0192

Systemy polityczne współczesnego świata

Od wyborów z 1978 r. status największej partii bloku lewicowego posiada PS. Należy również wspomnieć i o tym, że system wyborczy Francji (większościowy) wywiera bipolarną presję na partie polityczne, czego efektem staje się właśnie powstawanie bloków programowych. Jeżeli jeszcze w I turze wyborów prezydenckich (i nie tylko) partie rywalizują w klasyczny sposób o glosy elektoratu, to w II turze (dwaj najsilniejsi kandydaci) dominują raczej przetargi i sojusze, oczywiście prowadzone w ramach bloków. Taki mechanizm systemu partyjnego powoduje „zasysanie” partii lokujących się w jego centrum przez oba bloki. Mechanizmu tego nie można w pełni racjonalnie wyjaśnić bez odwołania się do dominującego we Francji podziału o charakterze socjoekonomicznym (lewica - prawica). Oczywiście, w przypadku Francji (jak i pozostałych krajów Europy Zachodniej) nie chodzi o ideologiczną polaryzację, taką jak przedstawił np. G. Sartori wiatach 70. (w okresie „zimnej wojny”). Zbyt duże zmiany nastąpiły w Europie, by można było interpretować polaryzację lewica -prawica w kategorii głębokich, ideologicznych, a niekiedy antysystemowych podziałów. Dzieli ona, ale znacznie słabiej. Polaryzacja ta w nowych warunkach politycznych winna raczej być interpretowana jako dążenie partii politycznych do zachowania alternatywnych „kultur politycznych” będących sposobem strukturyzacji elektoratu, nawet przy wykorzystaniu form identyfikacji grupowej. We Francji w dalszym ciągu obserwujemy klasyczny schemat lojalności politycznych: elektorat religijny, wiejski, grupy lepiej sytuowane ekonomicznie i starsi wyborcy głosują na prawicę, zaś elektorat miejski, nie związany silniej z kościołem, oraz klasy niższe - na lewicę. Ten klasyczny syndrom jest widoczny również w innych krajach regionu, oczywiście z pewnymi modyfikacjami, wynikającymi z różnic w dynamice zmiany struktur poszczególnych społeczeństw. Oczywiście, układ ten zostaje przeniesiony w sferę „wielkiej” polityki. Partie, które mieszczą się w tym wymiarze rywalizacji (we Francji są to: PS, RPR i UDF), dominują i dzięki temu mają wyłączność w alternacji władzy. Skoro we Francji dominuje konflikt lewica - prawica, a pozostałe mają raczej marginalne znaczenie, to w naturalny sposób wymusza on bipolarny styl rywalizacji oraz dwubiegunowy układ powiązań międzypartyjnych. Można więc zaryzykować twierdzenie, że dominacja jednego podziału socjopolitycznego wymusza bipolarność czy dwupartyjność (model „śródziemnomorski”), zaś pojawienie się dodatkowych o znacznej relewancji politycznej może wywołać efekt w postaci wielopolarności (model „Beneluksu").

Również system partyjny Włoch - po transformacji w pierwszej połowie lat 90. -można zaliczyć, z pewną rezerwą, do modelu „śródziemnomorskiego”. Wydaje się, że transformacja jeszcze się nie zakończyła, co może oznaczać zmiany w dotychcza-

188