tpn 1 22489701

EUGENIUSZ romer: klimat ziem polskich 185

Zatoka Fińska działa klimatycznie, jakgdyby nie była morzem, morze Czarne zaś zdobywa klimatyczne cechy morza dopiero w części wschodniej, począwszy od uroczych wybrzeży Jaili. Zjawiska te są następstwem kierunków wiatru, podległych prawom ogólnego krążenia atmosferycznego. W miesiącach zimowych (XII, I, II) panują następujące kierunki wiatru (podług Segelhandbuch d. Ostsee):

Wybrzeże: Pomorze Prusy Kurlanriya Zat. Fińska WpyAland

.£

Od E. połowy horyzontu	37%	43%	49%	50%	32%
Od W. » »	63%	57%	51%	50%	68%
Najczęstszy	W	S	S	SE	SW
W iatry ciepłe i morskie	73°/₀	68%	60%	24%	87%

Najbardziej wpływom morskiego i oceanicznego klimatu są poddane wyspy Aland, wybrzeża Bałtyku tracą ku wschodowi i północy, zrazu łagodnie, swe właściw ości klimatyczne, aż wreszcie w zatoce Fińskiej zostają niemal w zupełności od wpływów klimatycznych morza systemem wiatrów oderwane. Otwartość położenia ku bezpośrednim wpływom Bałtyku jest klimatycznie rozstrzygającym momentem, który bodaj nieznaczna zasłona w terenie w zupełności burzy. W pływ ten, a zarazem rolę w życiu człowieka ilustruję stosunkami w zatoce Rygskiej, rysującej się tak wyraźnie w przebiegu izoterm. Zatokę tę zamyka od N wyspa Ósel. Na południowym, wąskim cyplu tej wyspy wznosi się Cerelska Lampa; to stacya bałtycka. W zakątku zatoki położona Ryga, półwyspem od zachodu zasłonięta Pernawa, a pobliski Cereli, ale na wschodniem wybrzeżu Osel położony Arensburg przedstawiają stacye nadmorskie, bałtyckiego jednak wypływu mniej lub więcej silnie pozbawione.

	Cerela	Arensburg	Lyga	Pernawa
Temperatura I.	2-30°	o 1 ¹	o 1 ^ ¹ -f	54°
VII.	16-7°	17.90	17.7°	16-9°
Amplituda	190°	2i-7»	22 1°	22-0°
Port zamarznięty dni	40	.149	121	135

Inne stosunki, jakkolwiek dające się sprowadzić do tych samych praw, panują nad morzem Czarnem. Tu, jak zaznaczyłem na podstawie analizy izoterm, charakter klimatu kontynentalnego zanika, a typ klimatu morskiego rozwija się ku wschodowi. System wiatrów⁷ jest przyczyną tego zjawiska. Nad morzem Czarnem panuje cały rok barometryczna zniżka; w lecie, gdy lądy przyległe silnie się ogrze-