Historia powszechna
Faszyzm we Włoszech:
Przyczyny:
- frustracje po „kalekim zwycięstwie” w IWŚ
- rozdrobnienie polityczne - brak silnego rządu
- strajki na północy Włoszech
- weterani organizują się w związki (fasci - związek)
Przebieg przewrotu :
- powstanie związku weteranów po wodzą Mussoliniego (program: progresja
podatkowa , wielkie Włochy, konfiskata majątku kościelnego) - połączenie
haseł narodowościowych z lewicowymi.
- powstawanie zbrojnych bojówek zwalczanie socjaldemokracji
- starcia między „czarnymi koszulami” a „czerwonymi”
- 1921 powstanie Narodowej Partii Faszystowskiej
- X.1922 marsz na Rzym - król WEII proponuje Mussoliniemu objęcie
posady premiera
- zdelegalizowano partię komunistyczną
- wybory w 1924 - zwycięstwo faszystów - krytykowani przez socjalistów
- zabójstwo Matteottiego - szef socjalistów - rozdziewiczenie systemu
- 1925 - Mussolini przejmuje pełnię władzy + zniesienie wolności prasy
- zakaz działalności partii poza faszystowską - po próbie zamach na M.
- 1929 - pakty laterańskie - normalizacja stosunków z kościołem
- kult państwa - tworzenie korporacji
Charakterystyka ustroju:
- rozbudowanie ustawodawstwo socjalne
- terror polityczny o umiarkowanym natężeniu
- współistnienie z monarchią i kościołem
- w gospodarce korporacjonizm
- prace społeczne dla bezrobotnych
Niemcy - dojście do władzy Hitlera.
Stosunki wewnętrzne po IWŚ:
- dezaprobata dla Socjaldemokratycznej Partii Niemiec ( „cios w plecy” ,
krwawa rozprawa z komunistami
- hiperinflacja za nią odpowiedzialny rząd republiki
- zajęcie przez Francję zagłębia Ruhry
- próba puczu w Bawarii
- reformy planu Dawesa naprawa Niemiec
- 1925 - Hindenburg prezydentem aprobata społeczeństwa dla republiki
- 1925 - wydanie dzieła Hitlera „Mein Kampf”
Dojście Hitlera do władzy:
- rosnące poparcie dla hitlerowców w wyborach
- czynnik decydujący o dojściu Hitlera do władzy - wielki kryzys
- ulice arena walki między S.A., komunistami i SPD
- wybory 1933 Hindenburg daje Hitlerowi stanowisko kanclerza
- pokazowe oskarżenie komunistów o podpalenie Reichstagu
- pożar pretekstem do rozpisania wyborów
- zwycięstwo NSDAP - 44% głosów
- rząd ma specjale pełnomocnictwa - prawo wydawania ustaw i uchylania
konstytucji
Organizacja III Rzeszy:
- ludzie Hitlera ( propaganda - Goebbels, marszałek Goring, zastępca
Hitlera Hess, dowódca policji i SS Himmler)
- organizowanie manifestacji dla umocnienia więzi narodowych
- nowe symbole (swastyka,) i pozdrowienia „Hail Hitler”
- powstanie Gestapo - tajna policja państwowa
- konflikt Hitlera z S.A. - noc długich noży - 29/30 VI.1934
- 1935 - ustawy norymberskie - pozbawienie żydów jakichkolwiek praw
- XI 1938 pogrom żydów w całych Niemczech - „kryształowa noc”
- jednostki elitarne SS przejmują większość stanowisk adm. w kraju
3. Sytuacja w ZSRR
Komunizm wojenny:
- reglamentacja żywności
- monopolizacja i centralizacja gospodarki
- głód
- powstania chłopskie
- bunty marynarzy w Kronsztadzie
NEP - Nowa Ekonomiczna Polityka
- hasło „bogaćcie się”
- zezwolenie ni drobną działalność gospodarczą (Nepmani) i własność
chłopską (Kułacy)
- zlikwidowano przymus pracy
- wprowadzenie w 1921, istniała do 1927
- 1922 - powstanie ZSRR w miejsce Rosji Radzieckiej
- śmierć Lenina w 1924 walka o przywództwo między Trockim a Stalinem
- terror
Wielki Skok 1927- 1935
- wyprowadzenie kraju z głodu zasługa NEP'u
- nastawienie gospodarki na samowystarczalność
- 1927 chłopi zatrzymują sprzedaż zboża (niskie ceny)
- partia wprowadza przymusowy skup zboża
- 1928 plan pięcioletni - budowa przemysłu ciężkiego
- XII.1928 plan Stalina kolektywizacja rolnictwa (pretekst: głód)
- walka z kułakami - 10 mln ofiar
- 1932 - paszportyzacja chłopi nie mogą się swobodnie poruszać po kraju
- zaostrzenie walki z religią -1927 podporządkowanie cerkwi
Czas Normalizacji od 1935
- zniesiono system kartkowy
- zezwolono na uprawianie prywatnych działek ogrodowych - znaczne
zwiększenie produkcji żywności
- współzawodnictwo wśród robotników
- kult Stalina
- 1936 - nowa konstytucja - na papierze wszystkie swobody demokratyczne
w praktyce terror
- wielka czystka aresztowanie działaczy mogących zagrozić Stalinowi
- terror wobec ludności cywilnej
-
Ekspansja Niemiec:
Stabilizacja:
- przed wielkim kryzysem wszystko O.K.
- 1927 - Pakt B-K międzynarodowy pocałunek - deklaracje pokoju
- zaniechanie programu odszkodować wojennych (reparacji)
Przełom:
- dojście do władzy Hitlera
- X 1933 - Niemcy występują z Ligi Narodów - wolna ręka w podważaniu
traktatu wersalskiego
- nie podpisanie „ paktu czterech” - niechęć kompromisu
Sojusz z Japonią i Włochami:
- naturalne zbliżenie krajów nastawionych na ekspansję
- Hitler wzmacnia państwo (zbrojenia, obowiązek powszechnej służy woj.)
- 1935 - Włochy zajmują Etiopię - słabość międzynarodowa - zachęta dla H.
- pakt J-N XI.1936 - antykominternowski
- Włochy wchodzą do paktu 7.IX 1937
- Węgry przyłączają się I. 1939
- 22.V.1939 - W- N traktat o charakterze militarnym
- 27.IX .1940 - Pakt trójstronny - zwieńczenie konstrukcji OSI
Wojna w Hiszpanii:
- poligon doświadczalny przed IIWŚ
- zaangażowanie Niemiec i ZSRR
- krwawa wojna
Ekspansja Niemiec:
- próba przejęcia władzy w Austrii -1934
- III. 1938 - wkroczenie wojsk niemieckich do Austrii - przyłączenie
- silny ruch nazistowski w Sudetach - wywieranie nacisku na rząd czeski
- Czechosłowacja w sojuszach z Francją i W.B.
- IX. 1938 spotkanie w Monachium - nie chciano dopuścić do konfliktu
zbrojnego
- Niemcy mają zezwolenie na zajęcie Sudetów
- 1938 - arbitraż wiedeński - Niemcy i Włoch dają Węgrom Ukrainę
Zakarpacką i południową Słowację
- III.1939 - ultimatum dla Czech - poddanie się Niemcom lub wojna
- Słowacja chroniona przez Niemców odrywa się od Czech
- zajęcie Czech przez Niemców