172,3

172    OBRÓBKA PLASTYCZNA Laboratun,,^

4.5. Projektowanie procesów tłoczenia 4.5.1. Wiadomości podstawowe

Przygotowanie produkcji przedmiotów tłoczonych jest długotrwałe pracochłonne i wiąże się z reguły z wysokim kosztem oprzyrządowania Wynika stąd konieczność bardzo dokładnego opracowania procesu i wyboru optymalnego wariantu. Punktem wyjścia do projektowania są następujące dane:

•    rysunek konstrukcyjny przedmiotu oraz stawiane mu warunki techniczne,

•    funkcja przedmiotu i jego ewentualne współdziałanie w zespole.

•    wielkość produkcji,

•    dysponowany park maszy nowy z wy posażeniem,

•    możliwości kooperacyjne.

Opracowanie procesu tłoczenia można podzielić na następujące etapy:

•    analiza technologiczności konstrukcji przedmiotu,

•    określenie kształtu i wymiarów półwyrobu wyjściowego,

•    wyznaczenie liczby i kolejności zabiegów przy tłoczeniu złożonym oraz krotności tłoczenia (rozmieszczenia wykrojów ),

•    określenie wymiarów i tolerancji półwyrobów po każdej operacji.

•    wybór materiału wyjściowego i jego wykorzystanie,

•    dokonanie podstawowych obliczeń,

•    wybór maszyn do operacji tłoczniczych.

Przedmiotem ćwiczenia będą obliczenia związane niektórymi z wymienionych etapów.

Teclinologiezność przedmiotu - jest to zespół cech, które pozwalają na osiągnięcie najniższego kosztu wy konania, przy jednoczesnym zachowaniu wymagań kształtu, wymiarów, wytrzymałości, wykończenia, przydatności itp. Zagadnienia poprawy technologiczności są szeroko omawiane w literaturze, tu podane zostaną tylko podstawowe informacje.

Poprawy technologiczności dokonuje się na drodze zmian konstrukcyjnych przedmiotu, zmniejszających koszt jego wykonania.

Można to osiągnąć przez:

•    zmniejszenie zużycia materiału wyjściowego.

IrŁOr/Mciwo

173

• obniżenie pracochłonności wykonania (zmniejszenie liczby

operacji, maszyn, tłoczników, oraz wprowadzenie mechanizacji lub automatyzacji).

Pr/v wykonywaniu przedmiotów tłoczonych zwłaszcza w produkcji _ioaSOWej i wielkoseryjnej 50 + 80% całkowitego kosztu stanowi materiał. Umniejszenie jego zużycia w procesie technologicznym, stanowi więc najważniejszy czynnik poprawiający technologiczność przedmiotu. Można _to uzyskać przez stosowanie wykrawania bezodpadowego lub mało odpadowego oraz zmianę kształtu przedmiotu.

Odwrotna sytuacja może nastąpić w produkcji jednostkowej i małoseryjnej, gdzie większy udział w koszcie jednostkowym może stanowić koszt tłocznika, a mniejszy koszt materiału.

Wyznaczenie wymiarów i kształtu materiału wyjściowego.

Jeżeli wyrób jest kształtowany wyłącznie prze/ rozciąganie, to wymiary materiału wyjściowego pokrywają się w /asadzie z konturem wytłoczki. powierzchnia materiału jest w tym przypadku mniejsza od powierzchni kształtowanego przedmiotu, która tworzy się kosztem zmniejszania grubości blachy.

W procesach kształtowania przez ciągnienie punktem wyjścia do obliczeń wymiarów materiału wyjściowego jest równość    jego

objętości i objętości wytłoczki - z tego warunku korzysta się w przypadku ciągnienia z wyciąganiem.

Naczynie dzieli się na proste elementy cząstkowe i sumuje ich objętości.

W przypadku prostej miseczki ciągnionej z pocienianiem ścianki, pokazanej na rys 4.50 średnicę krążka wyjściowego D_k można wyznaczyć z zależności:

(4.44)

gdzie.

cl - średnica zewnętrzna gotowej miseczki,

h, g - odpowiednio wysokość i grubość ścianek bocznych,

go - grubość dna,

a - naddatek na okrawanie a = (0,2-K),3)-h - mniejsze wartości przyjmuje się przy mniejszych stosunkach wysokości do średnicy wytłoczki.

W przypadku bardziej złożonych brył obrotowych można stosować drugą regułę Guldina: