19. Tryb uchwalenia konstytucji RP.

1. Prace konstytucyjne w latach 1989-1991

1. prace Sejmu X kadencji nad projektem przyszłej konstytucji

• 7 grudnia 1989

- zainicjowanie prac nad konstytucją poprzez ustanowienie komisji Konstytucyjnej

- powołanie składu osobowego Komisji Konstytucyjnej

- Komisja miała status nadzwyczajnej komisji

• 6 lutego 1990

- inauguracyjne posiedzenie Komisji

- była t pierwsza rocznica rozpoczęcia obrad okrągłego stołu

- dokonano wyboru Prezydium komisji na tym posiedzeniu

- przewodniczącym został Bronisław Geremek (poseł OKP, a potem UD)

• Październik 1990

- zakończone zostały prace nad pierwszą wersją

• Czerwiec 1991

- przyjęcie przez komisję rozwiniętego projektu konstytucji i poprzedzającej go preambuły

• 24 sierpnia 1991

- ostatnie posiedzenie komisji

- przedstawiono rezultaty prac zespołu redakcyjnego, który pracował w związku z licznymi uwagami do projektu konstytucji

- przyjęto ostateczną wersję projektu

Ostateczna wersja projektu Konstytucji opracowana przez Sejm X Kadencji
Zakres:	Propozycje:
Prawa i wolności obywatelskie	Przewodnia myśl regulacji konstytucyjnej- idea godności człowieka, jego osobowości U podstaw konstruowania koncepcji praw człowieka miała leżeć idea personalizmu
Ustrój polityczny	Projekt wprowadzał system rządów parlamentarnych z silnym podkreśleniem pozycji Sejmu w systemie organów państwa Sprawą dyskusyjną została idea zwieńczenia konstrukcji samorządu terytorialnego na szczeblu centralnych organów państwa jako drugą izbą parlamentu- Izbą Samorządową
Problematyka powoływania rządu	Prezydent miałby prawo desygnowania kandydata na premiera Premier przedstawiałby program i skład Rady Ministrów Sejm udzielając inwestytury rządowi akceptowałby jej program działania i proponowany przez Premiera skład Rady Ministrów Wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności członków rządu jako jedynej Wprowadzenie konstruktywnego wotum nieufności
Sprawy dotyczące pozycji prezydenta	Prezydent jako organ władzy wykonawczej Katalog uprawnień charakterystyczny dla głowy państwa w systemach parlamentarnych Główny ciężar wykonywania władzy wykonawczej- Rada Ministrów

Projektowi Sejmu X kadencji nie nadano dalszego biego z powodu niektórych środowisk politycznych.

2. Prace Senatu I kadencji nad projektem przyszłej konstytucji

• 7 grudnia 1989

- powołanie Komisji przez Senat

- złożona była raczej z osób o wysokim autorytecie w izbie niż z reprezentantów określonych sił politycznych

- można powiedzieć, że przygotowany przez Komisję projekt Konstytucji miał w większym stopniu autorski charakter

• 24 maja1991

- Obrady 49. posiedzenia Senatu

- projekt został poddany pod obrady

• 22 października 1991

- Komisja decyduje się na wprowadzenie istotnych zmian w projekcie, które obejmowały ok. 88% pierwotnego tekstu

• 24 października 1991

- 61. posiedzenie Senatu

- było to ostatnie posiedzenie

- na nim ostateczny projekt konstytucji mający 141 poprawek stał się przedmiotem obrad

- w trakcie tej debaty zgłoszono wniosek o przyjęcie konstytucji przedstawionego przez komisję i przekazanie do wraz ze zgłoszonymi poprawkami i innymi materiałami przyszłemu Senatowi

