0182

Systemy polityczne współczesnego świata

od zajmowania postaw ekstremalnych (skrajnych), co powoduje wyraźnie dośrodkowy styl rywalizacji politycznej, nastawionej na wypracowanie konsensu narodowego i stworzenie silnego centrum. Zjawisko umiarkowanej polaryzacji w ramach narodowego systemu partyjnego wynika również z procesu decentralizacji polityki i przesuwania coraz większego zakresu uprawnień na rzecz stanów. W ostatnim okresie została bardzo silnie zaznaczona tendencja wśród elektoratu do popierania partii regionalnych, co wydaje się być przejawem zainteresowania przede wszystkim kwestiami lokalnymi. W ten sposób gros konfliktów zostaje „zamkniętych" na poziomie regionalnym, co w konsekwencji stwarza możliwości efektywniejszego funkcjonowania narodowego systemu partyjnego chociażby poprzez fakt redukcji liczby ujawniających się tam konfliktów.

W systemie partyjnym Indii ukształtowały się trzy bloki polityczne: centrolewicowy, o dość zróżnicowanym charakterze i zmiennym układzie wpływów, reprezentowany przede wszystkim przez dwa ugrupowania - bardziej umiarkowaną Partię Ludową (Janata Dal - JD) i Komunistyczną Partię Indii (CPI) o wyraźnie promarksi-stowskich skłonnościach, centroprawicowy, kierowany przez INC, oraz prawicowy, którego głównym reprezentantem stała się Indyjska Partia Ludowa (BJP). Jak już wspomnieliśmy, jedną z cech nowego układu rywalizacji stała się jego fragmentary-zacja. Spowodowało to przede wszystkim konieczność tworzenia gabinetów koalicyjnych, które niekiedy mają status mniejszościowych. Co istotniejsze, alternacja władzy następuje dość regularnie między wspomnianymi blokami politycznymi. Dwa ostatnie bloki polityczne opierają się ma dużych partiach politycznych, wokół których konstruowane są koalicje złożone przede wszystkim z partii regionalnych (np. rząd mniejszościowy INC w 1991 r. czy gabinet prawicowy sformowany po wyborach w 1999 r.). Blok centrolewicowy nie ma wyraźnego jednego punktu „ciążenia” i dlatego tworzone koalicje przybierają różne konfiguracje. Poza tym ich trwałość w dużym stopniu jest uzależniona od „zewnętrznego” poparcia czy tolerancji ze strony partii politycznych wchodzących w skład pozostałych bloków. Z racji charakteru tego bloku (usytuowania w przestrzeni programowej systemu partyjnego) staje się oczywiste, że „efektywne” poparcie może pochodzić jedynie od INC (np. gabinety koalicyjne formowane po wyborach w 1989 oraz 1996 r.). Jak już wcześniej wspomnieliśmy, regionalizm stał się bardzo ważnym czynnikiem wpływającym ma mechanizm rywalizacji międzypartyjnej. Praktycznie w stanach funkcjonują dwupartyjne systemy, choć ich składy są różne. INC reprezentowany jest prawie w każdym stanie, ale zasadniczą bazą poparcia wyborczego pozostaje południe kraju. Na północy siła polityczna Kongresu została drastycznie ograniczona, i to niekiedy w takim stopniu, że

178