8955900036

Sundhat, Czerwone i czarne

nią w miłości do Juliana; zda sobie ona sprawę ze swoich uczuć dopiero wówczas, gdy będzie już za późno na ich powstrzymanie.

Pani de Renal, dziedziczka nabożnej ciotki, wyszedłszy w szesnastym roku za przyzwoitego szlachcica, w całym życiu nie doświadczyła ani nie widziała nic, co by było choć trochę podobne do miłości (...). Miłość taką, jaką znalazła w paru powieściach, które przypadkiem wpadły jej w ręce, uważała za wyjątek lub za fakt zgoła nienaturalny. Dzięki tej nieświadomości pani de Renal, zupełnie szczęśliwa, zajęta Julianem bez przerwy, nie czuła najlżejszych wyizutów (rozdz. VII, s. 59)¹⁸⁰.

Julian tymczasem wzdraga się przed wszelkimi objawami uczuć ze swej strony (na przykład wobec życzliwego mu księdza, jego opiekuna i nauczyciela): uważa je za słabość i nie waha się ani przed oszukańczym oskarżeniem służącej, ani przed obłudnym świadczeniem swej pobożności wobec księdza. To uporczywe dążenie do wyznaczonego celu, połączone z odmawianiem sobie prawa do jakichkolwiek uczuć; całkowite panowanie nad sobą, by cel ten (aczkolwiek odmienny zgoła) osiągnąć, przypomina Johannesa. Pod tym względem obydwie te postaci stoją na antypodach werte-ryzmu jako wzorca bohatera romantycznego.

Podobieństwo Juliana do Johannesa wyraźnie widać również w zaplanowanym przez niego i potraktowanym jako zadanie uwodzeniu pani de Renal¹⁸¹:

Gestykulując dotknął ręki pani de Renal wspartej o poręcz ogrodowego kizesła. Ręka cofnęła się szybko; Julian zaś pomyślał, że obowiązkiem jego jest uzyskać, aby pani de Renal nie cofnęła ręki, gdy jej dotknie. Myśl o tym nałożonym sobie obowiązku, o śmieszności lub raczej o poniżeniu, jeśli tego nie dokona, zniweczyła natychmiast w jego sercu wszelką rozkosz (rozdz. VII, s. 49)^l82.

¹⁸⁰    Mme de Renal, riche. heritiere d’une tante devote mariće a seize ans a un bon gentil-homme, n’avait de sa vie ćprouvć ni vu rien qui ressemblat le moins du monde a l’amour. (...) Elle regardait comme une exception, ou meme comme tout d fait hors de naturę, 1’amour tel qu’elle l’avait trouve dans le tres petit nombre de romans ąue le hasard avait mis sous ses yeux. Grace a cette ignorance, Mme de Renal, parfaitement heureuse, oc-cupće sans cesse de Julien, ćtait loin de se faire le plus petit reproche.

¹⁸¹    Stendhal rzekłby być może, że do don Juana, jednak niesłusznie: don Juan uwodzi jedynie dla przyjemności erotycznej, Johannes - głównie dla intelektualnej.

¹⁸²    (...) en gesticulant, il toucha la main de Mme de Renal qui ćtait appuyće sur le dos d’une de ces chaises de bois peint ąue Eon place dans les jardins. Cette main se retira

126