Ekonomia 13

Podstawowe kategorie i czynniki wzrostu gospodarczego

Podział dochodów

Do najważniejszych problemów znajdujących się w centrum zainteresowań współczesnej makroekonomii należy zaliczyć problemy dotyczące:

- poziomu i wzrostu produkcji w gospodarce

- cyklów koniunkturalnych

- roli polityki gospodarczej państwa, a zwłaszcza znaczenia polityki fiskalnej i pieniężnej

- bezrobocia

- inflacji

- kursów walutowych i powiązań gospodarczych z zagranicą

filmik o tym, co komu i kiedy rośnie xD i drugi: `rezerwy walutowe'

Przez wzrost gospodarczy rozumiemy proces wzrostu produkcji w gospodarce, jako całości.

Tak pojmowany wzrost gospodarczy odróżniany jest od rozwoju gospodarczego, przez który rozumie się zwykle nie tylko proces wzrostu produkcji w gospodarce, ale też jakościowe zmiany gospodarki dotyczące systemu społeczno-gospodarczego i różnych aspektów struktur gospodarczych.

Powszechnie stosowanym miernikiem wzrostu gospodarczego jest stopa wzrostu produkcji, nazywana też tempem wzrostu produkcji.

Stopę wzrostu produkcji między dwoma okresami można zdefiniować jako stosunek przyrostu produkcji między tymi okresami do poziomy produkcji w okresie wyjściowym.

g = (Y1 - Y0) / Y0

Y0 - wartość produkcji w okresie wyjściowym

G - wskaźnik stopy wzrostu produkcji

Y1 - wartość produkcji w okresie końcowym

Sposoby obliczania PKB

3 metody:

- sumowania produktów

- sumowania dochodów

- sumowania wydatków

PKB - film

MODEL: Ruch okrężny gospodarki i MODEL RYNKU (zdj. P1010750-P1010752)

Przygotować:

!!!Schemat ruchu okrężnego dochodów i wydatków!!!

Produkt i dochód narodowy, jako miary rozwoju gospodarczego i dobrobytu.

Ze względu na międzynarodową działalność firm wartość PKB może odbiegać od łącznych dochodów uzyskiwanych przez krajowe gospodarstwa domowe. Dlatego wprowadza się kategorie produktu narodowego brutto, która koryguje PKB.

PNB jest miarą łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji. PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.

Miarą produkcji uwzględniającą inwestycje netto jest natomiast produkt krajowy netto (PNN), nazywany też dochodem narodowym. Stanowi on różnicę między PNB a amortyzacją.

(Ekonomicznym odzwierciedleniem procesu zużywania się istniejącego zasobu kapitału trwałego jest amortyzacja. Zużywanie się zasobu kapitału fizycznego oznacza, że część dóbr wytwarzanych w gospodarce trzeba przeznaczyć na odtworzenie zużytego kapitału.)

rysunki, tabelki - zdj. P1010756-P1010766

DOCHÓD I JEGO PODZIAŁ

Pojęcie dochodu - oznacza uzyskiwania z różnych źródeł przez daną osobę lub gospodarstwo domowe oraz przedsiębiorstwo w danym okresie dobra i usługi.

(tzw. dochód w naturze) lub kwoty pieniężne (tzw. dochód pieniężny).

Dochód - jako zapłatę z tytułu świadczenia pracy lub kapitału i bieżące transfery (np. renty, świadczenia na wypadek choroby).

Dochody z tytułu świadczeń pracy lub kapitału powstają w wyniku sprzedaży towarów i usług, czyli w procesie gospodarowania. Z kolei dochody z transferów pochodzą z budżetu lub innych funduszy.

Podział dochodu:

1. dochód z działalności

1. dochód z pracy

2. z majątku

3. z pracy najemnej

4. z pracy samodzielnej

2. dochód transferowany (emerytury, renty, stypendia zasiłki, zapomogi…)

PKB per capita (ang. per capita) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej).

Sposób jego obliczania jest bardzo prosty - wartość PKB danego państwa dzielimy przez liczbę jego mieszkańców. Pojecie PKB per capita pojawiło się na świecie ze względu na niespójność w podawaniu PKB państw jako niepodważalnej miary ich zamożności. PKB nie uwzględnia kwot amortyzacyjnych. Dlatego też wzrost PKB nie przekłada się automatycznie na wzrost stopy życiowej.

Tabelka, mapa itp. Zdj. P1010776-P1010790

Aspekty dochodu:

A/ Z punktu widzenia podstawy roszczenia możemy rozróżnić:

- kontraktowy - wynika z umowy o pracę, najmu, dzierżawy itp.

- rezydualny (wynikający z potrącenia) - stanowi wynik działalności przedsiębiorstwa w postaci zysku.

B/ dochody w zależności od siły nabywczej

- nominalny - dochód nie uwzględniający zmiany siły nabywczej

- realny - uwzględnienie zmian w sile nabywczej następuje przez uwzględnienie stopy inflacji.

C/ dochód może być też rozpatrywany z punktu widzenia mikro i makroekonomicznego:

- mikroekonomiczny - dotyczy gospodarstw domowych, których dochód kształtuje się pod wpływem zarówno popytu jak i podaży

- makroekonomiczny - uwzględnia oddziaływanie inwestycji na wzrost popytu i w konsekwencji na wzrost dochodu.

różnice między dochodem a zyskiem

dochód na ogół jest kojarzony z osobą osiągającą lub wydatkującą go i przez to stanowi syntezę nie tylko właściwości ekonomicznych, lecz również osobistych o charakterze socjalnym.

