DSC06417

Konkrecie polimetalicznb 129

cd. tab. 5.2.

1	2	3	4	5	6
As	13*	0,014	7,0	- |	. 'Jn:|
Cd	0,3*	0,001	30,0
In	0,07*	<0,001	3,0
Sn	6-10*	0,002	0,2
Sb	1,2-2*	0,004	20,0
Te	0,8-1,5*	0,01	10,0
Hg	0,2-0,4*	<0,001	0,5
Tl	0,5-1,5*	0,015	80,0
Pb	20-40*	0,09	22,0	1,7x10*	105,0
Bi	0,05-0,4*	<0,001	300,0
Th	9,6-12*	0,003	2,5
U	3-4*	<0,001	2,5
Pd		<0,001	2,0
Ag	0,07*	<0,001	2,0
Ir		<0,001*	23,0
Pt		<0,001	46,0
Au	0,003-0,004*	<0,001	1,0

Pierwiastki uszeregowane wg grup technologicznych (Polański, Smulikowski (w:) Kabata-Pendias, Pendias. 1979). 1-6 niemetale (B, C, P, Si, S, Se)

7-17 metale alkaliczne (Li, Be, Na, Mg, Al, K, Ca, Rb, Sr, Cs, Ba)

18-27 metale grupy żelaza (Fe, Ti, V, Cr, Mn, Sc, Co, Ni, Mo, W, Re)

28-39 metale ziem rzadkich (Y, Zr, Nb, Hf, Ta, lantanowce)

40-52 metale nieżelazne (Cu, Zn, Ga, Ge, As, Cd, In, Sn, Sb, Hg, Tl, Pb, Bi)

53-54 pierwiastki promieniotwórcze (Th, U)

55-59 metale szlachetne (Pd, Ag, Ir, Pt, Au)

Źródło: Kotliński na podstawie Andriejew i in.. 1984; Baturin, 1986.

tków głównych i towarzyszących oraz strefy i środowisko sedymentacji, konkrecje można zaliczyć do grupy oksydatów [Kabata-Pendias, Pendias, 1979,1993]. Głównymi pierwiastkami w tej grupie są Fe i Mn, które występują jako wodorotlenki i uwodnione tlenki. Pierwiastkami towarzyszącymi są Cu, Co, Ni, Mo, Cd, V, W i inne. Utleniające środowisko występowania konkrecji odznacza się przykładowo w strefie Clarion-Clipperton, na Pacyfiku, wartościami pH 7,24-7,61; Eh + 343 do + 417. W konkrecjach stwierdzono ponad 60 faz mineralnych, które tworzą cztery grupy mineralne: manganową (42-71% masy ogólnej konkrecji), żelazową (7-17%), krzemianową (19-43%) i węglanową (4-5%) [Kazmin (red.), 1988]. W składzie mineralnym podstawowymi składnikami są todorokit, bimessyt, wemadyt oraz getyt i akagenit, a także montmorillonit, nontronit i filipsyt. Przeważają konkrecje o formach sferycznych i spłaszczonych, które są często wielojąd-rowe lub biomorficzne, o modalnych rozmiarach od 2 do 12 cm. Odznaczają się swoistą mikro-porowatością, z czym związany jest ich niski ciężar objętościowy 1,22-1,39 g/cm³ w stanie suchym, niską twardością 2,5 do 3,0 w skali Mohsa i wilgotnością w stanie naturalnym 28-35%. Wykazują z reguły koncentryczną teksturę, tworząc wokół jądra naprzemianległe warstewki tlenków żelaza i manganu z przerostami i skupieniami materiału ilastego.

Konkrecje występują na olbrzymich powierzchniach dna oceanicznego, na głębokościach rzędu 4000-6000 m, i odznaczają się wysoką zawartością takich metali, jak: mangan, nikiel, miedź, kobalt, molibden i inne. Rozpoznane nagromadzenia o znaczeniu przemysłowym ograniczone są jednak do kilku tzw. pól konkrecjonośnych na Pacyfiku i na Oceanie Indyjskim. Ekonomicznej ocenie pól konkrecjonośnych służy wskaźnik kon-krecjonośności, wyrażąjący ilość konkrecji w kg/nr oraz współczynnik (ekwiwalent) niklowy obliczany z reguły wg następujących wzorów: