5192605643

[3] BADANIE ODDZIAŁYWANIA BIAŁKO — LIGAND 35

wiążących ligand w makrocząsteczce. Z zależności tych łatwo wyprowadza się równanie Adaira (5):

K₁[L] + 2K₁K₂[L]²+ ...... +nK_tK₂ ... K_n [L]ⁿ

^f    1+K₁[L] + KiK₂[L]²+ ...... + K₁K₂...K_n[L]ⁿJ (^rowname )

W najprostszym możliwym przypadku, gdy wszystkie miejsca wiążące są identyczne i nie oddziaływują ze sobą, otrzymuje się równanie (6—8):

nK[L]

1 + k[L]

(równanie 2)

gdzie k — oznacza tzw. mikroskopową (wewnętrzną) stałą asocjacji charakteryzującą hipotetyczną równowagę: miejsce nieobsadzone + L ^ miejsce związane z L.

Zależność między stałą k a stałymi z równania 1 jest następująca:

Jeżeli wszystkie miejsca wiążące można podzielić na m klas, w obrębie których miejsca są identyczne i niezależne, wtedy (9, 10):

(równanie 3)

_ V ⁿ*^k* [LI

y 1 + k, [L]

Dopasowywanie równań teoretycznych do danych doświadczalnych przeprowadza się obecnie najczęściej metodami numerycznymi przy zastosowaniu maszyn cyfrowych (11—15). Tracą natomiast na znaczeniu metody graficzne, oparte na liniowych transformacjach równania 2, np. na wykresie Scatcharda (6):

kn — kr

(równanie 4)

Wykres Scatcharda ([L.]) nie jest już linią prostą w przypadku

modelu makrocząsteczki z kilkoma klasami miejsc identycznych i nie-oddziaływujących ze sobą (10). Przy rozkładzie takich krzywoliniowych wykresów na proste składowe wielu badaczy kieruje się intuicją, co z reguły prowadzi jednak do rażących błędów (16). Podano kilka teoretycznie prawidłowych graficznych metod analizy (9, 13, 17, 18). W praktyce można je jednak zastosować tylko do analizy układów, w których występują najwyżej 2 klasy miejsc wiążących.

Krzywoliniowość wykresu Scatcharda może wskazywać również na oddziaływania wzajemne między miejscami wiążącymi czyli tzw. koope-ratywność'(19, 20). Przyłączenie cząsteczek ligandu do pewnych miejsc może zmniejszać (kooperatywność ujemna) lub zwiększać (kooperatyw-ność dodatnia) powinowactwo innych miejsc do ligandu. Efekty takie są

3*