Instytut Górnictwa Politechniki Wrocławskiej
RAPORT O ODDZIAŁYWANIU EKSPLOATACJI ZŁOŻA GRANITU „BARCZ I” NA ŚRODOWISKO
Zleceniodawca:
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „TED-ROB” S.C. Ul. Kraszewicka 51 58-100 Świdnica |
Wykonawca:
Justyna Serwik |
Wrocław, kwiecień 2004r.:
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
Celem opracowania jest ocena oddziaływania na środowisko eksploatacji złoża granitu „Barcz I” w gminie Strzegom w województwie dolnośląskim. Złoże to jest eksploatowane dla potrzeb budowlanych. Pracę wykonano zgodnie z wymogami przewidzianymi z ustawą z dnia 9 listopada 2000r. „O dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.” (Dz. U. Nr 109, poz. 1157) oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. „Prawo ochrony środowiska” (Dz. U. Nr 62, poz. 627).
Opracowanie zawiera:
charakterystykę ocenianego obiektu,
charakterystykę stanu środowiska istniejącego w obszarze kopalni i w jej otoczeniu,
sformułowanie oceny oddziaływania kopalni na środowisko.
2. Charakterystyka obiektu
2.1. Lokalizacja
Złoże granitu leży w południowo-zachodniej części Polski w gminie Strzegom, w województwie dolnośląskim. Kopalnia usytuowana jest na obrzeżach miasta Strzegom.
Omawiany obszar leży na Przedgórzu Sudeckim, w regionie Wzgórz Strzegomskich, który od południowego wschodu graniczy z Równiną Świdnicką, a od południowego zachodu z obniżeniem Podsudeckim. Obniżenie to od południa graniczy z Uskokiem Sudeckim brzeżnym oddzielającym je od Pogórza Bolkowsko-Wałbrzyskiego.
Eksploatacja złoża prowadzona jest w obszarze górniczym „Barcz II”, ustanowionym decyzją koncesyjną nr 309/98, o powierzchni 29 896 m2 i w granicach wyznaczonych liniami łączącymi punkty o następujących współrzędnych w układzie „1965”:
Numer punktu |
Współrzędne |
|
|
X |
Y |
1 |
5548778,8 |
3679391,5 |
2 |
5548731,5 |
3679496,5 |
3 |
5548828,5 |
3679575,0 |
4 |
5548623,8 |
3679525,5 |
5 |
5548609,8 |
3679411,7 |
Jednocześnie z obszarem górniczym ustalono teren górniczy „Barcz II” o powierzchni 286 857 m2, którego granice wytyczają linie łączące punkty o następujących współrzędnych w układzie „1965”:
Numer punktu |
Współrzędne |
|
|
X |
Y |
6 |
5549868,0 |
3679184,0 |
7 |
5549031,0 |
3679400,0 |
8 |
5549027,2 |
3679675,0 |
9 |
5548715,0 |
3679753,0 |
10 |
5548456,0 |
3679688,0 |
11 |
5548400,0 |
3679400,0 |
12 |
5548479,9 |
3679224,9 |
2.2 Warunki geologiczne i zasoby
Złoże granitu „Barcz I” leży na obszarze Przedgórza Sudeckiego, w obrębie masywu granitowego Strzegom-Sobótka w paśmie Wzgórz Strzegomskich.
W profilu geologicznym rejonu złoża wyróżnia się granity, które od strony NE sąsiadują z metamorficznymi skałami kambryjsko-sylurskimi, utworzonymi głównie z łupków łyszczykowych oraz fyllitów zieleńcowych. Natomiast od strony S z krą gnejsową Gór Sowich. Wiek granitów określono na górny karbon-dolny perm. Granit ma jasnoszare zabarwienie i strukturę różnoziarnistą, głównie średnioziarnistą, oraz zbitą, bezładną teksturę.
