DSC06435

KoNKRECJE POLIMETAL1CZNE 147

KoNKRECJE POLIMETAL1CZNE 147

O <2    A 2-4    □ 4-6

# 6-8    A 8-10    ■ >10 cm

wielkości konkrecji: 2; 2-4; 4—6; 6-8; 8-10; 10

Rys. 5.10. Typy genetyczne konkrecji polimetalicznych pola Central noi ndyjskiego Źródło: Yalnongknr, 1995.

produktywnością biologiczną i relatywnie niskim tempem sedymentacji oraz niską zawartością materii organicznej. Charakterystyczne są wyższe wartości Eh, obecność w konkrecjach todo-rokitu i Mn/Fe od 2,5-6. Typ ten odpowiada w polu Clarion-Clipperton typowi (r) P. Hal-bacha.

Typ hydrogeniczny konkrecji (H) zgodny jest w zasadzie z typem Halbacha [Halbach i in., 1988], według którego procesy powstawania konkrecji hydrogenicznych są wielofazowe (rys. 5.11). Kon-krecje hydrogeniczne (s) występują na wyniesieniach podwodnych i odznaczają się wskaźnikiem Mn/Fe poniżej 2,5 oraz niską zawartością Ni i Cu przy wyższej zawartości Co (od 1,5-2%).

W konkrecjach wczesnodiagenetycznych (r) pierwiastki doprowadzane są z wód porowych. Odznaczają się wyższymi zawartościami Mn, Ni, Cu, Zn i Mg i występują na osadach radiolario-wych lub wapiennych poniżej głębokości kompensacji węglanu wapnia.

Inni badacze, S.E. Calvert i Price [Calvert, Pri-ce, 1977; Calvert 1978], wyróżniają konkrecje wczesnodiagenetyczne i hydrogeniczne.

W konkrecjach wczesnodiagenetycznych rejestruje się podwyższoną zawartość Mn (wysoki stosunek Mn/Fe) oraz podwyższone zawartości Cu, Ni, Mo i Zn asocjujących z Mn — fazą todorokitu.

Konkrecje hydrogeniczne są uboższe w Mn (Mn/Fe około 1) i odznaczają się wyższymi zawartościami Ce, Co, Pb i Ti asocjującymi z getytem oraz zawierają jako główny składnik wemadyt, tj. Mn0₂.

Między tymi podstawowymi typami istnieją przejścia.

Z kolei Raab [1972] stwierdził, że konkrecje dyskoidalne wzbogacone są w Fe, Co i Pb na górnej powierzchni, zawierającej wemadyt, zaś w Mn, Ni, Cu, Mo i Zn na dolnej, pogrążonej w osadach, zbudowanej z todorokitu. Calvert i Price [1977] interpretują fakt odmiennej, na górnej i dolnej części konkrecji, koncentracji metali następująco: na górnej powierzchni konkrecji koncentracja metali jest wynikiem ich bezpośredniego osadzania z wody morskiej, zaś na dolnej z wód porowych w wyniku diagenetycznej mobilizacji pierwiastków. Dane te mogą wskazywać, źe na Pacyfiku warstewki konkrecji reprezentowane głównie przez wemadyt osadzają się z wody morskiej, a reprezentowane przez todorokit z wód porowych. Według J.B. Kazmina i in. [1984], konkrecje diagenetyczne charakteryzują się zarówno wysokimi wartościami stosunku Mn/Fe, jak i zawartościami Mn, Ni i Cu. Natomiast hydrogeniczne, występujące na wyniesieniach podwodnych, odznaczają się wartościami stosunku Mn/Fe około 1 i reprezentują konkrecje formowane z materiału dostarczanego z wody morskiej.

Regionalne geochemiczne zróżnicowanie składu konkrecji wskazuje, że wahania zawartości pierwiastków śladowych w konkrecjach w małym tylko stopniu związane są z regionalną zmiennością zawartości manganu i żelaza. Wyższe koncentracje Ni, Co, Mo i Zn charakterystyczne są dla konkrecji wschodniej części Pacyfiku. Natomiast Co i Pb osiągają maksymalne zawartości w konkrecjach występujących na obszarach podwodnych wyniesień w zachodniej i południowej części oceanu. Zawartości Co, Pb, Sn, Ti zwykle korelują z zawartościami żelaza. Czynnikami wpływającymi na szybkość dostarczania uwolnionego Mn do konkrecji są produktywność biologiczna wód oraz porowatość otaczających osadów.

(Ni+Cu+Co)^x10