Wewnątrz każdego metalu znajdują się swobodne elektrony , które oderwane od swych macierzystych atomów czynią je jonami dodatnimi . Sieć przestrzenna wypełniona jest jonami , między którymi poruszają się swobodne elektrony , nazywane gazem elektronowym . Liczba swobodnych elektronów jest
w przybliżeniu równa liczbie atomów . Gaz elektronowy wykazuje pewne ciśnienie p. zależne od koncentracji n elektronów i od temperatury bezwzględnej
i wyraża się :
Swobodne elektrony w odosobnionym przewodniku metalicznym, np.
w kawałku drutu miedzianego, znajdują się w ciągłym i bezwładnym ruchu podobnie jak drobiny gazu zamkniętego w zbiorniku. Wzdłuż drutu nie występuje żaden wypadkowy ruch. Jeśli przeprowadzimy przez drut hipotetyczną płaszczyznę w jednostce czasu z prawej strony na lewą będzie taka sama jak liczba elektronów przechodzących z lewej strony na prawą ; wypadkowa szybkości przewodzenia będzie równa zeru. Jeśli końce drutu połączymy z baterią, to w każdym punkcie wewnątrz drutu ustali się pole elektryczne. Pole E będzie działać na elektrony i nadawać im wypadkowy ruch w określonym kierunku .Wtedy mówimy że ustalił się prąd elektryczny
o natężeniu i; jeśli ładunek q przechodzi przez dowolny przekrój przewodnika
w ciągu czasu t, to natężenie prądu, z założenia stałe, jest równe
Jeśli szybkość przepływu ładunku nie jest stała w czasie, prąd zmienia się
w czasie to natężenie określamy :
Na szybkość przepływu ładunków ma wpływ temperatura w jakiej znajduje się przewodnik . Napięcie powoduje nadanie określonej prędkości cząstce , przeniesiony ładunek jest tym większy im większa jest liczba nośników oraz średnia prędkość .Prędkość generalnie jest nie wielka , ponieważ ruch wewnątrz metalu jest utrudniony . Rozpędzone cząstki nieustannie zderzają się wzajemnie oraz z jonami , oddając im swoją energię , która zamienia się na energię cieplną .
W czasie ogrzania ciała rośnie energia ruchu cieplnego ( energia kinetyczna ruchu drgającego atomów i cząsteczek ) . Wzrost związany jest ze zwiększeniem amplitudy drgań cząsteczek , a tym samym ze skróceniem drogi swobodnej ; oznacza to zmniejszenie prędkości średniej co prowadzi do zmniejszenia natężenia prądu . Tak się dzieje w metalach , w których obserwuje się wzrost oporu wraz ze wzrostem temperatury .
Rezystancja metali czystych zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury,
a rezystancja roztworów kwasów, zasad i soli -maleje. Oznaczamy przez Ro rezystancje przewodnika w temperaturze To=293 K, co odpowiada to= 20 oC. Jeśli temperatura przewodnika zmieni się i osiągnie pewną temperaturę T kelwina , to rezystancja w tej temperaturze RT obliczamy ze wzoru
RT=Ro[1+α(T-To)]
przy czym α oznacza współczynnik temperaturowy rezystancji.
Współczynnik temperaturowy rezystancji α jest to względny przyrost rezystancji przy wzroście temperatury o 1 K.
Doświadczalnie stwierdzono , że w stałej temperaturze rezystancja przewodnika jest wprost proporcjonalna do jego długości , a odwrotnie proporcjonalna do pola przekroju poprzecznego i zależy od rodzaju materiału tego przewodnika .
Wielkością charakteryzującą materiał przewodnika pod względem jego zdolności przewodzenia prądu nazywamy rezystywnością .
Opór właściwy jest to opór czynny przewodnika o długości metra ,
o przekroju poprzecznym metra kwadratowego w określonej temperaturze .
Jednostką rezystywności jest omometr .
Półprzewodniki są to ciała, w których występuje prąd przewodzenia i prąd przesunięcia tego samego rzędu. Należą do nich np. selen, krzem, tlenek miedzi, siarczek ołowiu. W półprzewodnikach , które cechuje dużo mniejsza liczba elektronów swobodnych , zaznacza się wzrost tej liczby podczas ich ogrzania .