Miąższość złoża wynosi od 10,0÷53,4m, średnio 46,0m. nad zwięzłymi utworami zalega granit częściowo zwietrzały, bardziej spękany. Przykryty jest on utworami czwartorzędowymi zbudowanymi z glin, piasków i żwirów, oraz z utworów zwietrzelinowych z okruchami granitu. Utwory te stanowią nadkład o miąższości od 1,7÷3,7m, średnio 3,0m.
Dotychczasowe badania wykazały, że w złożu nie występują większe dyslokacje tektoniczne, które mogłyby ograniczyć eksploatację. Budujący złoże granit wykazuje oddzielność na ławy prostopadłe i równoległe tworząc naturalne warunki dla pozyskiwania bloków.
W złożu dominują trzy systemy spękań:
cios podłużny (S) o kierunku NE-SW
cios „poprzeczny” (diagonalny Q) o kierunku NW-SE
cios podstawowy (L) zbliżony do poziomego.
W złożu nie stwierdzono występowania kopalin towarzyszących. Zasoby geologiczne ogółem wynoszą 3 127 945 t, klasy rozpoznania C1., natomiast zasoby przemysłowe wynoszą 2 824 945 t, klasy rozpoznania C1.
Masyw granitów Strzegom-Sobótka usytuowany jest na przedpolu Sudetów Środkowych, a jego wychodnie dają w przybliżeniu zarys wydłużonego klina o długości ponad 45km i szerokości podstawy ok. 10km. Opiera się on podstawą o amfibolity, gabra i serpentynity, oraz łupki metamorficzne grupy Ślęży.
Nadkład stanowią luźne utwory trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Granit intrudował w łupki krystaliczne, których wiek uważany jest za staropaleozoiczny lub częściowo prekambryjski. Łupki te częściowo są odsłonięte, zwłaszcza w północno-wschodniej stronie masywu. Przeciętny wiek bezwzględny granitu określono na 266 mln lat, co odpowiada okresowi dolnego permu.
Na podstawie szczegółowych badań petrograficznych wydzielono w granicie trzy dominujące odmiany:
granodioryt biotytowy (granit strzeblowski), występujący w południowo-wschodniej części masywu,
granit alkaliczny z przejściem do monzonitowego, dwułyszczykowy (granit wierzbnicki), występujący przeważnie w środkowej części masywu,
granit monzonitowy zawierający miejscami hornblendę (granit strzegomski), występujący w północno-zachodniej części masywu.
Lokalnie w niektórych częściach masywu występują niewielkie ilości innych odmian petrograficznych, z których najważniejszą stanowi wtórnie zleukokratyzowana odmiana pozbawiona prawie całkowicie składników ciemnych, eksploatowana w Strzeblowie pod nazwą „skalenia”. W środkowej i północno-zachodniej części masywu występują jeszcze dwie odmiany zastygłe w innych warunkach, wcześniej od głównej intruzji. Jest to ciemny, drobnoziarnisty tonalit występujący na niewielkim obszarze w okolicy wsi Łazany koło Żarowa oraz drobnoziarnisty granit monzonitowy występujący koło wsi Zimnik i określany jako granit z Zimnika.
W południowo-wschodniej części masywu widoczne jest miejscami kierunkowe ułożenie smug czarnego biotytu jako pozostałość płynięcia częściowo zastygłej magmy oraz struktury podobne do gnejsowych, powstałe przez późniejsze, dynamiczne naciski na skonsolidowaną już skałę.
Główna masa granitoidu intrudowała z głębszych partii skorupy ziemskiej w serię łupków krystalicznych, które pod wpływem ciepła tej intruzji zostały miejscami kontaktowo przeobrażone.
Granitoidy masywu Strzegom-Sobótka wykazują w przewadze doskonałe własności techniczne, a dobra oddzielność blokowa umożliwia wydobywanie w wielu kamieniołomach dużych bloków i płyt. Własności techniczne, jak również chemiczne oraz walory estetyczne wykorzystane są przy produkcji elementów foremnych, które mają zastosowanie w budownictwie inżynieryjnym, monumentalnym i drogowym. Produkowane są płyty chodnikowe, stopnie do schodów, płyty okładzinowe do elewacji i wnętrz, krawężniki, oporniki, kostki brukowe oraz różne rodzaje kamieni łamanych i kruszyw do budownictwa ogólnego i drogowego.
