201030Image0085

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

substancji dobrze tolerowanych przez skórę, niewrażliwych na twardą wodę oraz stabilnych w szerokim zakresie pH.

Oksyctylcnowanc alkohole tłuszczowe są wytwarzane przez wielu producentów i w artykułach kosmetycznych mogą występować pod różnymi nazwami handlowymi, m.in.: Brij, Cremophor A, Dehydol, Elfapur LM, Eumulgin, Hostaccrin T-3, Marlipale, Mulsifane, Oxetale, Promulgen, Rewomul CSF, Genapolc, Emulphogene.

Wymienione nazwy handlowe występują z reguły z odpowiednim rozszerzeniem, wskazującym liczbę obecnych w cząsteczce reszt oksyctylenowych (n) oraz na budowę łańucha alkilowego CR, ryc. 216). Dla przykładu na rycinie 217 przedstawiono serię Genapoli, zawierających prosty, nasycony łańcuch węglowy (y) i zmienną liczbę reszt oksyctylenowych (/i), co znajduje odbicie w odpowiednim rozszerzeniu nazwy handlowej.

	y	n
CH₃—(CH^- o—(CH₂CH₂0)„H	12 12	8 10	Genapol X-080 Genapol X-I00
	12	1S	Genapol X-1S0
	n	10	Genapol C-100

Ryc. 217.

Niektóre nazwy substancji o budowie oksyelylenowanych alkoholi tłuszczowych mogą od razu sugerować pełną budowę związku. Przykładowo, ceteth-20 wskazuje na alkohol ce-tylowy oksyctylenowany 20 cząsteczkami tlenku etylenu. Podobnie inne, oksyetylenowane alkohole tłuszczowe mają nazwy utworzone przez dodanie do rdzenia nazwy zwyczajowej alkoholu przyrostka „eth”: laureth (alkohol laurylowy), myreth (alkohol mirystylowy), oleth (alkohol oleinowy), steareth (alkohol stearynowy).

Można dodać, że wykorzystywane również w kosmetyce polipropoksylowanc alkohole tłuszczowe znajdują zastosowanie jako solubilizatory olejków perfumeryjnych oraz emolicn-ty, np. w preparatach do kąpieli.

Oksyetylenowane alkilofenole

Większość kosmetycznych tenzydów niejonogennych o budowie oksyetylenowanych alkilofcnoli daje się opisać wzorem ogólnym przedstawionym na rycinie 218.

W artykułach kosmetycznych związki te występują pod wieloma nazwami handlowymi, m.in.: Arkopal N, Cremophor NP, Elfapur N, Etophcnc, Lamacite, Marlophen, Nonoxynol,

Ryc. 218. Oksyetylenowane alkilofenole

Triton N, Igepal CO, Makon. W budowie większości takich emulgatorów jako podstawnik R (ryc. 218) występuje prosty, 9-węglowy łańcuch alkilowy (nononylowy) i dlatego często są one określane nonoksynolami. Oksyetylenowane p-nonylofenolc różnią się długością łańcucha polioksyctylcnowcgo (w), co rzutuje na ich powinowactwo do fazy wodnej i olejowej, przy czym, gdy n>6, wówczas rozpuszczają się one w wodzie. Od wzoru ogólnego odbiegają nieco budową emulgatory alkilofenolowe serii Triton X (ryc. 219,220), zawierające w położeniu para pierścienia rozgałęziony 8-węglowy łańcuch alkilowy, a dodatkowo ich pierścień aromatyczny może być całkowicie uwodorniony (ryc. 220). Związki takie są znane pod nazwami: Octoxynol, Igepal CA, Polytergent G. Najczęściej jest stosowany 0ctoxynol-9 (n=9, ryc. 219), mający nazwy handlowe Igepal CA-630, Neutronyx 605. Triton X-100.

h₃c	ch₃
h₃c—L
H₃C	h₃c
		^0—(CH₂CH₂0)_nH	TrhooX-100/1=9-10
		it =4-30	Triton X-114 n=7-8

W kosmetyce oksyetylenowane alkilofenole są emulgatorami typu o/w lub solubilizato-rami. Właściwość solubil izacji odnosi się szczególnie do tenzydów niejonogennych o indeksie H LB 12-18, które ułatwiają przeprowadzenie do roztworu wodnego związków normalnie nie wykazujących powinowactwa do fazy wodnej. Efekt solubil izacji wywoływany przez alkilofenole można wyjaśnić na podstawie omówionego wcześniej zjawiska micelizacji (rozdz. 7.1).

Oksyetylenowane amidy kwasów tłuszczowych

Z niejonogennych tenzydów, wywodzących się z grupy pochodnych amidów kwasów tłuszczowych, działanie emulgujące wykazują amidy N-mono- oraz N.N-dipolioksyetylenowe. Ich właściwości i zastosowanie są podobne do omówionych już oksyetylenowanych alkoholi

Rozdział 7 157