3tom333

10. TECHNIKA ŚWIETLNA 668

Tablica 10.41. Wskaźniki kryterialne związane z założonymi poziomami równomierności oświetlenia

Układ	Równomierność oświetlenia
rozmieszczenia opraw	duża (6 > 0,65)	zmniejszona (5 £ 0,4)
Szachownica	0.5 « s/Hm « 1,4	mi	0,5 < s/Hm < 1,4 = 0,5 lub m, = 0.75
	m = 0,25	1,5 < s/Hm ś 1,8 m = 0,25
Linie	0,5 < sy Hm < 1,4 m = 0,25 1 = 0,1255' jeśli L > 10 m to doświctlenie w końcach linii	0,5 < s'fHm 1,4 jeśli L < 10 m m = 0.25 / = 0,25 5'-=-0,55* lub m = 0,5 / = 0,125s'-i-0,25s' jeśli L > 10 m m = 0,25 / = 0,125 s'

Oznaczenia:

5/7/_m (.<///„)    — stosunek odstępu s między oprawami (liniami opraw) do wysokości H_m zawieszenia opraw nad

płaszczyzną roboczą;

ni = sjs (s'Js') - przy czym $₀ (s^jest to odstęp skrajnych opraw (skrajnej linii opraw) od najbliższej ściany;

/    odstęp między krańcami linii a ścianą prostopadłą do linii opraw;

L    — długość linii świetlnej.

linii od najbliższych ścian równoległych do tychże linii, a także wartość odstępu l krańców linii od najbliższych ścian prostopadłych do tychże linii. Odstępy s’₀ i / są uzależnione od s'. W przeciętnych warunkach przyjmuje się na ogół sj, = .s'/2. Przy większych wymaganiach należy dążyć do tego, aby odstępy s'„ = 0,75 m, bez względu na wartość s’. Zawsze należy starać się, aby l = 0,15-^0,30 m.

Przy L > 5 m należy stosować doświctlenie, polegające na stosowaniu zwiększonej liczby źródeł światła w oprawach na krańcach linii. Zwykle stosuje się krańcowe oprawy

0    zwiększonej liczbie źródeł w stosunku do liczby źródeł opraw w pozostałej części linii lub zwielokrotnia się oprawy tego samego typu na krańcach linii, lokując dodatkowe oprawy między liniami lub w liniach, przy krańcowych oprawach. Praktykowane jest zwiększanie liczby źródeł na krańcach linii o połowę w stosunku do liczby źródeł podstawowego typu opraw (doświetlanie I stopnia) lub podwajanie liczby źródeł na krańcach linii w stosunku do liczby źródeł podstawowego typu opraw (doświetlanie II stopnia).

Przy wymaganej równomierności oświetlenia dużej lub zmniejszonej pomocne przy rozmieszczaniu opraw mogą być wskaźniki zawarte w tabl. 10.41.

Przy zagrożeniu olśnieniem odbiciowym należy umieszczać oprawy nad pasami komunikacyjnymi lub po bokach stanowisk pracy, w każdym razie nie nad stanowiskami pracy.

Na wybór wysokości H_m mają wpływ czynniki związane ze sprawnością oświetlenia

1    ograniczeniem olśnienia. Czynniki te mają wpływ przeciwstawny.

10.5.4.3. Projektowanie wielokryterialne

Przy wielokrytcrialnym projektowaniu istotne jest odpowiednie skoordynowanie postępowania, określenie hierarchii ważności i rodzaju czynności projektowych (tabl. 10.42).

Tablica 10.42. Kolejność i rodzaj czynności projektowych przy projektowaniu oświetlenia ogólnego

Etap projektowania		Rodzaj czynności
I	Wstępne oszacowania i ustalenia	ustalenie danych wyjściowych do projektu na podstawie analizy czynności, pomieszczenia i innych czynników
u	Wymagania oświetleniowe	określenie koniecznych (pożądanych) cech ilościowych i jakościowych oświetlenia poprzez założenie wymaganych wartości lub rodzajów parametrów oświetlenia
ni	Koncepcja oświetlenia i jej sprawdzenie	przyjęcie podstawowych założeń projektu i ocena ich trafności ze względu na wymagania oświetlenia
IV	Rozmieszczenie opraw oświetleniowych	określenie wartości wskaźników charakteryzujących rozmieszczenie opraw oraz określenie ew. doświetlenia (przy liniach)
V	Sprawdzenie realizowanego poziomu natężenia oświetlenia	obliczenie zrealizowanego natężenia oświetlenia w warunkach zastosowanego rozmieszczenia opraw
VI	Zestawienie danych projektu	podanie danych charakteryzujących zastosowane środki i uzyskane efekty oświetleniowe
VII	Opis techniczny projektu	podanie informacji dotyczących realizacji projektu i dodatkowych wskazówek związanych z wyposażeniem pomieszczenia i eksploatacją urządzenia oświetleniowego

Ustalanie danych wyjściowych (etap 1) polega zwykle na określeniu: rodzaju pracy wzrokowej, potrzeby zwiększania wymagań oświetleniowych, tolerowanego stopnia olśnienia przykrego bezpośredniego i pośredniego, zagrożenia olśnieniem odbiciowym, poziomu dokładności oddawania barw, kategorii pomieszczenia ze względu na zanieczyszczenie, przewidywanego dostępu do opraw, wymiarów pomieszczenia, współczynników' odbicia głównych powierzchni wnętrza, typowej pozycji przy pracy, płaszczyzny roboczej, typowego kierunku obserwacji, rozmieszczenia miejsc pracy (w miarę możliwości), ograniczenia w rozmieszczeniu opraw, potrzeby stosowania opraw w wykonaniu specjalnym, zmianowości pracy. Dane takie stanowią przesłanki do ustalenia wymagań oświetleniowych i wyboru oraz rozmieszczenia opraw'.

Określenie wymagań oświetleniowych (etap II) polega zwykle na ustalaniu: średniego natężenia oświetlenia E_av, równomierności oświetlenia w przestrzeni <5, wskaźnika olśnienia WO, ogólnego wskaźnika oddawania barw R_a, odmiany barwy światła świetlówek (gdy są stosowane), rozkładu luminancji w otoczeniu. Z wymagań tych wynikają cechy oświetlenia, którymi powinno się charakteryzować zaprojektowane oświetlenie.

Koncepcja oświetlenia (etap III) wynika z założeń dotyczących: sposobu wprowadzania światła do wnętrza (układu opraw), rodzaju źródeł światła, klasy oświetlenia, typu opraw, wysokości zawieszenia opraw nad płaszczyzną roboczą H_m, współczynnika zapasu k, systemu konserwacji.

Sprawdzenie koncepcji oświetlenia (etap III) polega na weryfikacji założeń związanych z koncepcją i ocenie realności tej koncepcji. Zwykle wybory typu oprawy i wysokości H_m podlegają cząstkowym weryfikacjom, ze względu na wymagany rozkład luminancji i tolerowany stopień olśnienia WO. Także weryfikacji podlega przyjęta wartość współczynnika zapasu k i system konserwacji, ze względu na praktyczność (realność) systemu konserwacji dopasowanego do założonej wartości k (ew. korygowanie k ze względu na praktyczność systemu konserwacji). Ocena realności koncepcji jest związana z wstępnym określeniem wymaganego całkowitego strumienia świetlnego źródeł światła <P_X oraz liczby opraw MN. Polega ona na sprawdzeniu, czy jest możliwe rozmieszczenie opraw w sposób racjonalny i jednocześnie zapewniający właściwą równomierność oświetlenia.