pic 11 07 011140

ŁUDWjjj

^{Wą tr}eść _iak ^{J z} Uczonymi 7

5=

go swa rv ’ ^{n od}T2Uciła ,• ,^{J Jąca s}ię w Vr_v

*faio _Się^ mniej iub^J^Wnej ^ .innych ₂„

którego nj_e f^Wne siłą ^ ^^eJ Ocznego lr₀> ^W narr^tora, sn;

T'^Z^UPr--ySf'    p°Z

Z^Ót’ ^nabr*ty no ^{nie tyJ}ko ni ^P°^mnieJ'^si Piiir ^^ie^a _n w i k]asy_C2nym sensu. ^Wyr°^dniaiy _w ' ^{2 cz}^em j_e otworze GriU*^{Zlele n}°^list_vk-    Dyzmie, _al(

^skieg₀ święta /^Jpar2er_a £>_er „ ^tyJfi niemili,-

starego_graJka    z*,. "'"^{1 S}>W*„„_B ^ ² Początku w ż

^5tar2«opo4 _d5^aJ"^trygowany ,_a ^agę "a dzi_Wa °^{r w} “Me wied

^ idzie *** «■»£! ‘■oSte^*    d^arra,0r. Sdry £ 2’^^^/°““' *«

:*Z⁹° ^ ma „    ^UJe * « *

żuje l-^nm zatpjl/fo Kd„o^"“'^wia- ^Piero u ^ ^m°memó«

«• ^r^^nSr:>*    °r^{h d}*-

^przeż_ycie ^P°^{8tac sJt}rzy_pJfa . ^Przez _pry ^ ^z^ie biednej ’T” ^ Trady_Cy,    ^{J6go J}4 2^at ^iadaZZ ⁸ⁿ*^k* ^uka~

ezynnik \^y]ne ^my _nar    ^y się _nieroJ^{ą g}° ^na"atora,

" *££^£22? °^dradzają    ^Wa'"^ie * **»

Już Idijf. , grajku GriJT ^tycz^j _ J3 się i rozwiń-

» drugie^*"¹⁶ * ninijf^r2er' ^p°dobn_a ^te” ^w,Miie J₁/^Kl. ,^Kk'‘ doniosiy

_a*Ass    ^k^‘-rsi£~?

podtei

^aymbolie₂™f« ^W2e*taw^ag°' ^P°daje    ^ro2PatrujJ *“f’^{2y a5t}<iP

isr    *?^iS2

^ⁿ“ ^S2nmbc_h^g gadania f?' ^pnagn_ą, l‘T^to_Wa„“ ^Sory2on_tów kuitu ‘f^m ie™⁶* ““W

^y,e' -

- -»**. „, ^y *■—

rozsadziło naznaczone granice. W tej sytuacji Heyse uznał, że właściwym sposobem wybrnięcia z kłopotu jest nadanie noweli charakteru opowiadania ramowego. Dzieje konfliktu ojca i syna zostały więc włożone w usta fikcyjnego narratora, który już był wolny od obowiązku szerokiego rozsnuwania kulturalno-historycznego tła.

Można podziwiać w tym umiejętnym wywikłaniu się z trudności zręczność techniczną Heysego, jego spryt rzemieślniczy, widoczny zresztą w całej twórczości płodnego autora Wesela na Kapri, jednakże i tutaj w zakresie stosowania ramy narracyjnej odsłaniają się natychmiast słabe strony tego epigona i czciciela renesansu. Przyjrzyjmy się noweli Haj-ciarka z Treviso, ujętej w ramy, z których cytowaliśmy już poprzednio zdanie o tym, że w opowiadanej historii najważniejsza jest nie forma, ale właśnie — historia. Cóż stąd, kiedy ta historia, którą podaje nam Heyse przez usta narratora, w swym pseudoromantyzmie, pustej dekoracyjności i romansowej pompatyczności nie ma nic z uroku rzeczy naprawdę opowiadanej. Takich historii nikt nie opowiadał w towarzystwie, ani w czasach współczesnych Heysemu, ani tym bardziej w okresie renesansu. W ten sposób między ramami a włączoną w nie opowieścią istnieje tylko zewnętrzne powiązanie, w istocie bowiem oba te człony kompozycyjne łączą się nie w układ zamknięty, lecz w nieznośną kakofonię.

Heyse wypracował sobie różne schematy stosowania ramy, np. chętnie kształtował nowelę jako „przeżycie z podróży", tzn. opisywał spotkanie podróżującego narratora z jakimś oryginałem, który następnie opowiada narratorowi swe koleje (schemat ten podaje Bracher)¹. Inaczej uzyskał tradycyjne ramy drugi, współczesny Heysemu, przedstawiciel tzw. renesansycyzmu. Conrad Ferdinand Meyer. W jego sławnej noweli Hochzeit des Monchs narratorem rozsnuwającym przed szerokim i świetnym kołem słuchaczy dramatyczną historię zbłąkanego mnicha jest — Dante. Meyer szeroko traktuje topografię tła, opisuje grono słuchaczy, zaznacza jego reakcje w różnych momentach opowiadania, nadto w różnych miejscach narracji Dante zatrzymuje się, przerywa, przez co autor osiąga efekt romantycznej ironii — złudzenie bezpośredniego obcowania z owym mnichem pryska. Ale za to powstaje i rośnie inne złudzenie — wizja Dantego snującego swą opowieść przed świetnym towarzystwem. W ten sposób ramy niejako przerosły „obramioną" opowieść.

Hans Bracher w swej gruntownej i systematycznej rozprawie Rahmen-erzahlung bei G. Keller, C. F. Meyer und Th. Storm. Ein Beitrag zur Technik der Novelle uważa utwór Meyera za doskonały przykład i wzór artystycznego wyzyskania możliwości, które nastręcza użycie ram narracyjnych. Niewątpliwie Wesele mnicha wprost olśniewa bogactwem orna-

1

H. Bracher, Rahmenerzdhlung bei G. Keller, C. F. Meyer und Th. Storm. Ein Beitrag zur Technik der Novelle. Leipzig 1924, s. 76.