54120 s 128 129

128 ROZDZIAŁ 5

skutkuje dużą odmiennością wewnętrznych źródeł prawa placówek i szkol publicznych i niepublicznych.

W szkole lub placówce oświatowej funkcjonują też inne akty prawa wc^ wnętrznego, głównie chodzi tu o regulaminy określające organizację i zasady funkcjonowania całej jednostki czy na przykład jej poszczególnych 01 ganów. Regulamin jest tradycyjnie uznawany w nauce prawa administracyi nego za podstawowy akt prawny normujący świadczenie usług przez zakhul, prawa i obowiązki organów zakładu, a także prawa i obowiązki w zakresie korzystania z usług świadczonych przez zakład¹. Do najistotniejszych re gulaminów możemy zaliczyć regulamin organizacyjny szkoły i regulaminy organów kolegialnych.

Zycie szkół i placówek oświatowych regulują liczne dokumenty, których charakter prawny nie jest do końca określony, a które w rzeczywisty spo sób wpływają na ich funkcjonowanie, chodzi tu w szczególności o akty pla nowania życia szkól i placówek. Akty planowania nie w pełni odpowiadaj;| przyjętemu powszechnie definiowaniu aktu normatywnego² i trudno je umieścić wśród źródeł prawa. Aktów tych - co zostało już wspomniane we wcześniejszych rozważaniach - nie można zaliczyć do konstytucyjnych źró deł prawa powszechnie obowiązującego. Nie można ich również zaliczyć do źródeł prawa wewnętrznego, gdyż ich moc wiążąca i sutki często wykraczają poza ramy wewnętrzne i w sposób bezpośredni wpływają na sytuację prawną podmiotów zewnętrznych. Do aktów tych możemy zaliczyć na przykład arkusz organizacji szkoły lub placówki, kalendarz szkoły, tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, program rozwoju szkoły, program profilaktyczny i wychowawczy i inne.

Arkusz organizacji szkoły lub placówki jest to określony przez dyrektora do dnia 30 kwietnia każdego roku - z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania - akt, który zawiera szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym. W arkuszu zamieszcza się w szczególności liczbę pracowników szkoły i placówki z podaniem ich stanowisk oraz ogólną liczbę zajęć edukacyjnych finansowanych ze środków przeznaczonych na to przez organ prowadzący. Arkusz organizacji szkoły podstawowej zawiera dodatkowe dane o dzieciach podlegających obowiązkowi szkolnemu, które mieszkają w obwodzie szkolnym. Arkusz organizacyjny jest zatwierdzany przez organ prowadzący.

Kalendarz szkoły to wewnętrzny akt kierownictwa szkoły lub placówki, rodzaj rocznego planu pracy. Wykazuje się w nim stałe elementy życia szkoły, takie jak początek i koniec zajęć szkolnych, terminy klasyfikacji śródrocz-

129

ORGANIZACJA SZKOŁY LUB PLACÓWKI OŚWIATOWEJ

1101. terminy ferii zimowych, spotkania z rodzicami, uroczystości szkolne, i"'siedzenia rady pedagogicznej. Kalendarz szkoły tworzy się na podsta-’ ir ogólnych i stałych w skali całego kraju zasad organizacji roku szkolnego, przyjętych w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych jest to powtarzani a się w cyklu tygodniowym struktura czasu szkolnego uczniów, nauczy-• u li i wychowawców.

W organizacji szkoły lub placówki duże znaczenie mają także liczne programy. Pierwszy z nich to program nauczania, którym, zgodnie ze Słowakiem pedagogicznym, jest „program czynności uczniów i założonych wyników tych czynności”³. Program nauczania musi uwzględniać podstawę l u ogramową. Należy ją rozumieć jako obowiązkowe na danym etapie kształ-■ uia zestawy celów i treści nauczania oraz umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Z programem nauczania ściśle wiąże *ię program wychowawczy szkoły lub placówki. Opisuje on wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez nauczy-i leli i wychowawców. Realizacji programu nauczania i wychowania szkoły i placówki służy plan nauczania, zawierający przedmioty, bloki przedmiotowe, ścieżki edukacyjne, programy zajęć pozalekcyjnych, dystrybucję i ipłacanego czasu (liczby godzin pracy nauczycieli, wychowawców) w każdym oddziale klasowym, służące osiąganiu celów programowych⁴. Szkolny program profilaktyczny zawiera ogół działań zapobiegających powstaniu niepożądanych przyzwyczajeń i postaw, błędów w uczeniu się lub postawie ciała wśród dzieci i młodzieży. Opracowywany jest on na podstawie diagnozy obszarów problemowych.

Program rozwoju szkoły to kolejny możliwy do stworzenia opis działali, które mają prowadzić do osiągnięcia pożądanych efektów, służących polepszeniu warunków rozwoju uczniów, wychowanków, nauczycieli i bazy szkolnej.

Zgodnie z założeniami reform edukacyjnych organizacja współczesnej •t/koły i placówki oświatowej opiera się w coraz większym stopniu na samodzielnie tworzonych planach i programach działalności. Źródła prawa oświatowego powszechnie obowiązującego w skali całego kraju są jakby zewnętrzną matrycą, pozostawiającą szeroką sferę samodzielności organizacyjnej szkole czy placówce. Sposób organizacji, który umożliwi w jak

1

   M. Elżanowski, Charakter prawny i zakres regulaminu zakładu państwowego..., s. 335.

2

   Tak też E. Ochendowski, Prawo administracyjne..., s. 135 i n.

3

   W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1984.

4

   J. Pielachowski, Organizacja..., s. 57.