DSC03988

wstęi

'V o*asl<* i': w a rt orrędu na obszarze Polski powstawały osady we vvsrvstku'h najważniejszych w tej formacji facjach, tj. głównie: lodowcowe, wodnolodowcowe, za stoiskowe, eoliczne, peryglacjalne, wietrzeniowe, morskie, rzeczne, jeziorne i jaskiniowe. Zwarta pokrywa tych osadów .-ujmuje przeważającą część obszaru kraju, głównie Niż Polski; w pozostałej części tworzą one bardzo wiele piatów o zróżnicowanej genezie, rożnym wieku i różnej miąższości. Na Niżu Polskim miąższość osadów czwartorzędu wynosi średnio kilkadziesiąt metrów, ale na wielu obszarach przekracza 100, a miejscami nawet 300 m.

Profil osadów czwartorzędowych na Niżu Polskim, a więc na obszarze jego najpełniejszego rozwoju, składa się głównie z plejstoceńskich osadów lodowcowych i wodnolodowcowych rozdzielonych miejscami cienką warstwą osadów rzecznych. Poszczególne pakiety osadów należące do jednostek stratygraficznych różnej rangi są zazwyczaj rozdzielone powierzchniami niezgodności o genezie denudacyjno-erozyjnej bądź egzaracyjnej. Na obszarach wyżynnych najważniejszym osadem plejsto-ceńskim są lessy i występujące w nich gleby kopalne. Doliny rzeczne są wypełnione osadami fluwialnymi. W górach przeważają pokrywy wietrzeniowe eluwialno-deluwialne, a w kotlinach ponadto jeziorne i rzeczne, miejscami znacznej miąższości.

Podstawą rozpoziomowania wiekowego plejstocenu są utwory organiczne — torfy i gytie. Ich treść paleontologiczna, a zwłaszcza sekwencja ziarn pyłku pozwala na rekonstrukcję ewolucji szaty roślinnej i na stwierdzenie różnic tej ewolucji. One właśnie, razem z analizą sytuacji geologicznej, pozwalają na korelację poszczególnych poziomów i ustalenie sekwencji głównych poziomów florystycznych i litofacjalnych. Duże znaczenie dla stratygrafii młodszego plejstocenu mają morskie osady w dolinie dolnej Wisły i w jej obrzeżeniu.

Holocen jest stosunkowo słabiej rozpoznany, zwłaszcza w zmienności i rozmieszczeniu litofacjalnym osadów; dobrze natomiast jest rozpoznana ewolucja szaty roślinnej i warunków klimatycznych, w tym również tzw. późnego glacjału na podstawie analizy pyłkowej.