skanuj0060 2

118

5. Równowagi .tonowe w rozcieńczonych roztworach wodnych

K,

SOL

Iloczyn rozpunauilnoócl

(22)

'AD

OM

■ 100%

a=

• Stałe równowagi K* i Kb noszą nazwę stałych protolizy (dysocjacji). Są to wielkości bezwymiarowe. Stała Ka (K*) jest funkcją temperatury i nic zależy od stężenia. Oznacza to, że w stałej temperaturze zmiana stężenia któregokolwiek ze składników roztworu spowodąje zmianę stężeń pozostałych, ale zawsze K* (K*) ■ const.

Wartości stałych wyznacza się na drodze doświadczalnej. Zmieniają się one w szerokim zakresie 10”^ł0 - I0⁸, Aby nie operować potęgami, często wartości stałych podaje się w postaci wykładnika pX:

pX--logX X ” lO^ pK.--logK,

pK, — logK* K.- lO""*¹’

Stopień protolizy (dysocjacji)

Stopień protolizy (dysocjacji) a zdefiniowany jest równaniem: liczba cząsteczek (moli) elektrolitu zdysocjowanego • początkowa (formalna) liczba cząsteczce (moli) elektrolitu _

’ protolizy a-wyraża-iloścrowo -moc- elektrolitu.- Jest funkcją- stężenia~i--§5;§J temperatury. Zależy również od rodzaju rozpuszczalnika i od obecności innydi raf] elektrolitów w roztworze. Często wyrażany jest w procentach.

liczba cząsteczek (moli) elektrolitu zdysocjowanego

początkowa (formalna) liczba cząsteczek (moli) elektrolitu

Iloczyn rozpuszczalności    H

W nasyconym, wodnym roztworze mocnego elektrolitu ustala się równo-waga pomiędzy fazą stalą (nierozpuszczony elektrolit) a roztworem jego jonów, i

AB»A* + B“ .    _ ^    (21)JH

W nasyconym roztworze trudno rozpuszczalnego elektrolitu stężenie jonów w 3 roztworze jest mole (wartość bezwzględna). W tym rozcieńczonym roztworze jf równowagę procesu (21) można opisać stosując prawo działania mas:

gdzie: c_Ab - stężeni© substancji AB w czystej fazie stałej, mol/dm³, •

^ca* * ^cb- ~ stężenie jonów A⁺, B" w roztworze nasyconym, mol/dm³.

Gdy temperatura jest stała (T » const.), to = const. i równanie (22) można przedstawić w formie:

(21)

lub w skrócie:    K._s = c_A. • c_fi.    (24)

Na przykład w nasyconym roztworze chlorku ołowiu ustala się równowaga

którą opisuje stała równowagi K,:

^K* ^=cii** '^ccr

W nasyconym roztworze trudno rozpuszczalnego elektrolitu iloczyn stężeń jego jonów jest wielkością stałą (T - const). Stałą równowagi K* nazywa się iloczynem rozpuszczalności. Jest to wielkość bezwymiarowa. Iloczyn rozpuszczalności jest funkcją temperatury i nie zależy od wartości stężeń poszczególnych jonów. Aby zmniejszyć stężenie jonów A^ł w roztworze, należy zastosować dostatecznie duży nadmiar jonów B“. Na przykład, aby ilościowo wytrącić kationy pierwszej grapy analitycznej (Ag*, Pb²*, Hgj³*) z roztworu azotanów w postaci osadu chlorków, stosuje się nadmiar odczynnika strącającego - kwasu solnego o stężeniu 6 mol/dm³. Z kolo, jeżeli dążymy do roztworzenia trudno rozpuszczalnego osadu w roztworze, należy zmniejszyć stężenie jonów A* lub B". Na przykład, aby rozpuścić osad chlorku srebra, do roztworu dodaje się amoniaku.. W reakcji- .amęnjąhi z jonami srebra tworzy się . kompleks diaminasrebrafl)

’ stężenie jonów Ag* w roztworze maleje. Ich ubytek uzupełnia się przez rozpuszczenie osadu chlorku srebra. Jeżeli zastosuje się dostatecznie duży nadmiar NHj, osad AgCl można roztworzyć całkowicie (c^. -c^ < Kj^).