Zasoby obecnie obliczone przy założeniu odpowiedniej intensyfikacji wydobycia wystarczą na kilkaset lat. Przy założeniu wzrastającego postępu technicznego w dziedzinie wydobycia i możliwości pogłębienia lub zakładania głębszych wyrobisk, zasoby nadające się do eksploatacji mogą być znacznie większe od obliczonych. Złoża sięgają bardzo głęboko i praktycznie dolna granica ich eksploatacji uzależniona jest wyłącznie od możliwości technicznych.
2.3. Planowana eksploatacja (do opracowania)
3. Charakterystyka terenu w miejscu lokalizacji złoża i jego otoczeniu
3.1. Powierzchnia terenu i gleby
Obszar Terenu Górniczego znajduje się na wysokości 305 m. n.p.m. na północy i maleje w kierunku południowym do 259 m. n.p.m., średni upad tego terenu wynosi 4,46°. Wyrobisko leży na wyniesieniu terenu nachylonej pod kątem ok. 12°. Wysokość wzniesienia maleje w kierunku wschodnim od 283 m. n. p. m. do 266 m. n. p. m. Ukształtowanie terenu w okolicach odkrywki nie jest zróżnicowane.
W obrębie terenu górniczego „Barcz II” występują:
użytki kopalne,
pastwiska trwałe klasy VI i V,
grunty orne klas IVa, IVb, IIIa, IIIb,
lasy i grunty leśne klasy VI.
Na terenie tym znajdują się również lasy:
las gospodarczy - 500m na zachód,
lasy ochronne - 2500m na północ i północny zachód.
W całej okolicy miasta Strzegom występują grunty orne chronione
Na terenie górniczym znajdują się następujące obiekty:
budynki kopalniane zakładu przeróbczego,
droga asfaltowa (ul. Niepodległości) biegnąca w południowo-zachodniej części terenu górniczego,
stare wyrobisko eksploatowane w latach 70 obecnie wypełnione wodą do poziomu 240 m n.p.m. wzdłuż granicy wschodniej terenu górniczego,
składowisko odpadów utworzone w starym wyrobisku górniczym na południowo-wschodniej granicy terenu górniczego, gdzie składowane są odpady z wszystkich okolicznych odkrywek, w tym z kopalni „Barcz I” oraz miasta Strzegom.
droga nie utwardzona transportowa prowadząca od południa do północy w części centralnej terenu.
ogródki działkowe na NE
Poza terenem górniczym znajdują się:
budynek użyteczności publicznej (przedszkole) - bezpośrednio w odległości 160m na północny wschód,
zabudowania miejskie - na południu
W okolicy kopalni granitu „Barcz I” znajdują się inne kopalnie odkrywkowe surowców skalnych budowlanych w odległości:
4500m na wschód
325m na północ, miejscowość Graniczna,
1500m na południowy zachód,
2250m na południowy zachód,
ok. 3000m na południowy zachód, miejscowość Grabina Śląska,
1750m na południe (po przeciwnej stronie miasta Strzegom).
Dodatkowo w okolicach omawianej kopalni odkrywkowej znajdują się:
składowisko odpadów wydobywczych, składowisko surowców przemysłowych - ok. 400m na północ, miejscowość Graniczna,
składowisko odpadów płynnych - 1500m na południowy zachód,
składowisko surowców przemysłowych płynnych i stałych - 1750m na południe (po przeciwnej stronie miasta Strzegom).
składowiska paliw płynnych - 250m na E, 500m na NE, 750m na SW, 1500m na E oraz 250m na W
składowiska paliw stałych - ok. 1000m na S
Na północy i południu omawianego terenu znajdują się emitory hałasu, natomiast na zachodzie umiejscowione jest skupisko komunalnych emitorów gazów i pyłów.
Dodatkowo bezpośrednio od wschodu z terenem górniczym „Barcz II” sąsiaduje zakład przeróbczy „Granitex”.
