Ogólne:
Wybory do rady gminy są:
Powszechne,
Równe,
Bezpośrednie,
Odbywają się w głosowaniu tajnym
Można głosować tylko osobiście.
Można głosować tylko jeden raz.
Prawo wyborcze:
Prawo wybierania, czyli czynne prawo wyborcze mają:
Obywatele polscy,
Najpóźniej w dniu głosowania ukończyli 18 lat,
Zamieszkują na obszarze działania rady
Prawa do głosowania nie mają:
Osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym,
Osoby pozbawione praw wyborczych orzeczeniem TS,
Ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym
Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie, która posiada czynne prawo wyborcze.
Nie mają prawa biernego (prawa wybieralności) osoby:
karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego,
wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.
Obywatel UE, który niebędący obywatelem polskim pozbawiony prawa wybieralności w P. Czł. UE, którego jest obywatelem.
Można kandydować jedynie albo do rady gminy, albo do rady powiatu, albo do sejmiku wojewódzkiego, czyli można być radnym tylko jednej z tych rad.
Data i zarządzanie wyborów:
Wybory do rad zarządza się nie później niż 30 dni przed upływem kadencji rad.
Data wyborów to dzień wolny od pracy, który przypada w ciągu 60 dni po upływie kadencji rad.
Datę wyborów wyznacza Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia ( podaje się je niezwłocznie do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw RP najpóźniej w 60 dniu przed wyborami) i po uprzednim zasięgnięciu opinii PKW; określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności przewidzianych w ustawie.
Jeśli wybory są spowodowane skróceniem kadencji rady przed terminem, wtedy zarządza się wybory nie później niż w ciągu 90 dni od wystąpienia przyczyny; terminy wykonania czynności wyborczych mogą być krótsze; rozporządzenie w tej sprawie wojewoda podaje niezwłocznie do wiadomości publicznej (forma obwieszczenia) na obszarze danej rady, do której mają być przeprowadzone wybory.
Liczba radnych:
Ustala wojewoda po porozumieniu z komisarzem wyborczym, odrębnie dla każdej gminy.
Ustala na podstawie liczby mieszkańców zamieszkałych na obszarze działania rady, wg stanu ewidencji ludności poprzedzającego rok, w którym wybory mają być przeprowadzone.
Zarządzenie wojewody nt. liczby radnych wybieranych rad ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym, podaje się do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia. Podanie do publicznej wiadomości następuje nie później niż 4 miesiące przed upływem kadencji rady.
Organy wyborcze:
Mamy dwie komisje wyborcze, które przeprowadzają wybory:
Terytorialne
Obwodowe
Zadania PKW:
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego;
powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych;
rozpatrywanie skarg na działalność komisarzy wyborczych;
ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci organów wyborczych niższego stopnia;
sprawowanie nadzoru nad sporządzaniem spisów wyborców;
podawanie do publicznej wiadomości zbiorczych wyników wyborów do rad;
wykonywanie innych zadań określonych w ustawach.
wydaje wytyczne wiążące komisarzy wyborczych oraz terytorialne i obwodowe komisje wyborcze, a także wyjaśnienia dla organów samorządu terytorialnego oraz podległych im jednostek wykonujących zadania związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem wyborów.
uchyla postanowienia komisarza wyborczego podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z jej wytycznymi i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia.
podejmuje uchwały w zakresie swoich ustawowych uprawnień.
Komisarz wyborczy:
Jest pełnomocnikiem PKW wyznaczonym na obszar stanowiący część jednego województwa
Jest ich w każdym województwie 2-6
Wybieranie spośród sędziów
Na okres 5 lat
Powołuje PKW na wniosek Ministra Sprawiedliwości
Ta sama osoba może być powołana tylko raz ponownie
Może nim być sędzia w stanie spoczynku,, ale nie straszy niż 70 lat
Pełni funkcje niezależnie od sprawowania urzędu sędziego właściwego sądu
Funkcja ta wygasa wskutek:
Śmierci,
Ustania stosunku służbowego sędziego,
Ukończenia 70 lat komisarza, który jest w stanie spoczynku
Odwołania
PKW odwołuje komisarza przed terminem wskutek:\
Zrzeczenia się funkcji
Na wniosek prezesa właściwego sądu
Na wniosek ministra sprawiedliwości
W razie czasowej niemożności pełnienia funkcji przez komisarza PWK może powierzyć pełnienie tej funkcji na ten okres innemu komisarzowi wyborczemu lub innej osobie zapewniającej rzetelne wykonanie czynności wyborczych.