- projekt ten formalnie nigdy nie został poddany pod głosowanie

Wersja projektu Senatu I kadencji
Zakres:	Propozycje:
Podstawy ustroju politycznego państwa	Zasada suwerenności narodu Trójpodział władzy Propozycja Kościoła w państwie
Władza ustawodawcza	Dwuizbowy Sejm: Izba Poselska: - miałaby kompetencje do wyrażania rządowi wotum nieufności - prawo powoływania i odwoływania Prezesa NIK Senat - miał uzyskać samodzielne prawo powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich - miał mieć prawo zgody na ratyfikowanie umów międzynarodowych
Regulacja władzy wykonawczej	Na czele władzy wykonawczej stoi Prezydent: - głowa państwa - wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję - tryb wyboru przesądzać miał o szerokim zakresie kompetencji - miał mieć prawo powoływania i odwoływania ministrów - prawo zwoływania posiedzeń rządu i przewodniczenia im - rząd z premierem na czele miał w pełni podlegać Prezydentowi - miał ponosić odpowiedzialność polityczną przed Sejmem - Sejm mógłby wyrazić mu wotum nieufności

Projekt ten nie był przedmiotem dalszych prac legislacyjnych.

Powołanie dwóch komisji konstytucyjnych, które prezentowały inne wizje ustroju państwa było kolejnym utrudnieniem do zawarcia kompromisu politycznego, jaki był niezbędny do uchwalenia konstytucji.

2. Prace konstytucyjne w latach 1991-1997

a) Regulacje dotyczące trybu przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP

Najpierw myślano o tym, żeby znowelizować artykuł 106. Konstytucji RP tak, by Zgromadzenie Narodowe mogło uchwalić nową konstytucję (była to propozycja Komisji Konstytucyjnej Senatu), potem postanowiono, że zamiast nowelizować ten artykuł uchwali się ustawę o trybie uchwalenia konstytucji. Argumentem przemawiającym za tym, żeby to Zgromadzenie Narodowe zajęło się uchwaleniem konstytucji :

• chęć przezwyciężenia zagrożeń wynikających ze zbytniego rozbicia politycznego Sejmu,

• wskazanie na szczególny status prawny organu uchwalającego nową konstytucję przez uznanie go w ten sposób za konstytuantę.

Wniesiono projekty ustaw:

• grudzień 1991r. :

- projekt ZChN O uchwaleniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

- projekt wniesiony z inicjatywy UD, KLD i poszczególnych posłów z UP i PC projekt ustawy o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

• marzec 1992r. projekt wniósł Prezydent, a mianowicie O trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji

Różnice trzech projektów:

• kwestia podmiotu uchwalającego konstytucję,

• charakteru i składu Komisji konstytucyjnej,

• kręgu podmiotów uprawnionych do skorzystania z prawa inicjatywy ustawodawczej w przedmiocie konstytucji,

• trybu nowelizacji konstytucji z !952 roku,

• zakresu dalszego jej obowiązywania.

23 kwietnia 1992 roku Sejm uchwalił Ustawę konstytucyjną o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa została przekazana do Senatu, który zgłosiło niej 11 poprawek, jednak uchybienia proceduralne spowodowały, że Sejm- po zapoznaniu się z opinia komisji Ustawodawczej- uznał, że Senat nie zajął stanowiska w ciągu 30 dni w sprawie owej ustawy.

