94297101

FIZYOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO 255

żej, gdy zwierzę połyka pokarm, jak n. p. w przypadku z prostą przetoką, i wprowadza go do żołądka, lub gdy go połyka tylko i wyrzuca przez przetokę gardła (oesophagi) jak w drugim rodzaju przetok, gdy zachodzi t. z w. pozorne karmienie (Scheinfiitterung). U zwierzęcia zaś z trzeciego rodzaju przetoką następuje wydzielanie się soku z małego żołądka, jak tylko pokarm zostaje wprowadzony do dużego żołądka, i trwa przez cały czas, dopóki pokarm pozostaje w dużym żołądku. Już sam fakt, że wydzielanie soku następuje, gdy zwierzę węszy lub widzi pokarm, gdy go tylko połyka, lub żuje i wyrzuca przez przetokę przełyku, świadczy, że wydzielanie soku pozostaje pod wpływem układu nerwowego i że podobnie, jak przy śliniankach, muszą istnieć osobne mechanizmy nerwowe wydzielnicze.

Lecz wydzielanie soku można spowodować w pewnych warunkach również wtedy, gdy się wprowadza pokarm albo pewne sub-stancye także bez wiedzy zwierzęcia do żołądka, jak to można łatwo uczynić u zwierzęcia z przetoką trzeciego rodzaju, gdy zapomocą zgłębnika wprowadzamy pokarm wprost do żołądka. Ażeby uniknąć wszelkiego podrażnienia jamy ust możemy i w tym przypadku dodać przetokę gardła; w ten sposób pewne substancye możemy wprowadzić do żołądka wprost z przetoki, nie wywołując najmniejszego podrażnienia błony śłuzowej pyska, i obserwować wydzielanie się soku z małego żołądka. Próba taka pokaże, że pomimo, iż zwierzę nie wie, iż mu się wprowadza pokarm do żołądka, pomimo, że nie wykonywa żadnych ruchów połykowych, żołądek po pewnym czasie, po kilku lub kilkunastu minutach zaczyna wydzielać sok. Wy-

ipada więc przyjąć, że wydzielanie się soku pozostaje w zależności od 2 mechanizmów: pierwszego, który będziemy nazywali centralnym, które w pierwszym rzędzie zależy od nerwów czuciowych a następnie od wpływów psychicznych, i drugiego mechanizmu lokalnego, obwodowego albo, jak go nazywają, endogennego, który stanowią sploty sympatyczne w okolicy żołądka.

Czynność pierwszego mechanizmu wchodzi całkowicie w grę podczas pozornego karmienia zwierzęcia, mechanizmy obwodowe zaś, gdy wprowadzamy pokarm bez wiedzy zwierzęcia, jak już wspomniałem wyżej, do dużego żołądka i obserwujemy wydzielanie z małego żołądka. Mierząc co pewien czas wydzielanie się soku, możemy otrzymać krzywe dla czynności obu rodzajów. Krzywe wydzielania się soku pod wpływem pierwszego mechanizmu są wszy-