DSCN6079 (Kopiowanie)

PH^miiła:

Pierwt3

^,lunj, Kaj

ncniałośck?

achAO

onewka^ ą ścianę cia^

^irmowy.ulila₍₁

żc pratchawc_t iaś ich rozwój iy się równie} ystosowań (j₀

Natomiast strunowce być może powstały z larw osłonie (Timicaia). Wprawdzie dorosłe oslonicc (o promienistej symetrii) w niczym nie ptzypominająstrunowców, jednak ich larwy (ryc. 2-41) posiadają wszystkie najważniejsze cechy tego typu zwierząt: grzbietowo położony pień nerwowy, strunę grzbielową i szczeliny skrzelowe. Być może powstanie strunowców rozpoczęło się od procesu rozmnażania płciowego postaci larwalnych pierwotnych osłonie.

1 (JD).

ńłTÓROUSl⁶

wtcrzątP¹^, ch o*-> rodby*^

ilicy

a m

2. Ewolucja

-——---------- 67

embrionalnym, a otwory: gębowy i odbytowy powstają na jej przeciwnych stronach. Być może wstęznicc są potomkami grupy, u której miejsce wpuklcnia w czasie gasłrulacji przesuwało się z gębowego końca prajelita (pierwouste) do końca odbytniczego (wtórouste).

Cechy zarówno strunowców, jak i szkarłupni posiadają żoledzioolowcc (Balanoglossus) -mają szczeliny skrzelowc. strukturę przypominającą strunę grzbietową i grzbietowo położony układ podobny do centralnego układu nerwowego. Ich larwy są jednak niemal identyczne z larwami strzykw (gromada w typie szkarłupni), zaś przeciwciała wytworzone w odpowiedzi na wstrzyknięcie białek żolędziogłowca reagują silnie z białkami strzykw (co przemawia za pokrewieństwem tych dwóch grup - por. rozdział 2.3.6). Dlatego też żołędziogłowce umieszcza się w oddzielnym typie przedstrunowców (Hemlchordata).

Ryc. 2-41. Larwa osłonicy

1    - cewka nerwowa,

2    - struna grzbietowa,

3    - skrzela

Zjawisko płciowego rozmnażania sią form larwalnych nosi nazwę neotenii

Możliwe, że larwy osłonie, które żyją w morzach w pobliżu brzegów, wpływały do ujścia rzek-stały, jednokierunkowy prąd wody i inny jej skład jonowy mogły zmienić kierunek działania dobom naturalnego. Larwy pierwotnych osłonie mogły zaprzestać metamorfozy (przekształcenia w formy dorosłe) i rozpocząć rozmnażać się neotcnicznie. Ptzez dalszą ewolucję tak powstałych gatunków rozwinęły się następne szczeble ewolucyjne strunowców: bczczaszkowe (Acrania) i kręgowce (Yertebrata). Zjawisko neotenii rozpatruje się dziś jako możliwą przyczynę powstania kilku linii w ewolucji zwierząt (nawet w procesie antropoeenezy. czyli powstania człowieka).

Ryc. 2-42 ilustruje powiązania ewolucyjne pomiędzy kręgowcami. Pierwsze pancerne hezżuchwowce (Agnalha) pojawiły się w rzekach w ordowiku - prawdopodobnie pochłaniały resztki organiczne z dna. Nie posiadały płetw, a pancerz kostny, otaczający ciało, chronił je w pewnej mierze przed wielkorakami. Jak pamiętamy, w dewonie nastąpiła wielka radiacja ryb - pancerne tarczowce dały początek rybom chrzęstnoszkieletowym, z tych zaś rozwinęły się trzy grupy ryb kostnoszkieletowych: ryby promieniopłetwe (przodkowie większości ryb), dwudyszne oraz trzonopłetwe (od których pochodzą kręgowce lądowe). U promieniopłetwych płuca przekształciły się z czasem w narząd hydrostatyczny - pęcherz pławny. Z istniejących dzisiaj przedstawicieli ryb dwudysznych prapletwiec (ryc. 2-18) potrafi wychodzić na ląd i oddychać powietrzem atmosferycznym, zaś żyjąca do dziś ryba trzonopłetwa Latimeria (ryc. 2-18) zamieszkuje głębiny oceanów (por. rozdz. 2.2.2.3). Z ryb trzonopłetwych wyodrębniły się płazy (prawdopodobnie z końcem dewonu).

Plaży- iak wskazuje ich nazwa łacińska/lmphihia (amphis podwójny, bios - życie) prowadzą ziemno-wodny tryb życia. Ich larwy żyją w wodzie, a osobniki dorosłe nie są w stanic wytrzymać długich okresów przebywania w suchym powietrzu. Tym niemniej są przystosowane do życia na