Propozycja ustawy
Sfera:	Opis:
Ogólne	konstytucje RP uchwalają Sejm i Senat połączone w Zgromadzenie Narodowe, Nie jest określone w jakim czasie ZN ma uchwalić konstytucję, Prawo inicjatywy ustawodawczej w zakresie projektu konstytucji przysługiwało komisji konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego w grupie 56 członków ZN oraz Prezydentowi Poza komisją podmioty te miały prawo wniesienia projektów nowej konstytucji w terminie 6 miesięcy od dnia ukonstytuowania się Komisji Konstytucyjnej KK mogła przedstawić ZN projekt konstytucji w każdym czasie Wszystkie projekty wnoszone były do KK Skład osobowy KK stanowiło 46 posłów wybranych przez Sejm i 10 senatorów wybranych przez Senat Przewodniczący i wiceprzewodniczący Komisji- jeden miał być posłem, drugi senatorem
Organy wewnętrzne Komisji konstytucyjnej	Zespół koordynacyjny mający zapewnić współdziałanie klubów parlamentarnych na łonie komisji, 6 stałych podkomisji Można było tworzyć inne podkomisje stałe lub zespoły robocze Komisja i podkomisje powoływać mogły swoich stałych ekspertów Przewodniczący Komisji lub podkomisji mógł doraźnie powoływać ekspertów dla opracowania poszczególnych zagadnień Posiedzenia komisji odbywać się miały w obecności co najmniej 1/3 liczby jej członków Dla ważności uchwał wymagana była obecność co najmniej połowy ogólnej liczby członków komisji Komisja podejmowała uchwały większością głosów w obecności co najmniej polowy jej członków Bezwzględną ilość głosów-> przyjęcie projektu konstytucji wnoszonego z inicjatywy własnej Kwalifikowana większość 2/3 głosów-> przyjęcie sprawozdania o skierowanych do komisji projektach konstytucji, zawierającego projekt konstytucji w formie aktu jednolitego
Pierwsze czytanie	- ZN mogło odrzucić projekt konstytucji - ZN mogło skierować projekt konstytucji do Komisji Konstytucyjnej - przedmiotem I czytania wszystkie projekty konstytucji wniesione zgodnie z przepisami - prawo wycofania projektu przez wnioskodawcę, - przedstawienie sprawozdania o skierowanych do komisji projektach konstytucji, zawierającego projekt konstytucji w formie aktu jednolitego
Drugie czytanie	Przedstawienie ZN sprawozdania przez Komisję Debata ze zgłaszaniem poprawek Przeprowadzenie głosowania Nie wcześniej niż po 14 dniach od doręczenia sprawozdania Komisji 2/3 głosów członków ZN przyjęcie poprawek i uchwalenie projektu konstytucji Przed głosowaniem ZN mogło przekazać projekt ponownie do Komisji ustalając od razu termin do przedstawienia dodatkowego sprawozdania Uchwaloną konstytucję Marszałek Sejmu przekazywał Prezydentowi i zarządzał podanie jej do wiadomości publicznej Jeśli Prezydent wniósłby poprawki w ciągu 60 dni to wtedy trzecie czytanie (ich przyjęcie bezwzględną ilością głosów- 2/3 w obecności co najmniej polowy ogólnej liczby członków ZN)

22 kwietnia 1994- zmiana trybu uchwalania, dopuszczenie zarządzenia fakultatywnego referendum przedkonstytucyjnego, projekty wniesione na podstawie i w trybie omawianej ustawy podlegają rozpatrzeniu przez Komisję ZN bez względu na to, w której kadencji Sejmu i Senatu zostały zgłoszone.

Miała być następna nowelizacja tej ustawy, a mianowicie chodziło o to, by pod referendum były poddane dwa projekty- ten przygotowany przez Komisję i obywatelski. Sejm odrzucił ten projekt nowelizacji.

2. prace nad projektem konstytucji w latach 1992-1993

17 i 29 października 1992- Sejm i Senat dokonały wyboru sowich członków do Komisji Konstytucyjnej ZN

30 października 1992- inauguracyjne posiedzenie Komisji; wybór przewodniczącego Komisji

Marzec i kwiecień 1993- zgłoszenie projektów konstytucji:

• projekt Senatu I kadencji

• projekt SLD

• p. UD

• p. PSL/UP

• p. zgłoszony przez Prezydenta

• p. KPN

• p. PC

Na tych 7 projektach skupiła sie Komisja. Żadnego z nich nie poddano pierwszemu czytaniu na posiedzeniu ZN.