Zadania komisarza wyborczego:
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego;
zapewnianie we współdziałaniu z organami samorządu terytorialnego organizacji wyborów do rad na obszarze województwa;
powoływanie terytorialnych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań;
rozpatrywanie skarg na działalność terytorialnych komisji wyborczych;
kontrolowanie, w zakresie ustalonym przez Państwową Komisję Wyborczą, prawidłowości sporządzania spisów wyborców;
podawanie do publicznej wiadomości informacji o składach terytorialnych komisji wyborczych powołanych na obszarze województwa;
udzielanie, w miarę potrzeby, terytorialnym i obwodowym komisjom wyborczym wyjaśnień;
ustalanie zbiorczych wyników wyborów do rad przeprowadzonych na obszarze województwa i ogłaszanie ich w trybie określonym w niniejszej ustawie;
przedkładanie sprawozdania z przebiegu wyborów na obszarze województwa, wraz z ich wynikami, Państwowej Komisji Wyborczej;
wykonywanie innych czynności przewidzianych w ustawach lub zleconych
uchyla uchwały terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodne z wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczej i przekazuje sprawę właściwej komisji do ponownego rozpatrzenia.
może na czas przeprowadzenia wyborów utworzyć swoją inspekcję i określić jej zadania. Przepisy dotyczące osób powołanych do inspekcji Państwowej Komisji Wyborczej
wydaje postanowienia w zakresie swoich ustawowych uprawnień
Terytorialne komisje wyborcze:
Powołuje komisarz wyborczy
Najpóźniej powołuje w 45 dniu przed dniem wyborów
Powołuje spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników
Skład komisji : 7-9 osób
W skład komisji wyborczej wojewódzkiej, powiatowej oraz komisji wyborczej w mieście na prawach powiatu wchodzi z urzędu, jako przewodniczący, sędzia wskazany przez prezesa sądu okręgowego.
Pierwsze posiedzenie wojewódzkiej komisji wyborczej organizuje komisarz wyborczy
Pierwsze posiedzenia powiatowych i gminnych komisji wyborczych organizuje, z upoważnienia komisarza wyborczego, odpowiednio starosta i wójt
Komisja na pierwszym posiedzeniu wybiera ze swojego składu przewodniczącego i jego zastępcę
Zadania terytorialnej komisji wyborczej:
rejestrowanie kandydatów na radnych;
zarządzanie druku obwieszczeń wyborczych i podanie ich do publicznej wiadomości w trybie określonym w ustawie;
zarządzanie druku kart do głosowania i ich dostarczania obwodowym komisjom wyborczym;
rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych;
ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów do rady i ogłoszenie ich w trybie określonym niniejszą ustawą;
przesłanie wyników głosowania i wyników wyborów komisarzowi wyborczemu;
wykonywanie innych czynności określonych w ustawie lub zleconych przez komisarza wyborczego.
Obwodowa komisja wyborcza:
Powołuje ją gminna komisja wyborcza
Powołuje spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników
Skład: 7-9 osób, w odrębnych obwodach, takich jak w szpitalu na przykład skład to 5-7 osób, w wyborach uzupełniających , przedterminowych i do nowych rad skład to 5-7 osób,
Pierwsze posiedzenie organizuje wójt
Na pierwszym posiedzeniu Komisja wybiera spośród swojego składu przewodniczącego i jego zastępcę, nie może być on osobą wskazana do komisji przez wójta,
Zadania obwodowej komisji wyborczej:
przeprowadzenie głosowania w obwodzie;
czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania;
ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości;
przesłanie wyników głosowania do właściwej terytorialnej komisji wyborczej.
Obwody:
Głosowanie przeprowadza się w stałych i odrębnych obwodach utworzonych na obszarze gminy.
Podziału gminy na obwody dokonuje rada gminy na wniosek wójta.
Stały obwód głosowania powinien mieć 500- 3000 mieszkańców, chyba, że miejscowe warunki nie spełniają tego kryterium (mają mniej mieszkańców), to wtedy tworzy się mniejszy okrąg wyborczy.
Odrębne obwody wyborcze tworzy się na wniosek wójta w:
Szpitalu,
Zakładzie pomocy społecznej,
Zakładzie karnym,
Areszcie śledczym.
