1933502145

jodowania soli. Pomimo to spożycie na obszarze Polski tego mikroelementu jest niedostateczne aby pokryć zwiększone zapotrzebowanie w okresie ciąży i karmienia.

Dzienne zapotrzebowanie na jod dla ciężarnych zostało określone na poziomie 250 pg/dobę, nie przekraczając 600 pg/dobę. Wymaga to dodatkowej suplementacji w okresie ciąży i karmienia 150-200 pg jodu w postaci jodku potasu (KI) lub preparatów wielowitaminowych zawierających KI (9,17).

Celem oceny odpowiedniej suplementacji jodu w okresie ciąży wykonuje się oznaczenie jego wydalania z moczem tzw. jodurię w przygodnej próbce moczu. Badanie to daję możliwość jedynie monitorowania profilaktyki jodowej na poziomie populacyjnym, nie nadaje się do oceny prawidłowego zaopatrzenia w jod na poziomie jednostki. Prawidłowo mediana stężenia jodu w przygodnych próbkach moczu w populacji kobiet ciężarnych powinna mieścić się w zakresie 150 - 250 pg/1 (17).

W warunkach niedoboru jodu, przy dziennym spożyciu poniżej 100 pg i jodurii w granicach 50-75 pg/1 odnotowano powiększenie objętości tarczycy u ciężarnych średnio o 20-30%, a u 10% rozwój wola (3,4). U części kobiet zmiany mają charakter trwały, a kolejne ciąże mogą pogłębiać patologię. W przypadku kobiet u których wole było stwierdzane przed ciążą dochodzi do dalszego jego powiększania się w 30% przypadków. Stwierdza się także wzrost liczby (o 20%) i wielkości (o 60%) istniejących wcześniej guzków.

U kobiet ciężarnych otrzymujących prawidłową podaż jodu obserwuje się powiększenie objętości tarczycy o około 10 % które ustępuje po porodzie. Wynika to ze zwiększonego ukrwienia narządu i wysokich stężeń czynników wzrostowych w ciąży, w tym IGF-1 (Insuline-like Growth Factor 1) (18,19).

Profilaktyka jodowa zapobiega wolotwórczemu działaniu ciąży u kobiety oraz zapewnia prawidłowy rozwój dziecka, przede wszystkim centralnego systemu nerwowego.

1.3 Embriogeneza tarczycy

Gruczoł tarczowy płodu zaczyna kształtować się z endodermy w 16-17 dniu życia zarodkowego, najwcześniej ze wszystkich gruczołów dokrewnych. Funkcja endokrynna tarczycy płodu rozpoczyna się dopiero około 18-22 tygodnia ciąży wytwarzaniem T4, jednak jej stężenie jest bardzo małe i przez cały okres ciąży płód korzysta z matczynych hormonów tarczycy. Są one niezbędne do rozwoju centralnego systemu nerwowego, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. Autonomiczna oś podwzgórzowo-przysadkowa rozwija się między 20-30 tygodniem życia płodowego (3).

10