Wpłynęły też projekty konstytucji, które nie były zgodne z wymogami ustawy z dnia 23 kwietnia 1992 o trybie przyg. I uchwalenia Konstytucji RP, wiec nie miały skutków prawnych; były to:

• p. Stronnictwa Narodowo- Demokratycznego,

• p. SD

• p. Unii Wielkopolan

• p. UPR

• p. wniesiony przez Podkomisje ds. Dialogu Kościoła rzymskokatolickiego i Kościołów Zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej

Projekty:

1. podobieństwa:

• Ud- najbliższy zracjonalizowaniu systemu parlamentarno- gabinetowemu

• Senacki, PC i Prezydenta- najbliższe ustrojowi prezydenckiemu,

• Prezydenta- element modelu przyjętego w ustroju V Republiki Francuskiej

różnice:

• normowały problematykę mechanizmów sprawowania władzy,

• odrzucały zasadę jednolitości władzy państwowej z Konstytucji z 1952 roku na rzecz zasady podziału władzy,

• zasada podziału władzy była podobnie rozumiana przez wszystkich projektodawców

10 lipca 1993- w Sejmie miała odbyć się debata konstytucyjna, ale do niej nie doszło z powodu rozwiązania przez Prezydenta Sejmu 31 maja 1993. Założycielami tej debaty miały być kwestie uznane za podstawowe dla przyszłej konstytucji:

1) ustrój polityczny:

• problem podziału władzy i równowagi władz

• struktury parlamentu

• pozycji samorządu terytorialnego, zawodowego i gospodarczego

• sposób regulacji stosunków między państwem a Kościołem

2) prawa socjalne:

• na ile miałyby być sformułowane jako kategoria praw podmiotowych, a na ile jako obowiązek państwa w zakresie prowadzenia polityki socjalnej w okr. dziedzinie.

3) system źródeł prawa:

• otwarty czy zamknięty system prawa,

• problematyka stosunku prawa międzynarodowego do wewnętrznego

3. prace nad projektem konstytucji w latach 1993-1997

Gdy Sejm i Senat ukonstytuował się przystąpiono do prac nad nową konstytucją.

21 października 1993- Sejm

22 października 1993- Senat, dokonały wyboru członków Komisji Konstytucyjnej ZN. Mimo, że Sejm i Senat wybrał nie tylko z większości parlamentarnej, ale także ze wszystkich reprezentowanych w Sejmie i Senacie sił politycznych to pojawiły się zarzuty, że 35 % wyborców, którzy oddali swój głos nie mają swojej reprezentacji w Sejmie.

9 listopada 1993- pierwsze posiedzenie Komisji Konstytucyjnej; wybór na nim przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Komisji.

Zmiany na stanowisku
PRZEWODNICZĄCY	WICEPRZEWODNICZĄCY	POWODY ZMIAN
9 listopada 1993 Aleksander Kwaśniewski	Stefan Pastuszka
Włodzimierz Cimoszewicz			Objecie urzędu Prezydenta RP przez Kwaśniewskiego
Marek Mazurkiewicz			Objęcie urzędu Prezesa Rady Ministrów przez Cimoszewicza

18 stycznia 1994- Komisja Konstytucyjna powołuje 6 podkomisji:

• praw i obowiązków obywatelskich

• podstaw ustroju politycznego i społeczno- gospodarczego

• zagadnień sytemu źródeł prawa

• instytucji ochrony prawa i organów wymiaru sprawiedliwości

• organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i samorządu terytorialnego,

• redakcyjną, zagadnień ogólnych i przepisów wprowadzających konstytucję

Komisja powołała także zespół stałych ekspertów; byli to profesorowie:

• Piotr Winczarek,

• Paweł Sarnecki,

• Maria Kruk- Jarosz,

• Wiktor Osiatyński,

• Marian Grzybowski,

• Kazimierz Działocha

3 września 1994- ZN przystąpiło do rozpatrywania zgłoszonych projektów konstytucji; upłynął wtedy okr. w nowelizacji ustawy termin dla zgłaszania projektów obywatelskich. Powodem tego, że ZN zaczęło dopiero wtedy rozpatrywał projekty był problem legitymacji parlamentu wybranego we wrześniu 1993 do uchwalenia nowej konstytucji oraz zmiana procedury zgłaszania projektów konstytucji, a następnie nad uchwaleniem ustawy zmieniającej ustawę konstytucji o trybie przygotowania i uchwaleniu konstytucji spowodowała właśnie, że ZN dopiero 3 września 1994 rozpoczęła rozpatrywanie.

