Zdjęcie3945

148 Rozdział 4. Oblicza dysleksji rozwojowej

Profil dla całej badanej grupy był typowy i zgodny z opisywanym w jj. teraturze jako uniwersalna cecha (w sensie statystycznym) profilu dzieci dysleksją (por. rozdz. 9). Obniżenie wyników obserwowano w podtcstach: Powtarzanie cyfr. Arytmetyka. Kodowanie oraz Wiadomości. Jednak po uwzględnieniu zmiennej płci okazało się, że jest to układ profilu typowy jedynie dla chłopców. Profil dziewczynek wykazywał interesującą odmień ność - wysoki średni wynik w podteście „Kodowanie”, w którym chłopcy uzyskali wynik 3-krotnie niższy. Podobne obserwacje, choć znacznie wcześ-niej, poczynili Vogel i Walsh (1987). Inne, ale znacznie mniejsze różnice dotyczyły pod testów Klocki, Porządkowanie obrazków i Wiadomości, w których dziewczęta uzyskiwały wyższe wyniki.

Wyniki prezentowane powyżej wskazują, że oprócz czynnika wieku i poziomu nasilenia trudności w pisaniu również inne istotne zmienne, takie jak płeć dziecka, powinny być brane pod uwagę podczas analizy profiio w skali Wechslera.

Ciekawe badania dotyczące porównania dziewcząt i chłopców z dysleksją przeprowadziła Kazimierak (2004) w ramach seminarium magisterskiego pod kierunkiem G. Krasowicz-Kupis. Badaniami objęła 2 grupy uczniów - łącznie 100 badanych w okresie późnego dzieciństwa i wczesnej adolescencji (od 9 do 14 lat).

Dokonała porównania objawów dysleksji (nasilenie trudności wczytaniu i pisaniu oraz rodzaje błędów), a także funkcjonowania poznawczego w wielu aspektach, standardowo ocenianych w badaniu psychopedagcgicz-nym w poradniach w kierunku diagnozy dysleksji rozwojowej. Analiza funkcjonowania poznawczego obejmowała 1Q ogólne i w podskalach skali WISC-R, oraz strukturę intelektu na podstawie analizy profilu w tej skali. Ponadto oceniono poziom percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej [ni podstawie Ibstu Figury Złożonej Reya-Osterrietha (kopiowanie figuiy) oraz testu Szybkość i Dokładność Spostrzegania G. Grimslcya, F. L. Rucha i N. D. Warrena], poziom funkcji językowych i pamięci fonologicznęj oceniany na podstawie Testu Nieznany Język Marty Bogdanowicz (Różnicowanie fonemów. Różnicowania struktury fonemowej wyrazów. Analiza i synteza fonemowa. Analiza i synteza sylabowa oraz Zetotestu G. Krasowieć Kupis), a także sprawność grafomotoryczną - na podstawie Próby kreskowania.

Przeprowadzone porównania nie wykazały różnic w poziomie IQ. gj równo globalnym, jak i w podskalach. Zarówno dla chłopców, jak I dli dziewcząt średni wynik kształtował się w przedziale od 100 do 110. ■

W zakresie objawów dysleksji uzyskano dość zaskakujące i znaczące różnice obejmujące poziom czytania, nasilenie błędów w pisaniu, a także rodzaje popełnianych w pisaniu błędów.

W grupie młodszych dzieci dziewczynki osiągają istotnie wyższe wy-aikiwczytamu, gdy ocenie jest poddawane tempo i poprawność, natomiast chłopcy przewyższają dziewczynki w cichym czytaniu ze zrozumieniem. Oczywiście w każdej z grup wyniki kształtują się na poziomie znacznie po* niżej przeciętnej dla wieku.

Chłopcy popełniają więcej błędów w pisaniu ze słuchu, popełniają leź więcej błędów typowo ortograficznych (ó-u, rz-ż) niż dziewczynki, dziewczynki rzadziej popełniają błędy strukturalne typu gubienie liter.

W zakresie badanych funkcji poznawczych i percepcyjno-motoiycz-nych u dzieci młodszych znaleziono różnicę jedynie w przypadku podresru Kodowanie w skali WISOR na korzyść dziewcząt, co potwierdza wyniki Kiasowicz-Kupis i Bogdanowicz (2001). U adolescentów znaleziono więcej różnic - w skali WISC-R dotyczyły one - oprócz Kodowania - podtestu Porządkowanie obrazków (na korzyść chłopców). Ujawniły się także różni-ce-cboć niezbyt wysokie-w zakresie sprawności fonołogicznych - analizy i syntezy fonemowcj.

Badania Kazimierak pokazują, że objawy dysleksji w zakresie czytani* i pisania różnią się ze względu na płeć nie tylko ilościowo -większe nasienie deficytów u chłopców i więcej błędów - ale także jakościowo.

Chłopcy dyslektyczni gorzej niż dziewczęta w tym okresie rozumieją czytany po cichu tekst, czytają wolniej i mniej poprawnie. Popełniają także statystycznie więcej błędów w pisaniu, zarówno ortograficznych, jak i specyficznych. W dyktandzie, które składało się z niepowiązanych wyrażeń typu Waba kłótnia, popełniają statystycznie więcej błędów ortograficznych wyrazach zd-u ii-rz. Wyniki badań potwierdzają, że dysleksja silniej manifestuje się u chłopców we wszystkich aspektach.

Powyższe badania mają charakter wstępny, a wykorzystane metody diagnostyczne budzą wiele zastrzeżeń ze względu na ich trafność i rzetel* oość, niemniej pokazują one, że pleć jest czynnikiem różnicującym żarów? ao objawy dysleksji dotyczące czytania i pisania, jak i funkcje poznawcze leżące u podstaw tych czynności.

Badania Grabowskiej i Bednarek (2004) wykazały brak różnic w po-aooie umiejętności fonołogicznych między chłopcami i dziewczętami zdysieksją, co jest zgodne z opisywanymi wyżej wynikami. Różnice uwieczniły się natomiast w badaniu różnych aspektów percepcji wzrokowej.

W badaniach wrażliwości na kontrast, odwołujących się do teorii deficytu