DSC00245 (14)

1.3. Geneza powstania rachunku przepływów pieniężnych

Porównując aktualną praktykę bilansową z przedwojennymi teoriami bilansowymi, można stwierdzić, że rozwój teorii nie jest znaczny. Przykładowo włączenie do zakresu rocznego sprawozdania finansowego rachunku z przepływu środków pieniężnych trudno nazwać postępem w tym zakresie. Uzasadnieniem tego stwierdzenia może być teoria bilansu eudynamicznego, w której zakłada się zasadę realizacji przy ustalaniu wyniku finansowego. Ponadto w polskich przedsiębiorstwach już w latach pięćdziesiątych XX wieku było sporządzane sprawozdanie z przyśpieszenia krążenia środków obrotowych⁹, którego celem było zrozumienie istoty krążenia środków obrotowych oraz lepsze ich wykorzystanie. W sprawozdaniu tym były zestawiane elementy majątku obrotowego, ich stan początkowy, końcowy i przeciętny oraz ustalało się wskaźniki rotacji¹⁰.

Jednym z problemów konstrukcji sprawozdań o przepływach środków pieniężnych są trudności z interpretacją (zdefiniowanie) pojęcia środków pieniężnych. Liczne określenia tego terminu są przedstawione jako: kapitał pracujący, gotówka, fundusze płynne netto, finansowanie zewnętrzne, fundusze. Ponadto pojęciu fundusz nadawane jest różne znaczenie, na przykład: fundusz gotówkowy (Cash Funds) lub fundusz kapitału pracującego parking Capital Funds)". Fundusz może mieć różny zakres, co ilustruje schemat 1.3.¹². Spowodowało to, że opracowuje się różne układy i wzory sprawozdań o przepływach pieniężnych i (lub) finansowych.

Właśnie różne pojmowanie pojęcia „gotówki”, jej częste utożsamianie z kapitałem spowodowało tworzenie różnych rachunków przepływów, co ilustruje tabela 1.4.

| S Skrzywan, Z. Fedak, Rachunkowość w przemyśli, PWG, Warszawa 1953, s. 198 i dalsze.

¹⁸ Ewolucję sprawozdania z przepływu środków pieniężnych zobacz; B. Dratwińska, Rozwój sprawozdawczości finansowej w zakresie przepływu środków pieniężnych, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP, nr 48, Warszawa 1999, s. 5 i dalsze; LS. Rosen, D.T. De Coster; Funds Statements: A HistoncalPerspectrue, „Accouming Rerów", January 1969, s. 11.

¹¹ F. Wóod, Business accounCing, część 1, Pitman, London 1990, s. 395.

u A.G Coencnbcr%,JahresahsMussuzidJahresabschłussanałyse, YerlagModeme Indrustrie, Lands-berg 1991,1.614

Schemat 1.3. Typy funduszy w rachunku przepływu kapitału

	Fundusze
Pozycje bilansu	Majątek obrotowy netto	Majątek obrotowy (cały)	Dyspo zycyjne środki pieniężne	Dyspo zycyjne środki pieniężne netto	Środki płynne	Środki pieniężne
	Typ 1	Typ 2	Typ 3	Typ 4	Typ 5	Typ 6
Kasa, Rachunek bankowy	X	X	X	X	X	X
Papiery wartościowe łatwo zbywalne	X	X	X	X	X
Krótkoterminowe należności	X	X	X	X
Zapasy, Zapłacone zaliczki. Rozliczenia międzyokresowe czynne	X	X
Krótkoterminowe zobowiązania	X			X
Przejściowe pasywa (rezerwy, rozliczenia międzyokresowe, przychody przyszłych okresów)	X

Źródło: Por. T. Kiziukiewicz, Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych w zarządzaniu firmą, Ekspert, Wrocław 1995, s. 25.

Tabela 1.4. Wybrane regulacje w zakresie przepływów finansowych

Rok	Regulacja
1 1963	Opinia Rady ds. Zasad Rachunkowości nr 3 „Sprawozdanie ze źródeł i wykorzystania funduszy" wydana przez Amerykański Instytut Dyplomowanych Biegłych Rewidentów (American Institute of Public Certified Accountants - AICPA).
1971	Opinia Rady ds. Zasad Rachunkowości nr 19 „Prezentacja zmian w sytuacji finansowej" wydana przez AICPA.
1975	Standard Praktyki Rachunkowości nr 10 (Statement of Standard Accounting Practice (SSAP) No. 10) wydany przez Accounting Standards Steering Committee (ASSC) (Wielka Brytania).
t 1977	Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 7 „Sprawozdanie o zmianach w sytuacji finansowej".