji wewnątrz-szkolnej w gimnazjach, (Inne 2002 & 2005 oraz 2003 o 200(1 roku

Parametr	Wartość	Wartość
	2002 o 2005	2003 o 2006
średnia	10,2	10,0
Mediana	5,9	5.5
Minimum	0	0
Maksimum	78,0	88.0
Odchylenie standardowe	11,5	11,9
Skośnofć	1,76	1,87
Kurtoza	3.16	3.84

Analiza parametrów rozkładu pokazuje, że przeciętny |x>zioin segregacji wewnątrzszkolncj dla gimnazjów z co najmniej 2 oddziałami w klasie trzeciej wynosi około 10%. Czyli podział na klasy wyjaśnia w tych szkołach średnio 10% zmienności wyniku sprawdzianu. Porównanie wartości parametrów w roku 2005 i 2006 pokazuje, że nasilenie tego zjawiska zasadniczo się nic zmienia, wzrost odchylenia standardowego sugeruje, że być może jesteśmy świadkami pewnej |x>Iaryzacji w tym zakresie.

W poniższych analizach używane będą dwa przetworzone wskaźniki segregacji wewnątrzszkolncj:

-    nominalny, uwzględniający także gimnazja jednooddziałowe,

-    ilorazowy, j)owstały przez normalizację surowego wskaźnika eta² (gimnazja jedno-oddziatowe - brak danych).

Wskaźnik nominalny poziomu segregacji wewnątrzszkolncj przybiera G wartości. Pierwsza kategoria to szkoły jednooddziałowe, druga to gimnazja, w których poziom ^scRregacji wewnątrzszkolncj jest bardzo niski (do 5%), trzecia to placówki o niskim Poziomic segregacji (od 6 do 10%), czwarta to szkoły o umiarkowanym jeziornie segre-Racji (11-20%), piąta to gimnazja o wysokim poziomie segregacji (21-30%) i w końcu szósta grupa to gimnazja o bardzo wysokim poziomic segregacji (|x>nad 30%). Roz-^ki;i⁽ly procentowe wskaźnika dla danych z 2005 i 2006 roku zawierają tabele 2.8. i 2.9. Oprócz wartości procentowych dla populacji szkól tabela zawiera wartości procentowe ważone ze względu na liczbę uczniów w danej szkole. Pozwala to na odpowiedź na Pytanie, jaki odsetek uczniów uczęszcza do gimnazjum o danym poziomie segregacji Wewnątrzszkolncj.