24 (238)

98 Część pierwsza - Żywioł, radość i ku Unra zabawy...

sto.ści. Nic oznacza to, że wstępny plan, pomysł zabawy jest przez dzieci sztywno realizowany aż. do jej zakończenia. Wręcz przeciwnie, nie jest on doprowadzany konsekwentnie do końca, lecz rozwija się dość „chaotycznie i przeskokowe)’¹⁰.

Trzy dziewczynki podjęły decyzję, żc pobawią się w dom. Urządziły sobie ciekawe kąciki zabaw, będące ich mieszkaniami. W toku zabawy' jedna z nich poscanowiła, żc będzie pracowała w sklepie, a po pracy będzie spędzała czas w domu. Inne dziewczynki chcąc również urozmaicić swą zabawę, wymyśliły zawody dla siebie. Jedna została lekarzem, druga fryzjerką. Do zabawy zaprosiły inne dzieci. W efekcie zaczęły toczyć się trzy odrębne zabawy.

Wynika to z tego, że zabawa toczy się przy współudziale wielu partnerów, z których każdy ma własne pomysły, chce wnieść coś nowego, pokazać się możliwie najlepiej w swej roli. W takich sytuacjach dzieci w naturalny sposób uczą się współdziałan i a, negocjacj i, kom p rom isów.

Zabawy w role dają dzieciom szansę na pomyślny „począ-tek” procesu stawania .się obywatelem. Polega on na:

stopniowej rezygnacji z. własnych potrzeb na rzecz uzasadnionych potrzeb wspólnych;

—    próbie łączenia potrzeby wolności z potrzebą moralności, czyli podporządkowania się normom, regułom, zasadom:

-    próbie widzenia siebie na de grupy i grupy na dc własnych ocen.

Wszystkie te elementy występują bardzo wyraźnie właśnie w zabawach w role.

Postawy nauczycieli wspierające dziecięce zabawy w role

Postawiłam we wprowadzeniu pytanie o rolę nauczyciela, o to, co może on czynić dla wspierania dziecka w porządkowaniu i poszerzaniu zachowań społecz-no-demokratyeznych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na bardzo istotna kw-estię, którą poruszyła D. Waloszek:

[...] jakkolwiek dziecko podejmuje zabawę wyłącznic z własnej potrzeby, to wyraża piw tym zapotrzebowanie na ud/iał dorosłego. Często jest to prośba o przedmiot, o pomoc w rozwinięciu treści, o regulację stosunków z partnerem, o odegranie roli lub po prostu o bycie obok ’¹.

Na podstawie obserwacji i bogatej literatury zachowania nauczyciela można podzielić na dwie główne grupy:

^:ł:’ S. Szuman: Zabawy lenuitycznr dzieci, „Wychowanie w Przedszkolu” 1958, nr 2. D. Waloszek: Zabawa. Edukacja, di. cyt., s. 83.