Image0022

Szkoła - segregacje - nierówności

110

Niosegrogacyjnc gimnazjum miejskie (115)

Przyjrzyjmy się gimnazjum nicprowadząccmu polityki segrcgacyjncj. Szkoła 115 jest niewielka. Klasy 1 i II mają jk> 3 oddziały. Jest to szkoła o przeciętnym składzie społecznym. Średnia wskaźnika SES wynosi 5,2 pkt, co lokuje ją w środku stawki przebadanych gimnazjów. W szkole praktycznie brak uczniów sj>oza rejonu. Dyrektor w wywiadzie wspomina o jednym uczniu, który starał się i został przyjęty. O podziale uczniów na oddziały decydowały języki, których dzieci uczyły się w szkole podstawowej oraz oceny ze sprawowania. Według dyrektora oddziały tworzono tak, by mniej więcej połowę w każdym stanowili uczniowie słabsi, połowę - lepsi.

Przyjrzyjmy się wynikom zastosowanej procedury- ANOVA wykazuje, źe j>odzial na oddziały wyjaśnia 8% wariancji wskaźnika SES i 6% wariancji wskaźnika ocen szkolnych. Oba efekty są statystycznie nieistotne. Znajdujemy więc j>otwierdzcnic braku znaczących procesów scgregacyjnych. W klasie II jest tylko jeden uczeń powtarzający klasę oraz 3 (3,8%) o obniżonym poziomic wymagań. Dyrektor myśli o wykorzystywaniu informacji ze sprawdzianu po szkole podstawowej, ale nie ma jeszcze żadnych konkretnych pomysłów. Na j>cwno rola tej informacji będzie drugoplanowa, ł>o - jak mówi dyrektor - nic jest ona adekwatna do wyników całorocznej pracy ucznia.

Segregacyjne gimnazjum wiejskie (202)

Jest to mała szkoła. Klasa I ma trzy oddziały, 11-2. Jest to szkoła o niekorzystnym składzie sjjołecznym. Średnia wskaźnika SES wynosi w tej szkole 4,0 pkt. Wynik ten lokuje szkolę na drugim miejscu od końca wśród wszystkich zbadanych gimnazjów. W gimnazjum praktycznie nie ma uczniów spoza rejonu (dyrektor w wywiadzie wspomina tylko o jednym takim przypadku). Natomiast podobnie jak w wielu gimnazjach wiejskich, mamy silny podział na uczniów mieszkających we wsi będącej siedzibą szkoły i uczniów z okolicznych wsi. Jest to podział tak silny, że nauczyciele pytani o uczniów spoza rejonu wskazywali na dzieci z tej drugiej grupy. Podział ten jest kultywowany przez szkolę. Skład oddziałów powiela go prawie w 100%. Przekłada się to na znaczne różnice w składzie społecznym oddziałów. Dzieje się tak mimo zapewnień dyrektora, że przy podziale bierze pod uwagę nic tylko miejsce zamieszkania, lecz także wyniki nauczania i zainteresowania uczniów. Iły oddać mu sprawiedliwość, trzeba powiedzieć, że w następnym roku szkolnym zmienił zasady podziału tak, by - jak sam mówi - zintegrować uczniów' z różnych stron i szkól.

Przyjrzyjmy się wynikom zastosowanej procedury. Analiza wykazuje, że podział na oddziały wyjaśnia 41% wariancji wskaźnika SES. Efekt segregacji oszacowany na podstawie ocen szkolnych jest słabszy: jxxlzinl na oddziały wyjaśnia 10% wskaźnika ocen szkolnych. Znajdujemy więc potwierdzenie umiarkowanego natężenia procesów scgregacyjnych. Jak stosowana jjolityka segrcgacyjna przekłada się na skład |>oszczc* gólnych oddziałów, pokazuje tabela 2.3.

Rozdział 2. Poziom segregacji społecznych w polskiej oświacie

Tabola 2.3. Charakterystyka oddziałów klasy drugiej gimnazjum 202

Oddział	Procent uczniów spoza siedziby szkoły	Średnia wskaźnika SES	Średnia wskaźnika ocen szkolnych
U	4	4.7	3,7
A	100	3.2	3,1

Możemy powiedzieć, że stosowane w analizowanej szkole procedury scgregacyjnc tworzą prostą strukturę: miejscowi vs mieszkańcy okolicznych wsi. Klasę II powtarza 7$ uczniów, obniżony jtoziom wymagań ma 0%. Dyrektor w wywiadzie utrzymywał, że szkoła nic planuje wykorzystywania wyników sprawdzianu po szkole podstawowej przy przyjmowaniu uczniów i dzieleniu ich na oddziały.

Niescgregacyjne gimnazjum wiejskie (209)

Trzy oddziały I i II klasy, skład społeczny identyczny jak w poprzednim gimnazjum: średnia wskaźnika SES równa się 5,0 pkt. W klasie 11 nic ma uczniów spoza rejonu. Dyrektor mówi, że przy podziale na oddziały brano pod uwagę przede wszystkim kryterium dojazdu (dzieci dojeżdżają z trzech kierunków). Sporadycznie uwzględniano prośby rodziców indywidualnie dowożących dzieci do szkoły o przydział do danej klasy.

Podział na oddziały wyjaśnia 109f wariancji SES i 2tf wariancji ocen szkolnych (efekty statystycznie nieistotne). Oznacza to, że metoda „geograficzna”, która w dwóch poprzednich gimnazjach przyniosła znaczący efekt segrcgacyjny, w tym przypadku nie zadziałała. W analizowanym gimnazjum żaden uczeń nie powtarza klasy ani nic ma obniżonego |K)ziomu wymagań. Dyrektor nic planuje wykorzystywania wyników sprawdzianu po szkole podstawowej jako kryterium przyjmowania uczniów do szkoły.

Podział na szkoty

Wyjaśnia 15% SES

,J\

Podział na klasy '

--1/

Wyjaśnia średnio 15% SES

Uczniowie na wsi

/ Całkowita \	Podział wieś-miasto
( zmienność |	wyjaśnia
l SES w populacji /	4% zmienności
\ uczniów J	SES

	_\		_K	Wyjaśnia średnio 17% SES
Uczniowie w mieście	Podział \ na szkoły... /	Wyjaśnia 16% SES	Podział na klasy ^
			~V

Schemat 2.2. Nasilenie procesów segregacji SES w gimnazjach