historia mysli psychologicznej, Historia Mysli Psychologicznej uzupelnienie, HISTORIA MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ


HISTORIA MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ

historia jako pamięć zbiorowa: ciągłość i elementy nieciągłości; „historeno” - gr zadawać pytania

pierwszy historyk: Herodot (ok V w. p.n.e.) - analiza prawdopodobności relacji

słowo „psychologia” pojawiło się po raz pierwszy w XIX wieku

Psychologia

psycho gr. psyche - umysł, psychika, dusza, ta część człowieka, która nie jest ciałem

logia gr.logos - dyskurs, rozmowa ,wymiana poglądów, obserwacji, opinii, przekonań

*logos ≠ gnosis (poznanie, wiedza)

starożytność: Homer, Platon, Arystoteles; epikureizm, stoicyzm

chrześcijaństwo: pneuma i sarx a psyche i soma

filozofia umysłu: Pascal, Kartezjusz, Kant, Nietzsche

narodziny psychologii: Wilhelm Wundt, William James

psychoanaliza i neuropsychologia: Freud, Jung, Ferenci; Wernicke, Lichtein

behawioryzm

kognitywizm

psychologia humanistyczna

teoria mikrogenetyczna

kluczowe pojęcia:

rewolucja naukowa (Tomas Kuhn - struktura rewolucji naukowych; modelowa rewolucja: kopernikowska) - paradygmat - teoria, ramy pojęciowe, model, wzór, coś co należy przyjąć, założenie wyjściowe; złamanie paradygmatu --> nieporządek, chaos

dualizm - psychika istnieje jako niematerialny byt wyodrębniony od materialnego ciała

monizm materialistyczny (materializm) - nie istnieje coś takiego jak niematerialny byt

fenomenologia - bada się zjawiska, bez interpretacji

hermeneutyka - wyciąganie wniosków, znaczeń

Dlaczego zaczynamy od Homera?

Psychologia jako samodzielna nauka istnieje tylko od II poł. XIX wieku, jednak ludzie od zarania dziejów gatunku ludzkiego zastanawiają się co się dzieje „w środku” i dlaczego

kim był Homer? nie wiadomo; VIII w p.n.e. - powstanie Iliady i Odyseji ; przez całą historię Grecji, aż do czasów chrześcijańskich, dzieła Homera były podstawowym podręcznikiem szkolnym

Emocje

historia literatury europejskiej zaczyna się od słowa „gniew” a więc od nazwy emocji; trudno jednak mówić o psychice, gdyż Homer używa słowa psyche tylko w stosunku do duchów zmarłych, a słowo soma oznacza „ciało zabitego”, „trup” *istnienie duchów jest straszne, nie do zniesienia, pragną życia

Dlaczego Achilles nie zabił Agamemnona

najpierw jest przypływ emocji: agresji

potem Achilles widzi i słyszy starego przyjaciela, który powstrzymuje go od pochopnego działania (jest to bogini Atena która przybrała postać przyjaciela Achillesa, nikt poza nim jej nie widzi ani nie słyszy) ≈ wewnętrzny głos „nie wolno!”

analiza fenomenologiczna: polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio dane; bezzałożeniowość

analiza hermeneutyczna: interpretuje w szerokim kontekście

w języku greckim/łacińskim nie ma słowa oznaczającego „emocja”, emocja pochodzi od gr słowa oznaczającego „odruch” --> emocje to wewnętrzne przeżycia, które nas „uruchamiają” (np. podnosi się ciśnienie krwi)

nasze życie wewnętrzne, nasze „Ja” nie jest jednolite, są w nim sprzeczności, konflikty

w Iliadzie bogowie interweniują często bezpośrednio w czasie bitwy, ale tylko sterują pocisk do celu, a gdy jest walka wręcz to nie interweniują

wyobraźnia ruchu: aby trafić do kogoś kto się porusza trzeba wyobrazić sobie gdzie ten ktoś będzie za chwilę; ---> skąd człowiek może wiedzieć co będzie w przyszłości? Jaka jest granica między prawdopodobieństwem a pewnością?

Jak długo trwa teraz? Gdzie jest granica między przeszłością, teraźniejszością a przyszłością? Teraźniejszość nie ma żadnych wymiarów fizycznych między „przeszłością” a „przyszłością”, to granica między „tym czego już nie ma”, a tym „czego jeszcze nie ma”; „teraz” jest ruchome

3 funkcje poznawcze:

Myślenie

można się zastanawiać, czy człowiek homerycki w ogóle myśli: bogowie generują plany o pomysły, bogowie sterują pociskami

czy człowiek homerycki jeszcze odczuwa własne myślenie („mowa wewnętrzna”) jako coś „z zewnątrz”? Czy lewa półkula żyje własnym życiem i odczuwa prawą półkulę jako obcą? Czy to zjawisko może być porównywane do omamów w przebiegu schizofrenii? (omamy słuchowe w postaci głosów, zwłaszcza czegoś czego człowiek wolałby nie myśleć i nie słyszeć) (sny, marzenia senne: słyszymy coś, widzimy coś, czego nie ma, ale to nie niepokoi, bo jesteśmy przyzwyczajeni, ale gdy pojawiają się omamy na jawie - sygnał choroby psychicznej) *w całej Iliadzie człowiek samodzielnie myśli tylko raz: gdy Odys planuje ucieczkę z jaskini cyklopa

