Scan0049 2

1G2 Zygmunt Saloni

liczebnikowe typu II lub słowo dwu, dwóch, obu, obydwu, obydwóch, trzech, czterech, np.:

(6) Widzę, pięciu żołnierzy.

Dopuszczają one więcej możliwości intoipretacyjnyck, albowiem słowa typu żołnierzy mogą być z równym powodzeniem traktowano jako dopełniacze i bierniki. Stąd, podobnie jak w wypadku 4.2.2, warianty analizy związków formalnych w takich konstrukcjach (w wykresach pominięto strzałki odnoszące się do uzależnienia rodzaju i liczby):

4.2.3a.

Widzę pięciu żołnierzy.

I- t _t

acc

4.2.3b.

Widzę pięciu żołnierzy.

acc

t

acc

4.2.3c.

Widzę pięciu żołnierzy.

I t I f

acc

gen

4.2.3C'.

Widzę pięciu żołnierzy.

I fl t

acc

acc

Warianty interpretacyjne 4.2.2c i 4.2.2c' mogą być w zasadzie traktowane jako równouprawnione, tym bardziej że dla obu znajdziemy analo-gony w opisach konstrukcji z innymi przypadkami. Wyboru któregoś z nich w opisie powinniśmy dokonać ze względów praktycznych. Reprezentacja formalna wyglądałaby kolejno dla obu wariantów w następujący sposób:

<F0; S; ml, acc; PI, Gen)

<F0; S; ml, acc; PI, Acc)

4.2.4.1. Weźmy liczebnik [trzy], którego wielo form zostanie przedyskutowanych w niniejszym punkcie. Odznacza się on dużym zróżnicowaniem form i nie ma przy tym dla przypadków zależnych wariantów swobodnych. . Umieśćmy go w kontekstach czasowników o różnym rządzie oraz tego samego rzeczownika rodzaju F, ponieważ dla tego rodzaju wszystkie formy przypadkowe liczebnika mają podobne właściwości. Uzyskujemy

(29)    Przyglądam    się    trzem    kobietom.

(30)    Widzę    trzy    kobiety.

(31)    Interesuję się    trzema    kobietami.

(32)    Opowiadam    o    trzech    kobietach.

Zdania (29)—(32) stwarzają identyczne możliwości opisu, stosunków gramatycznych jak zdania rozpatrywane w punkcie 1.2.2, ponieważ wartości kategorialne czasownika nie zależą w nich od grupy nominalnej oraz występuje zgodność wartości przypadkowej rzeczownika i liczebnika. Podobnie jak tam konstrukcje takie możemy interpretować na trzy sposoby (z wykresami analogicznymi do podpunktów a—c punktu 4.2.2):

4.2.4.la. Zgoda przypadkowa.

4.2.4.Ib. Uzależnienie przypadka liczebnika od formy rzeczownika. 4.2.4.lc. Uzależnienie przypadka rzeczownika od formy liczebnika.

4.2.4.2.    Takie same możliwości interpretacyjne występują w wypadku liczebników o małym zróżnicowaniu form, np.:

(2)    Przyglądam się    pięciu    kobietom.

(4) Interesuję się    pięciu    kobietami.

(o) Interesuję się    pięcioma    kobietami.

(3)    Opowiadam o    pięciu    kobietach.

Słowa pięciu występujące w tych zdaniach uznaliśmy za różne formy wyrazowe, mogą mieć więc różny rząd, wobec czego oprócz wariantów interpretacyjnych a i b możliwy jest też wariant c. Ezeczy nie komplikuj( także istnienie w jednym przypadku wariantów swobodnych, które różni? się tylko kształtem, a mają identyczną charakterystykę gramatyczną.

4.2.4.3.    Takie same są też własności gramatyczne form typu Illb por.:

(33)    Przyglądam się dwojgu niemowlętom.

(34)    Opowiadam o dwojgu niemowlętach²⁵.

Są dla nich możliwe te same warianty interpretacyjne a, b, c.

We wszystkich rozważanych wypadkach wariant a daje najbardzk spójną interpretację konstrukcji, wariant b najbardziej pasuje do tradyc. gramatycznej, wariant c jako jedyny pozwala utrzymać konsekwenc; w stosunku do wypadków dyskutowanych poprzednio. W wypadku prz} jęcia wariantu c formy rozważane w niniejszym punkcie będą reprezent* wano przez szóstki:

<FO, 8; _go, e„; PI, &>•

Podobnie jak dla form dopełniaczowych występuje tu zgodność wartoś przypadkowej fleksyjnej i selektywnej.

²⁵ Zgodnie z zaleceniami poprawnościowymi takie konstrukcjo są traktowa jako obowiązujące, choć trafiają się także- inne: Przyglądam się dwojgu niemowl Opowiadam o dwojgu niemowląt. Podobne wahania występują i dla innych for na przykład w pozycji mianownika oprócz uznanego za zasadnicze Ich dwoje przy i spotkać można Oni dxooje przyszli.