21- 23 września 1994- odbyło sie pierwsze czytanie zgłoszonych projektów konstytucji wyniesionych do KK ZN

15 maja 1994- III Kongres PC- uchwałą tego kongresu PC wycofała z KK swój projekt

23 października 1994- po uprzednim przygotowaniu zestawu podstawowych kwestii ustrojowych, zostały one tego dnia przedstawione Sejmowi; przyjęto regulamin ZN dla uchwalenia konstytucji.

Od października 1994 do stycznia 1995- podkomisje przedstawiły KK rezultaty swej pracy, przygotowując wielowariantowy wstępny jednolity projekt konstytucji

19 czerwca 1996- KK przekazała jednolity tekst roboczy do podkomisji redakcyjnej w celu przygotowania projektu sprawozdania komisji obejmującego projekt konstytucji wraz z wnioskami mniejszości.

Przeszkody:

• Wymóg większości 2/3 głosów dla przyjęcia projektu w ZN i w KK powodował konieczność stworzenia szerokiej koalicji konstytucyjnej dla uchwalenia konstytucji, tak więc a początku 1997 roku w skład koalicji zmierzającej do uchwalenia konstytucji weszli członkowie ZN z SLD, PSL, UW i UP.

• Ówczesna sytuacja polityczna- konieczność przeprowadzenia wyborów samorządowych i prezydenckich,

• Przewodniczący KK A. Kwaśniewski kandydował na urząd Prezydenta co spowolniło prace KK, by nikt nie wysuwał zarzutów wykorzystywania prac nad konstytucją jako argumentu w bieżącej walce politycznej.

Lipiec i sierpień 1996- projekt był przedmiotem prac redakcyjnych i legislacyjnych w gr. ekspertów oraz podkomisji redakcyjnej i zagadnień ogólnych.

16 stycznia 1997- Komisja przyjęła sprawozdanie z jednolitym tekstem projektu konstytucji wraz z wnioskami mniejszości i przekazała je przewodniczącemu ZN.

19 stycznia 1997- decyzja dot. zmiany regulaminu ZN dla uchwalenie konstytucji

21 stycznia 1997- odrzucono wniosek Komisji o przeprowadzeniu referendum przedkonstytucyjnego ws. niektórych zasad, na których miała się opierać konstytucja.

Luty 1997- Rada Stała Episkopatu Polski przekazała Prezydentowi oraz Marszałkom Sejmu i Senatu oświadczenie ws. Możliwości uchwalenia konstytucji zawierające niektóre postulaty Kościoła katolickiego z zakresie rozwiązań konstytucyjnych.

24-28 lutego 1997- trzecie posiedzenie ZN; drugie czytanie projektu konstytucji

27 lutego 1997- przekazanie przewodniczącemu ZN stanowiska Społecznej KK

21-22 marca- druga część trzeciego posiedzenia ZN rozpatrzono wnioski mniejszości i 362 poprawki zgłoszone przez członków Zgromadzenia- przyjęto 100 poprawek i 2 wnioski mniejszości; po rozpatrzeniu wniosków i poprawek ZN przyjęło projekt konstytucji w całości ( za było 461, przeciw 31, wstrzymało się 5)

24 marca 1997- 41 poprawek wprowadzonych przez Prezydenta

26 marca 1997- ostatnie posiedzenie Komisji

2 kwietnia 1997- czwarte posiedzenie ZN; przedstawiono sprawozdanie Komisji o przedst.. poprawkach Prezydenta; 31 przyjęto; w trzecim czytaniu przyjęto konstytucję (451 za, 40 przeciw, 6 się wstrzymało)

25 maja 1997- referendum konstytucyjne; naród przyjął Konstytucję RP (53,45% za)

---