*człowiek homerycki rozpoznawał jedną półkulę jako obcą

Filozofia

zmiany kulturowe zachodzące w trakcie VII-VI w p.n.e.

u Homera „psyche” i „soma” były używane jako określenia człowieka, który nie żyje --> życie psyche jest nieznośnie, nie może mówić, bo nie ma gardła etc. *Achilles miał wybór 1. żyć krótko i umrzeć jako bohater, 2. żyć wiele lat bez chwały; wybrał śmierć bohaterską, ale po śmierci jest nieszczęśliwy, wolałby żyć nawet jako niewolnik

zaczyna się krytyka myślenia homeryckiego: ludzie zaczynają zakładać, że człowiek ma psyche przez całe życie

uznajemy to za początek filozofii, ale tak naprawdę to początek nauki (w starożytności: nauka=filozofia)

podstawowe pytania: 'skąd wiemy to co wiemy?', jak to możliwe że bogowie którzy są więksi od ludzi są źli i gorsi od człowieka (bogowie są zmienni, gniewni, mają cechy, które u ludzi są uznane za haniebne)

zaczyna panować przekonanie, że psyche i soma to aspekty które mogą się odnosić do żywego człowieka

społeczny wymiar mitów: przedstawiają prawdę o człowieku, schematy zachowań; starożytni uważali że Iliada i Odyseja zawierają całą prawdę o człowieku --> były to jedyne podręczniki, ludzie wykształceni znaku kilkaset, a nawet kilka tysięcy wersów tych dzieł

*żyjemy w wierze, a nie w wiedzy; wiara w to że zmysły mówią prawdę

Filozofia „przedsokratyczna”

Heraklit (V w p.n.e.): logos, dialetektyka

Permenides (V w p.n.e.): jedność bytu, „droga badania”

*filos - drogi, ukochany (aspekt pożądania); sofia - mądrość

cecha charakterystyczna filozofii: filozof tworzy swój świat, odrębny od innych

psychologia wyodrębniła się z filozofii

nad wejściem do świątyni w Delfach --> hasło: poznaj samego siebie

na ile to, co wiemy o sobie wnosi coś do wiedzy o świecie?

Wiele nurtów psychologii uważa introspekcję za podstawę wiedzy

Sokrates budził wiele sprzecznych opinii; trudno poznać jego poglądy bo nic nie napisał; „podzielił” filozofię na „przed nim” i „po nim”

Heraklit

nie napisał ciągłego tekstu, tylko aforyzmy

lubił język mistyczny, tajemniczy

paradoksy (prawda - nieprawda)

Panta rei - najsłynniejsza sentencja, ale to nie on powiedział :D ; wszystko płynie, rzeczywistość zmienia się, nic nie jest cały czas takie samo;

„można i nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki”

jedyne co jest stałe w świecie to zmiana

*co 7-8 lat mamy zupełnie nowe komórki - jesteśmy tym samym i nie tym samym jednocześnie (tożsamość)

dialektyka - wszystko zawiera w sobie własne zaprzeczenie, „droga w górę i w dół to ta sama droga”; dół nie ma sensu bez odniesienia do góry; światło nie ma sensu bez odniesienia do ciemności

*Apollo miał 2 symbole: łuk (zadawanie śmierci) i lirę (tworzenie muzyki, przyjemność) --> struna trzymana w napięciu; napięcie musi być równe z obu stron

Parmenides

poszukiwał źródła istnienia: zakładał, że istnieje jedno źródło wszystkiego co jest

był przekonany że pozory mylą, choć wszystko wydaje się od siebie zupełnie różne, to bierze udział w jestestwie które jest jedno) --> psyche i soma nie są osobnymi bytami, lecz mają jedno źródło

podróż: w czasie podróży mógł zrozumieć żę wszystko jest jednością, jest jednym i tym samym (jedność bytu)

przywoływał przykłady z życia codziennego, żęby dowieść, żę pozory mylą (dzielenie linii na pół - linia Parmenidesa - można dzielić w nieskończoność)

Tragedia ateńska

Ajschylos:

kochanka gdy A był na wojnie, a gdy wrócił zabiła go; Orestes został ukryty gdzieś na wsi, od bogów dostał zadanie by pomścić ojca --> wiązało się to z matkobójstwem, ale pozostawienie śmierci ojca bez kary było sprzeczne z honorem; Orestes staje w obliczu trudnego wyboru: w obu wypadkach zrobi coś złego; w końcu Orestes zabija matkę i jej kochanka, ale zamiast nagrody od bogów, zaczynają go prześladować boginie Erynie, za naruszenie więzów krwi, tylko O i bogowie mogą widzieć Erynie) ---> Orestes w kulturze europejskiej jest pierwszym człowiekiem chorym psychicznie ≈ Hamlet (obaj pochodzą od jednego mitu: matka morderczyni i motyw szaleństwa)

Orestes doznaje spokoju podczas rozprawy na Areopagu: Erynie - oskarżyciele, Atena - sędzia (boginie która wyszła z głowy Zeusa, narodziła się bez matki), uniewinnia go (matkobójcę); potem następuje dyskusja bogów; Erynie dostają nowe imię (nie „Furie” tylko „Życzliwe”) dostają nową świątynie i zostają podporządkowanie Zeusowi; Erynie symbolizują stary porządek

Neitzsche

  1. Apollon - imię oznacza „niszczyciel”; łuk i lira; walka z potworem Pytonem; sztuka, poezja, wszystko co wzniosłe jest jego domeną; światłość; Chrystus?;