Oprac. TEORIA KULTURY Z. FREUDA
TERMINOLOGIA:
Ego - wyobrażenie organizacji powiązanych ze sobą procesów psychicznych przebiegających w człowieku. Ego jest źródłem stłumień, jest to rodzaj oporu przed pewnymi procesami psychicznymi; ego jest też częścią id; reprezentuje coś, co można nazwać rozwagą, rozumem.
Id - pozostała część psychiki, w którą ego przechodzi, i która zachowuje się jak nieświadomość, jest to głębsza struktura, reprezentuje coś, co można nazwać popędami, namiętnościami.
Superego - ideał ego; z jednej strony jest to relikt pierwszych wyborów dokonywanych przez id, lecz ma również znaczenie jako silna formacja reaktywna wobec niego; superego dominuje nad ego (coś jak sumienie). Oddzielenie się superego od ego reprezentuje cechy rozwoju jednostki i gatunku, dając trwały wyraz wpływowi rodziców, uwiecznia istnienie czynników (np. kulturowych), którym zawdzięcza swoje powstanie.
Tekst „Ego i id” został opublikowany w 1923 roku, rozwinięcie teorii zawartych w artykule nastąpiło w późniejszych dziełach.
Freud swoje refleksje nad kulturą zawarł w dziele pt. „Kultura jako źródło cierpień” (tytuł oryginalny: „Das Unbehagen in der Kultur”) z 1930 roku.
Freud tworząc pojęcie superego zapoczątkował analizę roli współczesnej kultury w formowaniu osobowości.
Kultura według Freuda może być „źródłem cierpień” poprzez ograniczanie jednostki normami kulturowymi, tłumiącymi naturalne popędy (np. popęd seksualny).Ogranicza ona jednostkę, filtrując narzuconymi regułami to, co biologia i losy gatunku ludzkiego stworzyły i pozostawiły w id.
Uczucia społeczne opierają się na identyfikacjach z innymi na podstawie tego samego ideału ego.
Według Freuda, ego jako twór zastępujący tęsknotę za ojcem, zawiera zarodek, z którego rozwinęły się wszystkie religie.
Freud postrzegał współczesną sobie kulturę jako zjawisko przechodzące proces coraz dalej postępującego umasowienia, w którym jest coraz mniej miejsca dla indywiduum.
Freud uważał, że owo "źródło cierpień" tkwi w samym człowieku, postrzeganym, jako istota targana konfliktem, między realizacją pierwotnych pragnień (zlokalizowanych w id), a koniecznością funkcjonowania w kulturze, która ogranicza urzeczywistnienie tych pragnień.
1