W odległości 700m na wschód od odkrywki biegnie linia kolejowa, przechodząca przez miasto Strzegom.
Na opisywanym terenie nie znajdują się pomniki przyrody ani zabytki kultury.
3.2. Warunki klimatyczne (do opracowania)
3.3. Charakterystyka warunków hydrogeologicznych (do opracowania
3.4. Obecny stan środowiska
Kopalnia Barcz I prowadzi eksploatację w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Strzegom, dlatego też negatywne skutki jej działalności mogą wystąpić w pobliskim kompleksie miejskim. Teren wokół miasta Strzegom jest terenem rolniczym, zatem możliwe jest pogorszenie stanu środowiska ze względu na nadmierne lub niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin.
Negatywnie na stan środowiska, a zwłaszcza na jakość wód powierzchniowych i podziemnych mogą wpływać składowisko odpadów oraz surowców przemysłowych. Znaczne pogorszenie stanu środowiska może również być spowodowane przez składowiska paliw, surowców przemysłowych oraz miejskie emitory pyłów i hałasów
W rejonie lokalizacji złoża „Barcz I” oraz w jego bezpośrednim położeniu występują inne odkrywkowe kopalnie granitu, które mogą podobnie wpływać na pogorszenie stanu środowiska. Na tym terenie nie ma innych obiektów przemysłowych mogących negatywnie wpłynąć na środowisko.
4. Identyfikacja możliwego oddziaływania kopalni na środowisko
Kopalnia granitu „Barcz I” prowadzi eksploatację w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Strzegom, dlatego też wszystkie negatywne skutki związane z działaniem tego typu obiektu ujemnie oddziaływają na kompleks miejski. Obiektem ujemnego oddziaływania kopalni może stać się przedszkole, które znajduje się w bliskim sąsiedztwie kopalni (w odległości 160m).
Odkrywkowa eksploatacja surowców skalnych zawsze wiąże się z naruszeniem powierzchni terenu, zmianą ich sposobu eksploatowania i zmianą stosunków wodno-gruntowych. Odkrywka nie wywiera znaczących wpływów na obiekty leśne.
Z przeznaczeniem powierzchni pod odkrywkową eksploatację wiązać się może negatywne oddziaływanie na następujące elementy środowiska:
warunki krajobrazowe,
środowisko przyrodnicze,
rowy i urządzenia melioracyjne,
wody powierzchniowe i podziemne,
urządzenia techniczne (wodociągi, linie elektryczne, gazociągi),
zabytki kultury materialnej.
Zakres tych zmian na obszarze bezpośrednio objętym eksploatacją jest łatwy do przewidzenia. Jednakże ujemne zmiany wywołane eksploatacją mogą nastąpić również w otoczeniu odkrywki, głównie na wskutek zmiany stosunków wodnych. Eksploatacja surowców skalnych może wpłynąć na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Może również spowodować wzrost zanieczyszczeń powietrza., poprzez emisję gazów i pyłów z wyrobiska oraz zakładu przeróbczego.
Duża ilość maszyn i urządzeń w zakładzie przeróbczym może być przyczyną nadmiernego hałasu. Stosowanie w trakcie eksploatacji specjalistycznych maszyn i urządzeń może być również przyczyną wzrostu poziomu hałasu.
Stosowanie materiałów wybuchowych do urabiania związane jest z wystąpienie strefy rozrzutu odłamków skalnych, strefy udarowej fali powietrznej oraz strefy drgań sejsmicznych. Przewidywana wielkość poszczególnych stref jest następująca:
rozrzut odłamków skalnych - 100m,
udarowa fala powietrzna - promień 24,4m,
drgania sejsmiczne - promień 152m.
5. Ocena oddziaływania eksploatacji na środowisko
5.1. Powierzchnia terenu i gleby
Na terenie obszaru górniczego omawianej kopalni granitu w wyniku działalności górniczej nastąpi:
zniszczenie warstwy glebowej i roślinnej,
powstanie odpadów eksploatacyjnych
powstanie zwałowisk nadkładu
powstanie niecki poeksploatacyjnej.