Mechanizm przewodzenia tłumaczy się w oparciu o model pasmowy krystalicznego ciała stałego , którego struktura jest regularną przestrzenną siatką atomów . Elektrony w atomach mogą zajmować pewne poziomy energetyczne . Najwyżej położonym i całkowicie zapełnionym jest pasmo walencyjne , powyżej niego leży pasmo zabronione oraz przewodnictwa . Przejście cząstki z jednego na drugi poziom wymaga dostarczenia kwantu energii .
Półprzewodniki oraz dielektryki w temperaturze zera bezwzględnego posiadają pasmo przewodzenia nie zapełnione .Główną różnicą obu modeli polega na różnych szerokościach energetycznych pasma zabronionego .
W półprzewodnikach szerokość jest mniejsza niż izolatorach .
Jednym z rodzajów energii dostarczanej jest ciepło w efekcie czego , część elektronów przechodzi do pasma przewodzenia . Proces ten nosi nazwę generacji termicznej par dziura - elektron . W miejscu po elektronie zostaje dziura , będąca dodatnim nośnikiem ładunku . Przy pewnej określonej temperaturze następuje zrównoważenie się szybkości procesów generacji i procesu o charakterze odwrotnym tj. rekombinacji .
Nikielina |
||||
lp. |
U[ V ] |
I [mA] |
R[Ω] |
ΔR[Ω] |
1. |
0 |
|
|
|
2. |
10 |
|
|
|
3. |
20 |
|
|
|
4. |
30 |
|
|
|
5. |
40 |
|
|
|
6. |
50 |
|
|
|
7. |
60 |
|
|
|
8. |
70 |
|
|
|
9. |
80 |
|
|
|
10. |
90 |
|
|
|
11. |
100 |
|
|
|
12. |
110 |
|
|
|
13. |
120 |
|
|
|
14. |
130 |
|
|
|
15. |
140 |
|
|
|
|
U |
I |
klasa miernika |
|
|
zakres pomiarowy |
|
|
wartość najmniejszej działki |
|
|
niepewność pomiarowa |
|
|
|
Żarówka |
wolframowa |
|
|
lp. |
U[ V ] |
I [mA] |
R[Ω] |
ΔR[Ω] |
1. |
0 |
|
|
|
2. |
10 |
|
|
|
3. |
20 |
|
|
|
4. |
30 |
|
|
|
5. |
40 |
|
|
|
6. |
50 |
|
|
|
7. |
60 |
|
|
|
8. |
70 |
|
|
|
9. |
80 |
|
|
|
10. |
90 |
|
|
|
11. |
100 |
|
|
|
12. |
110 |
|
|
|
13. |
120 |
|
|
|
14. |
130 |
|
|
|
15. |
140 |
|
|
|
16. |
150 |
|
|
|
17. |
160 |
|
|
|
18. |
170 |
|
|
|
19. |
180 |
|
|
|
20. |
190 |
|
|
|
21. |
200 |
|
|
|
22. |
210 |
|
|
|
23. |
220 |
|
|
|
|
|
|
nikielina |
|
|||
|
u |
i |
r |
del R |
|||
1 |
0 |
|
#DZIEL/0! |
#DZIEL/0! |
|||
2 |
10 |
0 |
#DZIEL/0! |
#DZIEL/0! |
|||
3 |
20 |
4 |
5000 |
5001000 |
|||
4 |
30 |
6 |
5000 |
3334000 |
|||
5 |
40 |
8 |
5000 |
2500500 |
|||
6 |
50 |
10 |
5000 |
2000400 |
|||
7 |
60 |
13 |
4615,385 |
1420426 |
|||
8 |
70 |
16 |
4375 |
1094000 |
|||
9 |
80 |
18 |
4444,444 |
987876,5 |
|||
10 |
90 |
20 |
4500 |
900200 |
|||
11 |
100 |
22 |
4545,455 |
826628,1 |
|||
12 |
110 |
24 |
4583,333 |
764055,6 |
|||
13 |
120 |
25 |
4800 |
768160 |
|||
14 |
130 |
26 |
5000 |
769384,6 |