klsti289

318

i. MOSBYltSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

chodnieh i wsćhodnich (nie.-\vyłączając części Wielkorusi) a także u-Ghor-watów kosze, plecione z cienkich walców słomianych spiralnie; owijanych i przeszywanych wicią, drzewną (ob. np. fig. 205; tabl. XV, 2 i t. p.).

330 Oprócz plecenia warkoczowego, siatkowego i spiralnego znaną jest Słowianom technika krzyżowa (fig. 295—297). Należy ona do najpospolitszych i najpowszechniejszych .we wszystkich, krajach słowiańskich oraz wogóle w całej chyba Europie. Polega na toni, że wici przeplata się, jak w tkaninie, to znaczy pod'prostym kątem. Pospolicie część wciętych wicij zastąpiona niekiedy przez grube pręty a nawet kołki, stanowi osnowę plecionki; inne zaś wici. (nieraz bar

294. Spiralna technika plecenia. 1 Cisów, pow. Kielce,Małopolska. Rys. autor. 2. Kształt koszyka z drewnianą rękojeścią, wyplecionego z korzeni sosnowych techniką spiralną. Tamże. Rys. autor. — 3, 4. Schematy, przedstawia jące technikę spiralną ze wsi Mszana Dolna i Fodsżkle na Orawie. Rys. prof. dr.-St. l’o-.

niatowski.    -

dziej giętkie i ci ńsze od osno w-nych) stanowią wątki.''Tak na-przy klad przy zaplataniu płotu techniką krzyżow ą, jako. osnowa służą kolki, ubife.szere^ giem w- ziemię; jako wątki — giętkie pręty, obginane na tych kołkach. '/    ■ :

Jeśli osnowa jest sztywną i wogóle. jeśli jesc mniej¹ giętka od . wątku,. w tedy,^ idąc za wskazówkami, ludowego słowmictwm, nazywamy ją żeberkową tfig. 297); gdy ma kształt taśm, nie różniących się pod w^rzględem giętkości od taśm wątku,'mówimy o osnowie taśmowej (fig.295); wreszcie jeśli jest sporządzona ze sznurków' zwiemy ją sznurkową.

331 Mnóstwo rozmaitych koszy, plotów^r, las i t. p. wyrabiają Słowianie techniką krzyżową na osnowie żeberkowej. Pomijając płoty etc., ó których będzie mowa ,na innem miejscu, zatrzymamy się tu nieco na koszach. Najpospolitszym koszem na ziemiach słowiańskich jest niewiątpliwie wyobrażony na tabl. XV, 9 i na tabl. XVI, 1. Na znacznych obszarach Słowiańszczyzny północnej do niego to specjalnie stosuje się nazwa kosz, podczas gdy inne koszykarskie wyroby mają odrębne nazwy. Spotykamy go też zupełnie powszechnie na całej Białorusi, Polesiu i na Małorusi, a także w Polsce i u innych