Odrębne obwody wyborcze tworzy się tylko wtedy, gdy w dniu wyborów będzie tam przebywało co najmniej 15 wyborców objętym rejestrem wyborców w gminie, na terenie której położona jest dana jednostka; jeśli będzie mniej wyborców, to można utworzyć odrębny obwód głosowania w niej po zasięgnięciu opinii jej kierownika.
Na uzasadniony wniosek kierownika takiej jednostki można nie tworzyć obwodu wyborczego w niej.
Odrębne obwody wyborcze tworzy się najpóźniej w 35 dniu przed wyborami.
na ustalenia rady gminy dotyczące podziały na obwody przysługuje prawo wniesienia skargi do komisarza wyborczego. Może złożyć skargę co najmniej 15 wyborców.
Spis wyborców:
Ci, którym przysługuje prawo wybierania wpisuje się do spisu wyborców.
Można być wpisanym tylko do jednego spisu.
Spis sporządza się w urzędzie gminy.
Spis sporządza się najpóźniej w 14 dniu przez wyborami, na podstawie stałego rejestru wyborców.
Spis dzieli się na dwie części:
Część A obejmuje polskich obywateli
Część B obejmuje obywateli UE, którzy nie są polskimi obywatelami, a którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy.
Głosowanie:
Odbywa się w lokalu wyborczym.
Lokal wyborczy otwarty jest od 6:00 do godziny 20:00.
W lokalu trzeba zapewnić miejsce do tajnego głosowania.
W lokalu powinno być co najmniej 3 członków komisji w tym przewodniczący lub jego zastępca.
Wyborca przed głosowaniem pokazuje dowód tożsamości i potwierdza dostanie karty własnoręcznym podpisem w rubryce spisu, a po zaznaczeniu głosu wrzuca kartę do urny.
Na prośbę niepełnosprawnego wyborcy, może pomóc mu przy głosowaniu inna osoba, wyłączając kogoś spoza komisji i mężów zaufania.
Ustalenie wyników:
Po głosowaniu obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania, liczbę osób, którym wydano karty głosowania, liczbę niewykorzystanych kart, które potem umieszcza w zapieczętowanych pakietach, ustala liczbę głosów nieważnych, liczbę głosów oddanych na każdą z list kandydatów, głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów z list.
Urnę wyborczą otwiera przewodniczący w obecności jej członków, po czym komisja liczy karty.
Komisja sporządza protokół odnośnie głosowania w obwodzie w liczbie 3 egzemplarzy.
Po sporządzeniu protokołu komisja niezwłocznie podaje wyniki głosowania do wiadomości publicznej- wywiesza je w lokalu wyborczym w miejscu łatwo dostępnym dla wyborców.
Protesty wyborcze i ważność wyborów.
Protest może być wniesiony w ciągu 14 dni od dnia wyborów
Powód protestu:
Naruszenie przepisów ustawy dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.
Dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborcom okr. w kodeksie karnym w rozdziale XXXI
41. Prawo do protestu przysługuje:
Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom do danej rady lub naruszenia przez organy wyborcze przepisów ustawy dotyczących ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca zamieszkały na obszarze działania tej rady.
Protest przeciwko ważności wyboru radnego w okręgu wyborczym może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.
Prawo wniesienia protestu przysługuje również pełnomocnikowi
42. Protest wnosi się na piśmie do sądu okręgowego.
43. W proteście trzeba przedstawić zarzuty, dowody na których opierają się zarzuty.
44. Rozpatrywanie protestów:
Sąd okręgowy rozpatruje,
W ciągu 30 dni,
W składzie 3 sędziów,
Z udziałem zainteresowanych,
Z udziałem komisarz wyborczego i przewodniczących wł. komisji,
Rozstrzyga o ważności wyborów i o ważności wyboru radnego,
45. Następne wybory zarządza wojewoda w ciągu 7 di od zakończenia postępowania sądowego, a jeśli przypadałyby w ciągu 6 miesięcy do następnych wyborów, to ich się nie przeprowadza.
Komitety wyborcze.
46. Mogą być tworzone przez:
Partie polityczne
Koalicje partii politycznych
Stowarzyszenia
Organizacje społeczne
Wyborców
47. W imieniu partii politycznych, organizacji i wyborców wykonują czynności wyborcze, a w szczególności zgłaszają kandydatów na radnych oraz prowadzą, na zasadzie wyłączności, kampanię wyborczą na ich rzecz.
48. Komitet wyborczy wyborców tworzy co najmniej 5 wyborców mjących prawo wybierania.
6