Drzewo życia6

dujemy również w rosyjskim powiedzeniu ludowym, że świat powstał z cara — ognia i carycy — wody. Co ciekawsze, obu żywiołom przypisana jest tu płeć. Początkową sytuację mityczną można więc zapisać w schematycznej postaci:

Bóg — niebo — ogień — męskie Diabeł — morze — woda — żeńskie Tych kilka uwag wskazuje niedwuznacznie, że symbolika bohaterów mitu wybiega znacznie poza tę, którą implikują ich chrześcijańskie nazwy. Aby właściwie zrozumieć sens mitu, musimy więc najpierw zapoznać się z ludowymi wierzeniami o Bogu i Diable.

Nominalnie rzecz biorąc Bóg był dla ludu oczywiście bogiem chrześcijańskim. Nie przeszkadzało to skojarzyć, a nawet utożsamić go z niebem oraz ogniem. Nieraz bardzo trudno stwierdzić z całą pewnością, z którym z nich mamy w danej chwili do czynienia. Niebo, a ściślej mówiąc sklepienie niebieskie, wyobrażano sobie jako nakrywającą ziemię kopułę. Dopiero poza nią umiejscawiano siedzibę Boga — prawdziwe niebo. O jego naturze mówią pośrednio wierzenia, że błyskawice i wszelkie inne ogniste zjawiska na nieboskłonie (czasem także gwiazdy) są niczym innym, jak pęknięciami w kopule niebieskiej, poprzez które dostrzec można prawdziwe, ogniste niebo. Również słońce, zwane ogniskiem niebieskim, bożym ogniskiem lub ogniem niebieskim, uważano za otwór w kopule. Gdy dodamy, że nazywano je też okiem, a nawet twarzą Boga (co znalazło wyraz w zakazie pokazywania słońca palcem, by nie wykłuć Bogu oczu), widzimy wyraźnie brak granicy między niebem, Bogiem i słońcem. Ich wspólnym i najważniejszym przejawem jest ognistość.

W przeciwieństwie do Boga, o którym istniało stosunkowo mało wierzeń, postać Diabła pojawia się w nich nadzwyczaj często. Nie będzie wielkiej przesady,