DSCN1227

Maria Ludwika Lewicka

Mistrz Jan z Lindau - budowniczy XVI-wiecznych fortyfikacji w Gdańsku i Wrocławiu

Wprowadzenie

Druga połowa XVI wieku była dla naszej części Europy okresem prosperity. Stan pomyślności bogacących się miast mogła naruszyć wojna lokalna lub przynieść nawet kres dorobkowi Środkowej i Wschodniej Europy - ekspansja turecka. Pod taką groźbą fortyfikowały się, nie szczędząc trudu i środków, miasta monarchii austriackich Habsburgów z ich najważniejszymi miastami: Wiedniem, Pragą, Wrocławiem.

Na przestrzeni krótkiego czasu, zaledwie jednego pokolenia, diametralnie zmieniły się oczekiwania wobec kwalifikacji, jakie ma posiadać fortyfikator. Na początku II połowy XVI wieku wprowadzanie pojedynczych bastionów dla wzmacniania słabych punktów w istniejących obwodach warownych z XIV i I połowy XVI wieku realizowali architekci. Od czwartej ćwierci XVI w. powierza się wykonywanie projektów fortyfikacji bastionowej wykształconym forty-fikatorom. Następuje rozszerzenie projektu na skalę frontu lub całego obwodu - co będzie regułą projektu fortyfikacyjnego i zasad jego realizacji w wieku XVII. Oczekuje się idealnych proporcji w kompozycji planu przez wachlarzowe rozwinięcia frontów bastionowych. Był to skutek uwolnienia realizacji od kosztownych robót murarskich i przejście do budowy fortyfikacji przy użyciu technik szybszych i tańszych: ziemnych wspomaganych drewnem i murami skarpowymi

Umiejętność projektowania i wznoszenia nowoczesnych fortyfikacji bastionowych od lat 70., 80. XVI wieku wymagała od fortyfikatora specjalnego wykształcenia i praktyki. Specjaliści z tej dziedziny byli na naszych ziemiach rzadkością i dlatego wysoko ich ceniono i opłacano. Na uzyskanie pomocy dobrego fortyfikatora zasobne miasta i władcy czekali latami, czyniąc zabiegi o ich pozyskanie. Dobrym przykładem takiej sytuacji są losy bohatera niniejszego artykułu, budowniczego miejskiego Elbląga, Gdańska, Wrocławia, który u schyłku życia