Scan0050 2

 

164    Zygmunt Saloni

4.2.5. Zaliczono do niniejszego punktu formy mianownikowe mają ze względu na stosunki wewnątrz grupy nominalnej oraz oddziaływanie formy czasownika na grupę właściwości te same, co rozpatrywane w punkcie 4.2.4 formy przypadków zależnych, z tym że obserwujemy tu ponadto oddziaływanie grupy nominalnej na formę czasownikową, np.:

(35)    Dwaj    koledzy    stali    na    'podwórzu.

(36)    Dwie    kobiety    siały    na    podwórzu.

(37)    Dwa    psy    stały    na    podwórzu.

| nom    |

go, Pl

4.2.5.1.    Zasygnalizujemy tylko trzy możliwości interpretacji oddziaływania słowa czasownikowego na grupę nominalną (analogiczne jak w punkcie 4.2.4). Wybór najdogodniejszego wariantu interpretacyjnego będzie istotny ze względu na całość analizy.

4.2.5.la. Zgoda przypadkowa.

, 4.2.5.Ib. Uzależnienie przypadka liczebnika od formy rzeczownika.

4.2.5.1C. Uzależnienie przypadka rzeczownika od formy liczebnika.

4.2.5.2.    Trudności w interpretacji oddziaływania grupy nominalnej na formę czasownika sprawiają przede wszystkim stosunki kategorialne wewnątrz grupy nominalnej. Jeśli bowiem nie uwzględnimy wartości kategorii przypadka obu form, i tak musimy uwzględnić oddziaływanie dwustronne: posiadające selektywną wartość rodzajową formy rzeczowników łączą się z określonymi formami liczebników; posiadające selektywną wartość liczbową formy liczebników łączą się tylko z fleksyjną liczbą mnogą rzeczowników.

4.2.5.2a. Najbardziej konsekwentne byłoby zatem uznanie, że na liczbę i rodzaj czasownika wywierają wpływ te same elementy, które decydują o wartościach tych kategorii wewnątrz griipy nominalnej. Taki opis nie wydaje się jednak płodny, ponieważ daje bardzo skomplikowany obraz stosunków zależności, szczególnie w kombinacji z rozwiązaniem 4.2.5.la. Ta właśnie kombinacja byłaby najbardziej konsekwentna, ponieważ o wartości kategorii fleksyjnycli innych składników trój elementowej konstrukcji decydowałby ten składnik, dla którego dana kategoria jest przypisana tylko raz jako selektywna. Forma czasownikowa decydowałaby więc o przypadku formy rzeczownikowej i liczebnikowej, forma rzeczownikowa — o rodzaju formy czasownikowej i liczebnikowej, forma liczebnikowa — o liczbie formy rzeczownikowej i czasownikowej. Komplikacji podobnych można natomiast uniknąć, przypisując właściwości selektywne równe analogicznym własnościom fleksyjnym temu członowi grupy, który uznaje się za nadrzędny dystrybucyjnie.

4.2.5.2b. Tradycyjnie, podobnie jak w przypadkach zależnych (por. a o ok i a o a. im 9-0. narlrzorl-na w rozważańvch erumch nominalnych

uważa się formę rzeczownika, formę liczebnika zaś za uzgodnioną z rzr czownikową. Forma rzeczownika jest więc uznana za decydującą o wyst; pieniu czasownika nie tylko w określonym rodzaju, lecz także w liczb? mnogiej.

4.2.5.2c. Z powodzeniem jednak możemy się zdecydować na rozstrzy; nięcie-odwrotne: że nadrzędna.'dystrybucyjnie w grupie nominalnej je-forma liczebnika i ona rządzi liczbą i rodzajem czasownika. Eozwiązan to jest tym bardziej usprawiedliwione, że istnieją formy mianownikom wymagające innej liczby i rodzaju czasownika niż należące do tych samyc leksemów formy rozważane łączące się z formami tych samych rzeczown ków, np. por.:

(35)

(38)

Dwaj koledzy stali na podwórzu. Dwóch kolegóu) stało na podwórzu.

hj-

t

go, num_0/

©/'lA/L-fv£l /Cu?bvu

Zdania typu (38)^fzostahą przedyskutowane w punkcie 4.2.G. Występ jące w nich wyraźne uzależnienie przypadka rzeczownika (gen) od form czebnika stanowi dodatkowy argument za przyjęciem analogicznego rc wiązania, uzależnienia mianowników rzeczowników od form liczebniku Mianowniki liczebników należące do omawianej grupy byłyby reprezem wane przez.,uporządkowane ósemki:

<FO; S; g₀, nom; PI, Kom; PI, G₀>,

gdzie ostatni średnik oddziela wartości narzucane formie rzeczownikom i wartości narzucane formie czasownikowej.

4.2.5.3. Pewne kłopoty interpretacyjne w analizie rozważanych kc strukcji, zwłaszcza przy wariancie 4.2.5.2c, który przyjęliśmy, spram także kategoria osoby. Ta sama forma fleksyjna liczebnika może bowi< wystąpić z formami osobowymi o różnych wartościach fleksyjnych osol np.:    '

(39)    Dioaj sialiśmy na podioórzu.

(40)    Dwaj staliście na podwórzu.

(41)    Dwaj stali na podwórzu.

Podobnie:

(42)    My dwaj staliśmy na podwórzu.

(43)    Wy dwaj staliście na podwórzu.

(44)    Wy dwa stałyście na podwórzu, (np. w wypowiedzi skierowanej pary koni)

(45)    Wy dwie stałyście na podwórzu.

(46)    Wy dwoje staliście na podwórzu.

Nie ulega wątpliwości, że forma liczebnika nie ma tu wpływu na wari osobową czasownika, wpływa zaś na jego wartość rodzajową. Ścisły jest tomiast związek między mianownikiem tzw. zaimka osobowmgo a końcó'