„LALKA” B. PRUSA - POWIEŚĆ O KARIERZE CZY KLĘSCE?
"Lalka" Bolesława Prusa to niewątpliwie powieść o karierze i klęsce. Kariera dla wielu bohaterów stała się sposobem życia i przetrwania. Jest ona głównym elementem życia arystokracji i żydostwa. W parze z karierą idzie klęska, która stwarza niebezpieczeństwo zarówno dla narodu jak i dla poszczególnych bohaterów. Przykładem kariery a jednocześnie poniesionej klęski jest życie Wokulskiego.
Wokulski był zakochany w Izabeli.By móc zbliżyć się do niej musiał zrobić karierę. Mając umiejętność trafnego inwestowania Wokulski w szybkim tempie dorobił się fortuny. Był człowiekiem pracowitym. Był zarówno kupcem jak i naukowcem. Będąc na zsyłce w Rosji pracował nad patentami. Już wtedy był znany w kręgach naukowców. Jako kupiec wyjechał na wojnę do Rosji gdzie udziesięciokrotnił swój dorobek. W krótkim czasie założył spółkę do handlu ze wschodem. Obroty jego sklepu rosły w szybkim tempie. Wokulski zajmował się także handlem nieruchomościami. Stał się jedną z najbardziej znanych osób w Warszawie. Zaczął chodzić na wystawne bankiety i wyścigi konne. Kariera jego była wzorowa. Wszystko to robił po to by zbliżyć się do arystokracji. Jednak naśladowanie arystokracji było dla Wokulskiego klęską. Musiał przejąć na siebie złe wzorce, a mimo to nie zdołał zdobyć zaufania arystokracji, gdyż miał nieodpowiednie pochodzenie. Wokulski poniósł też klęskę w swojej miłości do Izabeli. Wielokrotnie odrzucany i poniżany, m.in. przy Starskim, próbował popełnić samobójstwo. Kariera i klęska pochłonęły całe jego życie.
Kariera stanowiła ważną część życia arystokracji. Tomasz Łęcki mając majątek bywał na bankietach w najznakomitszych salonach paryskich i londyńskich. Robił karierę zagranicą. Wiele podróżował po świecie. Mimo to jego kariera nie trwała długo. Trwoniąc pieniądze Łęcki szybko stracił majątek. By podtrzymać styl życia żył z pożyczek. Niewątpliwie poniósł klęskę, której nie mógł zaakceptować.
Kariera ważna była dla żydów. Pieniądz stał się dla nich sensem życia. Potrafili poniżyć się by zdobyć przychylność arystokracji. Żydzi dorabiali się sprzedając towar niskiej jakości ale w dużych ilościach i za przystępną cenę. Chcieli zawojować świat. Ich postawa była klęską dla społeczeństwa.
Niewątpliwą klęską dla narodu była także postawa mieszczan. Byli oni zacofani. Nie umieli się dorobić. Nie byli przedsiębiorczy i mieli negatywny stosunek do pracy. Mieszczanie przejmowali złe wzorce z arystokracji. Często byli skłóceni i pijani. Bali się ryzyka. Ludzie ci nie byli w stanie wziąć na siebie obowiązek odbudowy kraju. Była to klęska dla narodu, który potrzebował silnej gospodarki, by później uwolnić się od zaborców. Postawa arystokracji, mieszczan i żydostwa nie gwarantowała niepodległości.
Klęską dla narodu była też powiększająca się biedota wśród prostego ludu. Ludzie z Powiśla zmuszeni byli do popełniania zbrodni i prostytucji. Żyli w barakach. Ich życie było wegetacją. Nie mieli żadnych perspektyw życiowych .Poszerzająca się warstwa biedoty świadczyła o klęsce i upadku haseł pozytywistycznych.
Podsumowując, "Lalka" Bolesława Prusa jest powieścią zarówno o karierze jak i o klęsce. Ludzie przedsiębiorczy, robiący karierę tacy jak Wokulski, byli potrzebni dla kraju by udźwignąć go z zapaści. Jednak nawet tacy ludzie ponosili klęskę. Wokulski poniósł klęskę zarówno w miłości jak i przejmując złe wzorce z arystokracji. Postawa arystokracji, mieszczaństwa i ludu z Powiśla była klęską dla narodu. Nie gwarantowała suwerenności i wzrostu gospodarczego.