8955900049

Sundhat, Czerwone i czarne

ustępy z Biblii). Ukarze mnie w okropny sposób. Ale jeśli znajdę Boga Fe-nelona! Powie mi może: „Będzie ci wiele przebaczone, bo wiele kochałeś...”. Czy wiele kochałem? Ach, kochałem panią de Renal, ale postępowanie moje było okropne! Jak zwykle: proste i skromne serce porzucone dla świetnej błyskotki. Ale też co za widoki!... Pułkownikiem huzarów, gdybyśmy mieli wojnę; sekretarzem poselstwa w razie pokoju, następnie ambasadorem (...). Wszystkie głupstwa by mi policzono za zasługę. Błyszcząc talentami i wiodąc wspaniałą egzystencję w Wiedniu lub Londynie (rozdz. DOGI, s. 415)²¹³.

Nie po raz ostatni: każąc swojemu bohaterowi tuż przed śmiercią snuć rozważania na temat stosunków społecznych, pozorów, prawa naturalnego, „prawdziwej religii” i „prawdziwego kapłana” - w oczywisty sposób autor posługuje się nim jako tubą swoich poglądów, popadając w przesadę:

Duch epoki działa we mnie - rzekł głośno z gorzkim uśmiechem. - Mówiąc sam ze sobą, o dwa kroki od śmierci, jeszcze jestem hipokrytą... O wieku dziewiętnasty! (rozdz. UOGV, s. 428)²¹⁴.

Równocześnie patos staje się trudny do zniesienia - pragnienie Stendhala uzyskania katharsis, czyli, w tym wypadku, współczucia dla bohatera, wyraża się w trudnym do zrozumienia zwrocie w uczuciach Juliana, którego zaczyna nudzić Matylda, i który odkrywa trwałość swej miłości do pani de Renal. Sentymentalnej sceny, jaka się między nimi rozgrywa w więzieniu, nie powstydziłby się

²¹³    (...) s’ily a une autre vie?... Ma foi, sije trouve le Dieu des chrćtiens, je suis perdu: c’e$t un despotę, et, comme teł, ił est rempli d’idćes de yengeance; sci Bibie neparle ąue de punitions atroces. Je ne Uai jamais airnć, je n^fai menie jamais voidu croire qu^łon l’aimat sincćremen t. II est sans pitić (et ił $e rappela plusieurs passages de la Bibie). U me punira d’une manierę abominable... Mais si je trouve le Dieu de Fćnelon! II me dira peut-etre: II te sera beaucoup pardonnć, parce ąue tu as beaucoup airnć... Ai-je beaucoup aimć? Ah! j^yai aimć Mme de Renal mais ma conduite a ćtć atroce. La, comme ailleurs, le mćrite simple et modeste a ćtć abandonnćpour ce ąui est brillant... Mais aussi, ąuelle perspec-tive!... Colonel de hussards, si nous avions la guerre; secrćtaire de Ićgation pendant la paix, ensuite ambassadeur... (...) Toutes mes sottises eussent ćtć pardonne.es, ou plutót comptćes pour des mćrites. Uomme de mćrite et jouissant de la plus grandę existence a Vienne ou a Londres...

²¹⁴    Uinfluence de mes contemporains 1’emporte, dit-il tout haut et avec un rire amer. Parlant seul avec moi-meme, a deux pas de la mort, je suis encore hypocrite... O dix-neuvićme sićcle! Warto zaznaczyć, że „duch epoki” jest wkładem własnym tłumacza: w oryginale mowa o „wpływie współczesnych”.

144