Zysk - jest właściwy dla działalności przedsiębiorstw i stanowi nadwyżkę przychodów nad kosztami działalności. Nie ma zatem cech socjalnych. Jest zjawiskiem wybitnie ekonomicznym.

Podział dochodu

Podział funkcjonalny - dokonuje się z uwzględnianiem czynników produkcji -

a/pracy / w procesie gospodarowania przejawia się w ukształtowaniu wynagrodzenia,

b/kapitału / podział ten dotyczy kwoty osiągniętego zysku - podstawowym kryterium tego podziału jest uczestnictwo poszczególnych czynników produkcji w procesie gospodarowania.

Podział osobisty - uwzględnia wysokości i rozdysponowanie dochodu między osoby lub grupy, w tym przypadku uwzględniany jest dochód całkowity pochodzący z różnych źródeł. Charakterystyczne są tu różnice w podziale dochodu między poszczególne osoby lub grupy.

Podstawę podziału dochodu stanowi: wkład w jego tworzenie, uzupełniające znaczenie ma zaspokojenie potrzeb.

Państwo wpływa na pierwotny podział dochodu przez: wpływ na kształtowanie cen, poprawną konkurencję, dostępność kształcenia, ograniczenie koncentracji majątku, stopę oprocentowania, najniższe wynagrodzenie i zamrożenie cen i czynszów.

Na wtóry podział dochodu państwo wpływa przez: podatki, transfery i subwencje.

Przeznaczenie dochodów: inwestycje, konsumpcja, oszczędności.

całość dochodów osiąganych w ciągu roku z tytułu zatrudnienia lub majątku przez podmioty gospodarcze w danym kraju określa się mianem dochodu narodowego.

Podział dochodu narodowego - faza procesu gospodarowania, w której następuje rozdysponowanie wytworzonego dochodu narodowego między różne podmioty gospodarcze i na różne cele. Obejmuje przebiegające wielopłaszczyznowo procesy kształtowania się dochodów pieniężnych podmiotów gospodarczych.

Dochody pieniężne powstają częściowo w procesie wytwarzania dóbr i usług, jako wynagrodzenia dla właścicieli zaangażowanych w nim czynników wytwórczych - płace, zyski, dywidendy, procent, renta gruntowa, częściowo są rezultatem procesu dystrybucji za pośrednictwem budżetu państwa.

ostateczne (po opodatkowaniu) dochody gospodarstw domowych i przedsiębiorstw i dochody państwa (po uregulowaniu wymienionych płatności transferowych) odzwierciedlają przypadające im cząstki dochodu narodowego.

Decyzje podmiotów gospodarczych o sposobie rozdysponowania ich dochodów wyznaczają w skali makroekonomicznej proporcje podziału dochodu narodowego z jednej strony pomiędzy sektor prywatny i publiczny, z drugiej natomiast - pomiędzy konsumpcję, zaspokajającą bieżące potrzeby indywidualne i społeczne, i inwestycje zapewniające rozwój gospodarki w przyszłości.

ZASADY UCHWALANIA, WYKONYWANIE I KONTROLI BUDŻETU

Uchwalanie budżetu należy do organów ustawodawczych. Budżet jako finansowy program rządzenia państwem wymaga politycznej autoryzacji przez parlament - jest to wyłączna kompetencja parlamentu. Projekt budżetu przekazany przez rząd parlamentowi jest przedmiotem dalszych prac, które koncentrują się przede wszystkim w komisji budżetowej i komisjach zajmujących się poszczególnymi dziedzinami działalności publicznej, jak np. oświata i nauka, ochrona zdrowia, obrona.

- Komisje branżowe zajmują się poszczególnymi fragmentami odnoszącymi się do resortów. Postulaty z ich prac przekazywane są do komisji budżetowej, która dokonuje kompleksowej oceny projektu budżetu i formułuje wnioski.

- Debatę parlamentarną rozpoczyna się z reguły expose ministra skarbu, który w imieniu rządu przedstawia podstawowe założenia projektu budżetu. Następnie przewodniczący komisji budżetowej przedstawia stanowisko parlamentu. Oba te wystąpienia inicjują plenarną debatą nad projektem budżetu. Debata ma formę czytania projektu budżetu, które może być jedno-, dwu-, lub trzykrotne. Uzależnione jest to od postanowień konstytucyjnych, prawa budżetowego i regulaminu obrad parlamentu.

- Po zamknięciu debaty parlamentarnej następuje głosowanie nad projektem budżetu. W zasadzie stosowana jest zwykła większość głosów, przy obecności co najmniej połowy posłów.

- po podpisaniu ustawy budżetowej i jej opublikowaniu w prawie budżetowym z reguły określa się, że budżet powinien być chwalony przed okresem, w jakim ma obowiązywać.

Coś tam przygotować

Rysunki - PKB, tabelki, kryzys itd., zdj. P1010811-P1010816

Wpływ euro na PKB

- spadek kosztu kapitału, redukcja ryzyka makroekonomicznego i kosztów transakcyjnych mogą być w średnim i długim okresie czynnikami prowadzącymi do wzrostu wymiany handlowej i inwestycji

- przeprowadzone analizy wskazują, że w długim okresie poziom PKB może być o 7,5% wyższy w porównaniu do scenariusza pozostawania poza strefą euro, z czego większa część może zostać zmaterializowana w ciągu pierwszych dziesięciu lat po przystąpieniu do strefy euro.

- oznacza to, że tempo wzrostu gospodarczego może być w tym okresie wyższe o ok. 0,7 pkt proc. W porównaniu ze scenariuszem bazowym (pozostawania poza strefą euro).

5

---