DSCN1868

216 l vpolce/nicnic osobowości

oznaczał osąd oparty na poprzedzających go doświadczeniach i decyzjach. Później, w języku angielskim słowo prejudice nabrało znaczenia przedwczesnego osądu, formułowanego bez nalczylcgo zbadania i rozważenia faktów W końcu, termin ten nabrał tak/c zabarwienia emocjonalnego, dodatniego lub ujemnego, które zwykle towarzyszy takiemu nicugrumowancmu empirycznie osądowi [G.W. Allport I958, s. 7) (G.W. AJI-pon powołuje się na A New English Dicnon-ary, Clarendon Press, Oxford 1909, vol. vil. Pt. U. I275). Istotnym źródłem uprzedzeń jest skłonność ludzkiego umysłu do posługiwania się klasami (lub kategoriami) w codziennych decyzjach i do zbyt pospiesznego generalizowania. Jednak nie każde uogólnienie jest uprzedzeniem, niektóre wynikają z błędnego rozumowania. Błędne wnioski mogą utrwalić się w postaci uprzedzenia. jeśli osoba nie jest w stanie zmodyfikować ich wobec nowych informacji.

Uprzedzenie zawiera dwa składniki postawę (życzliwą albo nieżyczliwy) i powiązane z nią. wynikające z błędnego uogólnienia ((Airgeneralced), przekonanie. Znaczna część istniejący ch uprzedzeń to uprzedzenia etniczne, mające zazwyczaj charakter negatywny. Są one skierowane wobec grupy jako całości lub wobec jednostki jedynie z powodu jej przynależności do określonej grupy. Efektem uprzedzenia staje się stawianie jego przedmiotu w sytuacji z góry niekorzystnej, a jednocześnie nieuzasadnionej rzeczowo jego zachowaniem.

Uprzedzenie nie zawsze musi wyrażać się bezpośrednio w działaniu. Mozę ono by ć wyrażone w formie tylko werbalnej - rozmów między ludźmi podobnie myślącymi, wielu ludzi nie wykracza poza ten stopień nicprzychylności. Wyraźniejszą postać przybiera uprzedzenie wówczas, gdy polega ono !* fikaniu określonych osób czy łcź grup Dyskryminacja, jako jeszcze bardziej ak-tywny przejaw uprzedzenia, polega na wv-‘ączeniujego obiektów (osób. grup) / mo'z-udziału i korzystania z ogólnie “^łpnycH dóbr i szans (prawa polityczne.

zatrudnienia, edukacji, rekreacjo Ir, srytucjonalną fonną dyskiym.nac,, j_{CM łUb} LWegacja. sankcjonowana prawnie łub <*..

c/ajowo Atak fizyczny polegający _np dewastowaniu pomników, pobiciu stano,_k jeszcze ostrzejsze zachowanie, któreeo p,,/ łożem są uprzedzenia Skrajnym wy_T:;/c uprzedzeń jest eksterminacja osób i cah_t grup - lincze, pogromy, masakry, maso*

ludobójstwo. (M.P.)

Zob działanie społeczne, postawa jako defin,^ sytuacji. przesąd.

Literatura:

AJIpoit G.W., 1958. The Naturę oj Hre.-uj. Addison-Wesley Publ. Co.. New York

Znaniecki F., 1936. Social Actions. Fara • Rinehart Inc. New York Znaniecki F.. 1931, Studia nad antagenar.- • do obq>ch. „Kwartalnik Socjologie/:.' ■ 2-4.

Uspołecznienie osobowości 1. li- -ność do uczestnictwa w życiu grnpow-.-(rezultat socjalizacji). 2. Szczególny y; postawy wobec siebie, inny ch i caic .+» rowości. Jan Szczepański w swoich rozważaniach nad rozwojem społecznym czk - I ka, po omów ieniu różnych miar tego ' woju (takich jak zakres uczestnictwa » •* I ciu zbiorowym, stopień samodzielny zdolność realizacji różnych rv ’ ność działań), opowiada się » niejako wewnętrznym, a mianow k* ciem więzi i zdolnością do    _>xi fl

litycznych. okazywaniem ^soIlvŁu^. * i porządkowaniem wartościom [J. Szczepański 1981).    & I

Pml Rybkk.    ■

uspołecznienia jako ,.C-)    ^

wnętrznego związku ledm łcczncj. W tym a***"'^,    ■

nic musi być i mc i«>    > I

tyjącego w zbiorowość    _c I

SfeMdo wielu    I

joć działalność sp⁰^ -<iu^r‘

runkach, ajednak m^) y /jd^r

pełnej duchowej

ludzkiej to pełne u>i