Na obszarze górniczym występują grunty orne klasy III, które wymagają przekwalifikowania na grunty użytkowe kopalne lub nieużytki. Eksploatacja odkrywkowa granitu spowoduje trwałe zmiany morfologii terenu. Na powierzchni ok. 30 tys. m2 powstanie olbrzymia niecka o średniej głębokości 30m. W związku z tym gromadzony w czasie eksploatacji nadkład będzie czasowo składowany na terenie obszaru górniczego. W późniejszym etapie eksploatacji nadkład zostanie wykorzystany do rekultywacji wyrobiska końcowego. Powstanie hałd z nadkładem również może ujemnie wpłynąć na środowisko - walory krajobrazowe, stosunki wodno-gruntowe.
Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania kopalni na teren i gleby w otoczeniu terenu górniczego. Jest to jednak uwarunkowane prawidłowym przygotowaniem dróg transportowych oraz odpowiednim składowaniem nadkładu.
W okolicach terenu górniczego występują grunty rolnicze. Stosowanie na tych gruntach nawozów i środków ochrony roślin może wpłynąć negatywnie na środowisko.
5.2. Środowisko wodne (do opracowania)
5.3. Hałas (do opracowania)
5.4. Emisja gazów (do opracowania)
5.5. Zapylenie (do opracowania)
5.6. Środowisko przyrodnicze i zabytki kultury
Na obszarze złoża nie występują obiekty przyrodnicze objęte ochroną prawną. Brak jest również udokumentowanych zabytków archeologicznych.
Nie przewiduje się negatywnego wpływu na obecne w okolicy lasy chronione (2500m od kopalni) i lasy gospodarcze (500m od kopalni).
Wpływ może mieć udarowa fala powietrzna, drgania i strefa rozrzutu odłamków skalnych, a także zapylenie, hałas i emisja gazów.
5.7. Walory krajobrazowe
Wgłębna eksploatacja odkrywkowa spowoduje ujemne skutki dla warunków krajobrazowych. Na miejscu odkrywki powstanie znaczne zagłębienie terenu, które podczas późniejszej rekultywacji może nie zostać doprowadzone do pierwotnego stanu.
Wyrobisko górnicze wraz z przyległym terenem musi być wyłączone z innej działalności niż górnicza, wiąże się to z przekwalifikowaniem niektórych gruntów ornych na nieużytki.
5.8. Środowisko społeczne
Eksploatacja kopalni odkrywkowej „Barcz I” może dla mieszkańców pobliskiego miasta Strzegom przynieść następujące korzyści:
miejsca pracy w kopalni,
udział kopalni w tworzeniu infrastruktury,
możliwość korzystania ze sprzętu kopalni np. w sytuacjach awaryjnych.
Negatywne skutki eksploatacji kopalni odkrywkowej „Barcz I” to:
uciążliwość codziennego życia mieszkańców budynków położonych w bezpośrednim sąsiedztwie związana z hałasem, robotami strzelniczymi i zapyleniem,
pogorszenie warunków komunikacyjnych i stanu bezpieczeństwa na dorgach
wtórne zapylenie.
6. Potencjalne sytuacje awaryjne
W związku z specyficznym charakterem obiektu i działań jakie na jego obszarze są wykonywane potencjalnymi sytuacjami awaryjnymi są:
transport materiałów wybuchowych i ich składowanie,
pożar i wyciek paliw oraz olejów.
7. Wykorzystanie złoża i kopaliny
Wskaźnik wykorzystania złoża obliczony na podstawie zasobów przewidywanych do wydobycia i zasobów geologicznych wynosi 0,9.
Tak wysoki wskaźnik wykorzystania złoża wynika z własności złoża, które umożliwiają wydobywanie surowca w postaci bloków. Przewiduje się maksymalny kąt nachylenia skarp kopalni odkrywkowej do 80°, aby maksymalnie wykorzystać złoże.