lektury j polski0

Chłopi (tom I — Jesień)

Władysław Stanisław Reymon

na niej. To one sprawiają, że gospodarz wiejski różni się od wszystkich innych zawodów. Chociaż chłop mają swoje wady, nie są idealizowani, to jednak oni dają ludziom chleb. Traktują swą pracę rzetelni i uczciwie. Gospodarz nie jest najemnikiem, któremu zależy na jak największym zysku przy minimalnyn wkładzie pracy. Nie oszczędza nikogo, także siebie, aby praca była wykonana na czas i tak, jak należ] Wiejska kultura jest przedstawiona jako pełna godności, oparta na tradycji, wielobarwna, ciekawa i prze de wszystkim potrzebna krajów, który jest poddany wynarodowieniu przez zaborców.

Relacje między ludźmi. Zobowiązanie wobec ziemi określa także charakter relacji w rodzinie, któr można określić jako zespół współpracowników. Większym zespołem jest wieś, która potrafi wspólni bronić swoich interesów nawet w sposób najbardziej twardy i bezwzględny. Motywacja czynów chłopói nie jest duchowa ani idealistyczna, lecz twardo wynika z realiów życia To jednak daje chłopom siłę. Kt chce zasłużyć na szacunek gromady, musi się stosować do jej praw. W ten sposób utrzymywana jej równowaga między dbaniem o własne dobro (zachowanie konieczne, aby przeżyć) a dbaniem o współ notę (często za cenę rezygnacji z własnych potrzeb).

Religijność. W życiu społeczności wiejskiej religia odgrywa jedną z kluczowych ról. Ponieważ chłoj traktują pracę na roli jako wypełnianie obowiązku wobec ziemi i ludzi, a nie tylko jako źródło utrzyma nia, każda ich czynność jest wypełnianiem woli Bożej, nadaje godność ludzkiemu bytowania Praca n roli podlega sakralizacji. Ziemia jest jak gdyby utożsamiana z Bogiem, bywa określana epitetem „święfc Narrator bardzo często porównuje wschodzące słońce do monstrancji Uczucie jedności ze świateł przyrody, którego często doświadczają chłopi, jest jednocześnie uczuciem jedności z Bogiem. Staje sa źródłem praw moralnych. Jest autentyczną wiarą. Natomiast instytucja kościoła, postać proboszcza, oc grywają nieco mniejszą rolę w życiu duchowym. Chłopi często doświadczają religijnego wzruszeni ale nie zawsze przekłada się to na lepsze życie, np. Kuba po uniesieniu przeżywanym w kościele idz do karczmy, gdzie się upija Najpiękniej są w utworze ukazane przeżycia religijne najuboższych (Witej Agata, Kuba), których prosta wiara jest wzruszająca, bezinteresowna i prawdziwa

Język, styl, środki artystyczne

Narracja W utworze zastosowano narrację trzecioosobową, jednak nie jest to wyłącznie narracja wszed wiedząca i przezroczysta, typowa dla literatury realistycznej. Wyróżnia się trzy typy narratora w „Chi pach”: realistyczny obserwator, wsiowy gaduła i młodopolski stylizator. Przenikają się one w utwora jednak można je odróżnić na podstawie charakterystycznych cech. Realistyczny obserwator ujawnia s szczególnie w opisach zdarzeń, ma związek z rozwojem akcji i niekiedy charakteryzuje bohateról Wsiowy gaduła to narrator, który ujawnia się szczególnie w opisach wiejskich prac, obyczajów, użyi gwary, często stosuje ludowe przysłowia i porzekadła. Ten typ narracji dominuje w powieści. Z narrati rem modernistycznym spotykamy się szczególnie w opisach krajobrazu wiejskiego, które często ma charakter impresjonistyczny.

Szczegółowość opisu. Charakterystyczną właściwością stylu Reymonta jest dokładność opia W pierwszym tomie niewątpliwie najobszerniejszy jest opis wesela Boryny z Jagną. Możemy się z nia dowiedzieć, jakie potrawy były wnoszone na stół, jakie obyczaje towarzyszyły obrzędowi weselnoj (patrz: fabuła), poznajemy rodzaje tańców, z których każdy został mistrzowsko scharakteryzowany, l Owe obertasy, krótkie, rwane, zawrotne, wściekłe, oszalałe, zawadiackie a rzewliwe, siarczyste a zaduma i żalną nutą przeplecione, warem krwie ognistej tętniące a dobrości pełne i kochania, jako chmura gradc* z nagła spadające [...]. Słynny jest opis tańca Boryny z Jagną. Jest on niezwykle dynamiczny, ponieś ma ukazać siłę i witalność bohatera. Składa się z jednego rozbudowanego zdania, które zawiera 52 fon czasownikowe!

Stylizacja językowa. Zarówno w partiach dialogowych, jak i w częściach narracyjnych Reymi zastosował stylizację językową polegającą na nadaniu tekstowi cech języka mieszkańców wsi Mamy więc do szynienia z odmianą stylizacji nazywaną dialektyzacją. Język „Chłopów” zawiera bardzo di elementów autentycznej gwary łowickiej (okolice Lipiec i Skierniewic), ale jest też wzbogacony o elera