65768 str263

E. Biiik»civk/-Grsih<'<v»k.i. Z. Mikulski Hydn/kigm og>Hnu Wursznwu 20oJ ISBN 83-01 -M579-X. O by WN PWN 2005

gcogr. pn. do 35° szcr. gcogr. pd.) wynosi ok. 25 mld t, a oddawanego do atmosfery 30 mld t rocznie. W szerokościach wysokich istnieje w ciągu roku równowaga dynamiczna między pochłanianiem przez wody oceanu tlenu z atmosfery a jego oddawaniem, bliska 30 mld t (Stiepanow, 1987).

Stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie morskiej waha się zwykle w granicach 4-6 g/dnT; zależy ono od intensywności procesów fotosyntezy i oddychania roślin i zwierząt, a także od rozkładu materii organicznej. Jego pionowy rozkład wykazuje pewne prawidłowości. Powierzchniowe warstwy oceanu mają bezpośredni kontakt z atmosferą i dzięki temu, że są stale mieszane przez wiatr, ich nasycenie tlenem jest dość równomierne. Bezpośrednio pod powierzchnią wody, w naświetlonej strefie (tzw. strefie eufotycznej) zachodzi fotosynteza, w trakcie której jest wydzielany tlen, przeto stężenie tlenu bywa w tej strefie wysokie, zwłaszcza w okresie zakwitania glonów (rys. 215).

stężenie tlenu (mtfdm³)

1    2    3.4

T-1-1—*sT-r

Ld

c

o

Rys. 215. Typowy pionowy rozkład stężenia tlenu

w wodzie morskiej    -

Poniżej strefy eufotycznej stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie morskiej zaczyna maleć wraz z głębokością, jako że w procesach oddychania i rozkładu gnilnego jest zużywany tlen w ilościach większych niż powstaje go w procesie fotosyntezy. Minimum stężenia tlenu pojawia się zwykle w wodach oceanicznych na głębokości 1000-1500 m. Poniżej lej głębokości nasycenie wód tlenem znowu zaczyna rosnąć, osiągając mniej więcej stałą wartość utrzymującą się do dna. Ten wzrost stężenia tlenu w wodzie morskiej jest wynikiem głębinowej cyrkulacji wód. Głębokie, bogate w tlen wody pochodzą z obszarów polarnych; dzięki ich cyrkulacji ocean „oddycha”. Na półkuli północnej w obszarach polarnych na głębokości 1500-2000 m nasycenie tlenem wód oceanicznych osiąga 88-97%, na równiku 30-40%, a na półkuli południowej w strefie polarnej 60-70%.

Wysokie nasycenie tlenem wód oceanu światowego sprawia, że procesy utleniania przebiegają wszędzie bardzo aktywnie. Wyjątek stanowią morza o utrudnionej wymianie wód z oceanem (np. Morze Czarne. Morze Bałtyckie) i całkowicie oddzielone od oceanu Morze Kaspijskie. W tych akwenach, wskutek wyraźnej stratyfikacji uwarunkowanej znacznym wysłodzeniem wód powierzchniowych, mieszanie wód w pionie następuje dość wolno. W wodach głębinowych przy braku tlenu powstaje środowisko redukcyjne z pewną    g?

zawartością siarkowodoru. We wszystkich pozostałych częściach oceanu światowego    §

263

O

©