330 331

rozżarzenia włókna katody. Im bardziej włókno katody będzie rozżarzone, tym większą da emisję elektronów i tym bardziej zwiększy się natężenie prądu anodowego w lampie elektronowej. Możemy regulować natężenie prądu anodowego zwiększając natężenie prądu płynącego w obwodzie żarzenia katody. W tym celu mamy w aparaturze krótko-lolowej umieszczony w obwodzie żarzenia opornik. Pomiar natężenia prądu żarzenia amperomierzem nie jest praktyczny. Jako wskaźnik może służyć woltomierz, włączony w tym obwodzie równolegle. Wzrost napięcia prądu żarzenia jest proporcjonalny do wzrostu natężenia.

Na zewnątrz lampy pomiędzy anodą i katodą zamknięty jest obwód prądu, zwany obwodem anodowym (/i). Zasila go źródło prądu o wysokim napięciu.

Obwód siatkowy (7//) znajduje się pomiędzy siatką a katodą. Posiada on w schemacie źródło prądu, którego biegun dodatni połączony jest siatką. W aparaturze krótkofalowej obwód siatki i anody są ze sobą sprzężone indukcyjnie (poprzez cewki samoindukcji). Obwód anody i siatki tworzą wówczas obwody oscylatora. Sprzężenie i rola wzajemna tych obwodów mogą być różne i są zależne od typu budowy aparatu.

Obwody katody, anody i siatki tworzą w aparacie krótkofalowym tzw. obwód wytwórczy (generacyjny).

Źródłem prądu dla obwodu katodowego może być bateria anodowa albo część zwojów wtórnej cewki transformatora, przy czym napięcie prądu jest określone dla poszczególnych typów lamp generacyjnych.

Obwód anodowy może otrzymać prąd z baterii anodowej, lub też prąd stały, uzyskany z wtórnej cewki transformatora poprzez układ lamp prostowniczych. Przeważnie stosuje się prostowanie dwupołówkowe przy użyciu dwóch lamp prostowniczych katodowych w układzie przeciwsobnym. Źródłem prądu dla obwodu anodowego może być również wtórna cewka transformatora (prąd zmienny o wysokim napięciu), lecz wtedy jedna lampa generacyjna trioda pracuje w połowie okresu prądu zmiennego.

Układ przeciwsobny lamp generacyjnych

Jeżeli aparat posiada w obwodzie generacyjnym dwie lampy triody, to pracują one w układzie przeciwsobnym i wykorzystane zostają obie połówki prądu

Ryc. 207. Schemat sprzężenia lamp generacyjnych w układzie przeciwsobnym (schematyzowane wg Kowarschika): -A — doprowadzenie napięcia do płytek anodowych, Wj, Wo — obwody siatkowe, K — obwód katodowy, L_t, L» — lampy generacyjne

zmiennego, przy czym lampy pracują na przemian. Ryc. 207 przedstawia schemat dwóch lamp generacyjnych w takim układzie.

Obie katody są włączone szeregowo w obwód żarzenia. Siatką każdej lampy zasila prąd z połowy cewki indukcyjnej (W_t—W₂), anody łączy wspólna cewka, otrzymują one również prąd z połowy ilości zwojów wspólnej cewki (A).

Gdy jedna połowa okresu prądu zmiennego przepływa przez lampą Ly, druga lampa ii₂) jest dla przepływu prądu anodowego zamknięta (gdyż anoda otrzymuje wtedy potencjał ujemny). W drugiej połowie okresu prądu zmiennego pracuje lampa L>, ponieważ Lj jest wtedy z kolei „zamknięta" dla przepływu prądu.

Uzyskanie rezonansu (dostrojenia)

Drgania powstające w obwodzie oscylatora wytwarzają zmienne pole magnetyczne w cewce samoindukcyjnej Ij, skutkiem czego istnieją warunki do powstawania drgań w' drugim obwodzie, który będzie z nim sprzężony. Obwód składający się z kondensatora o zmiennej pojemności (C₂) oraz z cewki samoindukcyjnej (£.») nazywamy rezonatorem (ryc. 208).

Ryc. 208. Sprzężenie obwodu oscylatora z obwodem rezonatora. L% — cewka obwodu oscylatora, L, — cewka obwodu rezonatora, Ci — kondensator obwodu oscylatora. C₂ — kondensator obwodu rezonatora

Obwód oscylatora może mieć określoną częstotliwość drgań, zależną od pojemności kondensatora (Ci) i wartości samoindukcji cewki (Li). Drgania w obwodzie rezonatora wystąpią najsilniej, jeżeli będzie on „dostrojony" na tę samą częstotliwość, czyli wtedy, gdy wartości: Cj-Lj = C₂*L₂, tzn. gdy wartości iloczynu pojemności kondensatora (C₂) i samoindukcji (i-i) z obwodu oscylatora równać się będą wartości il< i. zynu pojemności kondensatora (Co) i samoindukcji (L₂) w obwodzie rezonatora. Uzyskanie rezonansu nazywamy dostrojeniem obwodów drgających.

W obwodzie rezonatora możemy uzyskać stan dostrojenia przez zmianę wartości pojemności kondensatora C> (typ kondensatora zmiennego) lub przez zmianę wartości samoindukcji.

W aparatach diatermicznych obwód leczniczy jest obwodem rezonatora.

Sprawdzenie dostrojenia

Drgania wzbudzone w obwodzie rezonatora oraz wartość względną natężenia prądu wielkiej częstotliwości można sprawdzić za pomocą:

1) lampki lub rurki neonowej. Wypełnione są one rozrzedzonym gazem (neonem lub helem). Gaz świeci jaśniej, jeżeli rurka umieszczona jest w silniejszym polu kondensatorowym (tzn. jeśli moc prądu krótkofalowego jest większa);

331